Еуразия елдері парламенттерінің спикерлері 4-ші кеңесінің мәлімдемесі

Біз, Еуразия елдері пар­ла­мент­тері спикерлерінің «Үл­кен Еуразия: Диалог. Сенім. Әріп­тестік» деген тақырыптағы 4-ші кеңесіне қатысушылар,

Болашақ Еуропаны бейбіт­ші­л­іктің, ынтымақтастық пен өзара іс-қимылдың, ортақ құнды­лықтар мен бірдей мүмкін­дік­тердің біртұтас кеңістігі ретінде қарайтын ортақ көзқарасты қол­даймыз және Еуразия конти­нентінің бүгіні мен болашағы туралы мүдделес әрі ашық диалогты алға бастыруға әзір екенімізді білдіреміз. Өңірлік интеграциялық бір­лестіктердің теңдікті құр­мет­теу, өзара мүдделерді еске­ру принциптеріне негіздел­ген тұ­тастай әріптестік мақсат­тар­ын­дағы қызметін қолдаудағы Еу­ропа және Азия елдері заң шығарушы органдарының атқаратын айрықша рөлін атап өтеміз және осыған байланысты парламентаралық өзара іс-қимылды жолға қоюдың маңызды екенін атап көрсетеміз. Қазақстан Республи­ка­сының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың еура­зиялық идеяның, сондай-ақ еуразиялық кеңістік­тегі бірқатар табысты интегра­ция­лық экономикалық институт­тардың авторы әрі бастамашысы ретіндегі тарихи үлесін атап өтеміз; Қазақстан Респуб­ликасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев ұсынған және Еуразияның барлық мем­лекеттерінің бейбітшілікті, тұрақтылық пен қауіпсіздікті нығайтудағы ортақ мүдделеріне жауап беретін

«Үлкен Еуразия» тұжырым­да­масын қолдаймыз, «Үш Диалог» бастамасын құптаймыз.

Еркін, адал, кемсіту­ші­ліксіз, транс­парентті, болжан­атын жә­не тұрақты сауда жә­не инвестициялық ортаны іске асыра отырып, заманауи сын-қатерлер мен қауіп-қатер­лерге ынтымақтас­тық­пен жауаптар іздестіруді, сондай-ақ Еу­разия елдері арасында геоэко­­но­микалық мүдделерді үйлесті­руді және үлкен өзара байла­ныс­ты­лықты қамтамасыз етуді Еура­зияда «бірыңғай өсу кеңістігін» қалыптастырудың басты эле­менттері ретінде қарастырамыз. Еуразия елдері арасындағы егемен­дікті, тәуелсіздікті, араласпауды, өмірлік мүдделерді өзара құрметтеу принциптеріне, қорқытудан, қысым жасау­дан және жауласуға бастайтын сөздерден бас тартуға, халықаралық құқықты, БҰҰ Жарғысының мақсаттары мен принциптерін сақтауға негізделген сындарлы әрі тайталассыз өзара іс-қимыл жүйесін қалыптастыру жалпыеуразиялық кеңістіктің дамуына күшті серпін беріп, Еуразиядағы экономикалық өсімді жеделдете алады деп есептейміз. БҰҰ-ның Орнықты даму мақсаттарына қол жеткізуді, теңіз ортасы мен экожүйедегі қауіпсіздікті қоса алғанда, су, әуе қауіпсіздігі, энергетикалық, азық-түліктік және экологиялық қауіпсіздік саласында, сондай-ақ өңірлік және жаһандық өлшемдердегі барынша өткір әлеуметтік проблемаларды шешуде күш-жігер біріктіруді заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз етудің көкейкесті мәселе екенін растаймыз. Еуразияны дамыту процестерінің серпінділігін, инклюзивтілігін қолдауға, көркейген, адамдардың мүдделеріне бағдарланған, сын-қатерлерге берік кеңістік құруға қашанда адал екенімізді; сондай-ақ біздің ынтымақтастық, өңіраралық байланыстарды кеңейту, екіжақты және көпжақты қатынастардың бүкіл спектрі бойынша өзара іс-қимылдың әртүрлі салаларында шарттық-құқықтық базаны және қарым-қатынастарды жетілдіру жобалары мен бағдарламаларын іске асырудағы бірлескен жұмысты жақтайтынымызды мәлімдейміз. Еуразия мемлекеттерінің экологиялық жағы­нан қауіпсіз, орнықты және теңгерімді дамуы үшін парламентарийлердің цифрландыру, цифрлы егемендікті, азаматтардың цифрлы кеңістіктегі құ­қықтарының қорғалуын қамтамасыз ету, сондай-ақ экономикаларды инновациялық дамыту мәселелеріндегі күш-жігерлерін үйлестіру қажет деп есептейміз. Қарусыздану, қару-жарақты бақылау және яд­ролық қаруды таратпау сондай-ақ атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану мәселелеріндегі өзара іс-қимылдың өзекті екенін растаймыз.

Парламенттерді ядролық қарудан азат әлем құруға пәрменді атсалысуға шақырамыз.

Корей түбегін толық денуклеаризациялауға қол жеткізу және тұрақты бейбітшілік режімін орнату Еуразия мен басқа өңірлердің бейбітшілігі мен көркеюіне үлес қосады және біздің Солтүстік Кореяның ядролық мәселесін диалог арқылы шешуді қолдайтынымызды білдіреді деген ортақ пікірді қолдаймыз. Бүкіл адамзатқа және орнықты дамуға қарсы басты қатерлердің бірі ретінде терроризмнің барлық нысандары мен көріністерін айыптаймыз және саяси өзімшілдік пен қосарлы стандарттарсыз, континент және бүкіл әлем мемлекеттерінің егемендігі мен тәуелсіздігін құрметтей отырып, БҰҰ Жарғысына және халықаралық құқық принциптеріне сәйкес терроризммен күресте парламентаралық ынтымақтастықты нығайту мен дамытуға, біздің елдеріміздің осы мәселе бойынша үйлесімді ұстанымына қол жеткізуге берік ниетіміз бар екенін білдіреміз. Еуразиядағы ірі саяси, әлеуметтік, эконо­микалық және әсіресе гуманитарлық салдар туғызатын босқындарға байланысты жағдайдың елеулі екенін мойындай отырып, біз халықаралық қоғамдастықтың осы проблеманы бірлесіп шешуге барынша тиімді үйлесімді күш салуына шақырамыз. Ақпараттық-коммуникациялық және кез келген жаңа технологияларды континенттегі қауіпсіздікті тұрақтылығынан айыру мақсатында пайдалануға, Интернет-кеңістікте терроризм, сеператизм, экстремизм, нәсілдік және діни төзбеушілік идеяларын насихаттауға қарсы бірлесіп күш жұмсауды жақтаймыз. Ақпараттық және киберқауіпсіздікті қам­тамасыз ету саласында ынтымақтастықты жалғастыра беруге шақырамыз. Еуразияда өмір сүріп жатқан халықтар арасында ынтымақтастықты, сенім мен өзара түсіністікті нығайту үшін мәдени-гуманитарлық байланыстарды дамыту қажеттігін атап көрсетеміз. Өркениетаралық, мәдениетаралық және дінаралық диалогты одан әpi дамытуды, оның ішінде Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съезінің және осындай бастамалар мен форумдардың практикасы мен тәжірибесін тарату және пайдалану арқылы дамытуды жақтаймыз және 2019 жылғы ақпанда Біріккен Араб Әмірліктерінде «Әл-аз-хар» университетінің бас имамы мен Рим Папасы қол қойған «Бүкіл әлемдегі бейбітшілік үшін және бірлесіп өмір сүру үшін азаматтық бауырластық туралы» декларацияның жолдауын қолдаймыз. Қатар мемлекеті 2019 жылғы 6-10 сәуір ара­лығында табысты түрде өткізген Парламентаралық одақтың 140-шы Ассамблеясының және соған ілеспе іс-шаралардың қорытындыларын оң бағалаймыз. Меймандостық танытқаны және Қазақстанның астанасы Нұр-Сұлтан қаласында Еуразия елдері парламенттері спикерлерінің 4-ші кеңесін табысты өткізгені үшін Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне зор ризашылығымызды білдіреміз. Еуразия елдері парламенттері спикерлерінің 5-ші кеңесін 2020 жылы Индонезия Республикасында өткізу туралы уағдаластыққа қол жеткіздік.

Мұхаммед Риза Маджиди,

Азия Парламенттік Ассамблеясының Бас хатшысы:

– Қазақстан бей­біт­шілігі мен тұрақ­­ты­лығы сақ­талған, бар­лық салада ын­ты­мақтасуға дайын, қонақжай ел. Сондық­тан Нұр-Сұлтандағы барлық келіссөздер нәтижелі аяқталады. Еуропа мен Азиядағы елдердің ортақ алаңына айналған Қазақ елінде әлемдік деңгейде күн тәртібінде тұрған мәселелер қызу талқыланды. Алдағы уақытта сенімге селкеу түсірмей, дәйекті диалог орнатып, серіктестіктің берік болуы үшін жан-жақты жұмыс жүргізу қажет. Кеңестің кезекті отырысында көтерілген саяси, экономикалық мәселелер жөніндегі парламенттердің өзара ынтымағы көп түйткілдің түйінін тарқатуға негіз болды. Кеңес өзара сенімді нығайтуға, парламентаралық ынтымақтастықты одан әрі күшейтуге жол ашпақ.

Қазақстанның Тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың жариялаған Еуразия идеясы көптеген жобаларда өз жалғасын тапты. Әлем елдері тарапынан қолдауға ие болып отыр. Қазақ елінің дамуы, жаһандық экономикалық мәселелерден ұтымды жол таба білуі – әлемге үлгі. Мен қазақ жеріне болашақта жұмыс бабымен ғана емес, турист ретінде қыдырып келуді де жоспарлап отырмын.

Деметрис Силлурис,

Кипр Республикасы Өкілдер палатасының спикері:

– Қазақстан әлем елдерін жақындас­тыру үшін өте ауқымды жұмыстар атқарды. Қолға алған барлық бастамалары тиісінше нәтиже беруде. Бұл елдегі саяси жүйенің 30 жыл ішінде жақсы қалыптасып, бүгінгі күнге дейін тұрақты түрде жалғасын тауып отырғанының арқасында деп баға берер едім. Бүгінгі әлемдегі саяси ахуалдар ушығып, қақтығыстардың үдеген тұсында ортақ құрлықты мекендеген елдердің ортақ мүдде үшін бірлескен қадамдарға баруы аса қажет. Осы ретте Орталық Азия елдері, оның ішінде Қазақстанмен бірлескен мәмілеге келіп, ілкімді жобаларға бастамашы болуға ниеттіміз. Себебі жерінің қойнауы қазба байлыққа толы Қазақстан сияқты елдің болашағы жарқын, келешегі кемел. Тұрақты елмен тұрақты келісім орнатуға мүдделіміз.

Ынтымақ пен татулық орнаған мекенде елдерді жақындастыруға арналған жиынның нәтижелі болуы заңдылық. Еуразия құрлығының мүддесін ғана емес, барлық елдердің дамуы мен тұрақтылығын көздейтін шараның берер пайдасы мол болмақ.

Ласло Кевер,

Венгрия Парламентінің спикері:

− Қазақстанның сая­­си ұстанымы оның әлем­­­­дік дәрежеде абы­­­­­ро­­­йы­ның артуы­на ық­­­пал етуде. Қазақ­­стан мен Венгрия ара­сын­­­­да­ғы байланыс­ты дамыту үшін көпжақты са­ла­­лық келі­сімдер бойынша бірлесіп жұмыс ат­­қа­руға дайынбыз. Венгрия тарапынан ше­тел­­дік студенттерге грант тағайындау бағ­дар­ла­­­масына сәйкес қазақстандық 1400-ге жуық жас біздің елде өз білім-біліктілігін шың­дау­да. Алдағы уа­қытта да ілкімді жобалар жал­ға­­сын тауып, екі ел арасындағы байланыс ар­та тү­сетініне сенім мол. Бұған қоса, Азия мен Еуропа арасын етене жақындастыратын, шарт­­тары екі та­рап­қа да тиімді бастамалардың іск­е асуына мүд­деліміз. Әсіресе экономикалық сая­­си және әскери салалардағы жаңа келісім­дер ор­на­туға басымдық беріп отырмыз. Еура­зия аума­­ғындағы бірегей мүмкіндіктердің ор­науы­­на, оның ішінде еркін сауда алаңының қа­лып­­тасуы­на барлық жағдай жасалған. Қа­зақ­­­стан тоғыз жолдың торабында орна­лас­қан мем­лекет болғандықтан логистикалық саланы жан­­дан­дыруға ниетті екенін көріп отырмыз. Ра­с­ымен Еуропа мен Азияны жалғайтын алтын кө­­п­ір атануға, бұл бағытта экономикалық әле­­ует­ті көтеруге ба­сым­дық беру керек.