Қазір «бұл келісім Қазақстан экономикасына қалай әсер етеді» деген сауал трендке айналды. Сарапшылар болса, бізге бұл келісімнің екі түрлі нұсқасына дайын болуымызды ескертіп жатыр.
CEX.IO брокері, деректерді талдау бөлімінің басшысы Юрий Мазур кешегі онлайн форматта өткен жиында ОПЕК + келісімі Қазақстан экономикасына қалай әсер ететінін айтып берді. Сарапшының байламынша енді бірер күнде, 8 маусымда алдын ала жоспарланған ОПЕК+ мүше елдері өкілдерінің келесі отырысында мұнай өндірісіне шектеулерді тағы 2-3 айға ұзарту туралы мәселе қаралады. Ұсыныстың бастамашылары Сауд Арабиясы, Алжир, БАӘ, олар өз қоймаларында үлкен мұнай қорын жинаған және қазір оны өздеріне қолайлы бағаға нарыққа шығаруға тырысып жатыр. «Шикі мұнай бағасы біртіндеп өсіп келе жатқанына қарамастан, әлемдік нарықтағы мұнайға деген сұраныс қалпына келеді, мүмкін 2021 жылдың ортасынан ерте емес. Сондықтан, Таяу Шығыстағы әріптестердің ұсыныстары белгілі бір дәрежеде негізделген. Егер шектеулер ұзартылып, елдер өндірісті азайтуға мәжбүр болса, бұл, әрине, мемлекеттердің, оның ішінде Қазақстанның да экономикасына әсер етеді. ОПЕК + транзакциясы Қазақстан Республикасына жағымды да, теріс де өзгерістер әкеледі» дейді Юрий Мазур.
Қазіргі уақытта мұнай-газ секторы Қазақстанның ІЖӨ-нің 15% құрайды және ел бюджетінің 40% -ын қамтамасыз етеді. Мұнай өндірісінің төмендеуі қазынаға миллиардтаған қаржының жетіспеуіне әкелді. Төмен бағалар немесе өндіріс көлемі мұнай-газ саласының өзіне әсер етеді. Әсіресе мұнай өндіруге немесе тасымалдауға тікелей қатысы жоқ сервистік кәсіпорындарда кадрлардың қысқартылуы жоққа шығарылмайды. Өндіріс көлемінің төмендеуі экспорт көлемінің сәйкесінше қысқаруына әкеледі, яғни Қазақстан мұнайды тасымалдаудан бюджетке түсетін түсімнің едәуір бөлігін жоғалтуы мүмкін. «Мәселен, 2019 жылы мұнай экспорты 29,7 миллиард долларды құрады, әрине, бұл салық аударымдарының қысқаруына әкеліп соғады және ел бюджеті едәуір қысқаруы мүмкін. Бұл жағдайда мемлекет шығындарды азайтуға немесе қарыз қаражатын пайыздық мөлшерлеме бойынша алуға мәжбүр болады» дейді ол.
Ю. Мазур жиын барысында мұнайдың бағасы барреліне 40 доллар болса да, бұл біз үшін тиімсіз ұсыныс болатынын, ОПЕК + мәмілесі өндірісті азайтуға және шикізатқа сұраныс пен ұсыныс арасындағы ғаламдық тепе-теңдікті тұрақтандыруға арналғанын, оның нәтижесі 2021 жылдың ортасына сезілетінін де айтып өтті. «Болашақта бағалар $100 - $115-қа жетуі мүмкін. Қазіргі уақытта Қазақстан мұнай өндіруден және экспорттан көп пайда ала алады. Менің білуімше, қазір Қазақстан шикізатты тұтыну қалпына келген кезде өндірісті тез ұлғайту үшін мұнай кен орындарын консервілеуді жоспарламайды» дейді ол.
Қазір мұнай нарығы ОПЕК + алдағы отырысын күтіп, соның нәтижесінің қандай боларын аңдап отыр. Мұнай нарығындағы алдағы бірер айдағы бағыт-бағдарды нақ осы келісім айқындайтыны белгілі.
«Егер ОПЕК + -пен келісім қайтадан бұзылса, мәмілеге келмесе, біз наурыз айындағы ең төменгі деңгейіне қайта ораламыз. Бұл жағдайдан нарықтың барлық қатысушылары, оның ішінде Қазақстан да ұтылады. Қазақстанда мұнай өндірудің төмендеуі тек ірі кен орындары мен компанияларға әсер ететінін атап өткім келеді. Шағын депозиттер өндіріс көлемін өзгертпейді» деп сөзін қорытты сарапшы.