Сарапшылар мұның себебін пандемиямен байланыстырып отыр. Егер 2019 жылдың мамыр айында банктер 371,7 млрд теңге сомасында тұтынушылық несие (несие беруден басқа) берсе, 2020 жылдың дәл осы айында - 169,6 млрд теңге несие берілді Бұл Қазақстан Ұлттық Банкінің соңғы мәліметтері, - деп хабарлайды Egemen.kz Ұлттық банктің сайтына сілтеме жасап.
Ұлттық банктің мәліметінше, өткен жылдың қаңтар-мамыр айларында банктер 1 трлн 588 млрд теңге көлемінде тұтынушылық несие берген, ағымдағы жылдың осы кезеңінде берілген несие көлемі 1 трлн 309 млрд теңге.
Нарықта мұндай несиені 5-6 миллион теңгеге дейін алуға болатыны бұрыннан белгілі болатын. Мұндай несие беру мерзімі 5 жылға жетеді.
Кейбір банктер қарыз алушының жасы 75 жастан аспаса, кепілсіз несие беруге дайын.
Ұлттық банктің статистикасына сәйкес, карантинге байланысты банк секторындағы бөлшек несие портфелінің сапасы өзгерген жоқ. Егер жыл басында кешіктірілген төлемдермен (90 күннен астам) несиелер үлесі 24,4% болса, 2020 жылдың мамыр айының соңында 21,4% дейін төмендеді.
Бірінші несиелік бюроның (ПХБ) мәліметі бойынша, 2020 жылғы 1 наурыздағы жағдай бойынша несиелік ұйымдардың (ломбардтар, МҚҰ және басқа да несие берушілер) жиынтық портфеліндегі жеке тұлғалардың несиелік қарызы 11% -дан аспады. Мамыр мен маусымның басында дәл осындай көрсеткіш 12% құрады.
Бұл үрдіс заңды. 16 наурыздан 15 маусымға дейін жеке тұлғаларға және шағын және орта бизнеске (ШОБ) несие төлемдерін кешіктіру ұсынылды. Осы кезеңде 1,8 миллион адам кешіктіруді пайдаланды, бұл барлық жеке қарыз алушылардың 34% құрайды. Кейінге қалдырылған төлемдер сомасы 268 млрд теңгені құрады.
Бұл Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің деректері.
Бірінші несие бюросы (ПХБ) несие портфелінің нашарлауының мүмкін еместігін түсіндірді. Бюро сарапшылары елдегі төтенше жағдай кезінде несиелік ұйымдарға кейінге қалдырылған жағдайдың бірі олардың несиелік тарихын нашарлатпау талабы екенін түсіндіреді.
"Сонымен қатар, нарық өзін әртүрлі жолдармен көрсетті. Интернеттегі банктік несиелер, МҚҰ әлі де беріліп отырды, алайда дербес нарық дерлік қысқарды. Мәселен, 2020 жылдың басында тек банктер жеке тұлғаларға шамамен 420 млрд. Теңге (ипотекалық және басқа да ипотекалық несиелерді қосқанда) берді, ал сәуірде тек 91 млрд. Шикізат беру тауарлық кредиттердің өсуіне байланысты жалғасты. Шынында да, тәжірибе көрсеткендей, теңгенің өзгеруі кезеңінде теңгелік тұтынушылық несиелерге деген сұраныс артып келеді", - деді Бірінші несие бюросының атқарушы директоры Әсем Нұрғалиева.
Ол 15 маусымнан бастап жеке тұлғаларды кейінге қалдыру мерзімі аяқталғаннан кейін берешектің өсуі мүмкін екенін түсіндірді. Мұны жаңа бизнес-маусым басталғанға дейінгі көрсеткіштер арқылы қадағалап отыруға болады. "Осы кезең ішінде қаржы ұйымдары өзгерістерді көрсету үшін скорингтік модельдеріне түзетулер енгізуді (тексеруді) және тоқсан сайын жүргізуді жоспарлады. Халықаралық сарапшылардың пікірінше, қарыз алушылардың мінез-құлық сипаттамаларын қалпына келтіру 1,5-2 жыл ішінде мүмкін. Қаржы реттеушісінің жаңа бұйрығына сәйкес ШОБ үшін несие мерзімін ұзарту мерзімі ұзартылғанын ескере отырып, бизнестің несие портфелінің айтарлықтай нашарлауы күтілмейді", - деді Әсем Нұрғалиева.