Таяуда Қытайдың сыртқы істер министрі Ван И Еуропалық одаққа мүше бірнеше мемлекетке жұмыс сапарымен барған-ды. Алайда Бейжіңнің ресми өкіліне қарт құрлық жылы шырай таныта қоймаған сияқты.
Ван Идің негізгі мақсаты осы жексенбіде өткен Еуропалық одақ басшылары мен Қытай арасындағы видеоконференцияға дайындық барысын пысықтау болатын. Алайда Қытайдың сыртқы істер министрін Еуропа елдері жылы қабылдай қойған жоқ.
Мәселен, Италияға сапары кезінде Ван Иге Гонконгтың автономиялық мәртебесі мен ондағы халықтың азаттығы туралы сұрақ қарша борады. Парижде қарт құрлықтың дипломаттары Бейжіңнің мұсылмандарды қудалауына байланысты саясатына алаңдаушылық білдірді.
Берлинде Германияның сыртқы істер министрі Бейжіңнен келген өкілге қатаң ескерту жасады. Бәріне кінәлі Ван Идің өзі. Неміс журналистеріне сұхбат беріп тұрған ол Чехия Сенатының президенті Милош Выстрчилдің Тайваньға барған сапарын сынға алды. Ван Идің айтуынша, Чехия осы қадамы арқылы Қытайға сатқындық жасап, 1,4 миллиард қытайлықтың жауына айналды. Сондай-ақ дипломат Чехия осы әрекеті үшін жауап беретінін де жеткізді. Бейжің билігі Тайваньді өз территориясы санайды. Бірақ Тайвань тәуелсіздігін жариялағанымен, Қытайдың қарсылығы салдарынан БҰҰ-да өз азаттығын мойындата алмай жүр.
Ван Идің Еуропа аумағында тұрып қарт құрлықтың өкіліне сес көрсетіп, астамсып сөйлеуі Германияның сыртқы істер министрі Хэйко Маасқа ұнаған жоқ. Өзіне сөз кезегі тигенде Маас мырза еуропалықтар әріптесе әрекет ететінін ескертіп, оның үркітуін негізсіз деп айыптап, қытайлық әріптесін тыйып тастады. Сондай-ақ Еуропалық одақ АҚШ-Қытай текетіресіндегі ойыншық емес екенін жеткізді.
Көп ұзамай-ақ Еуропалық одаққа мүше мемлекеттердің дипломаттары Ван Идің Чехияға сес көрсетуін айыптауға кірісті. Мәселен, Францияның сыртқы істер министрі оның сөзі қабылдауға келмейтінін айтты. Ал Францияның президенті Эммануэль Макрон мәлімдеме жасап, Еуропа елдерін 5G технологиясын өздері жетілдіруге шақырды. Яғни, қарт құрлық Қытайдың Huawei компаниясына сенім артпайтынын анық аңғартты.
Словакия президенті Сюзана Капутова Туиттердегі парақшасында «Еуропалық одақ пен Қытай арасындағы қатынас диалог пен өзара құрметке негізделген. Бірақ ЕО-ға мүше мемлекет пен оның өкіліне бағытталған қоқан-лоққы біздің әріптестігіміздің негізіне қарсы және ондай әрекетті айыптаймыз», деп жазды.
Чехия астанасы Праганың мэрі елдегі Қытай елшілігіне хат жіберіп, кешірім сұрауды талап етті. Чехия Сенатының президенті Милош Выстрчил Тайвань парламенті депутаттарымен кездесуінде «Мен тайваньдықпын» деп саңқ етіп, осы елдің азаттығы мен демократиялық құндылығын қолдайтынын жеткізді.
Жалпы, Қытай – Еуропалық одақтың басты сауда серіктестерінің бірі. Сондықтан шығар, бүкіл әлем Бейжің билігінің Тайваньның тәуелсіздігін мойындамауын, Гонконг билігіне араласуын, Шыңжандағы мұсылмандарды қудалауын, Оңтүстік Қытай теңізіндегі шиеленістерді айыптап жатқанда қарт құрлықтың кей мемлекеттері пікір білдіруге асыққан жоқ.
Дегенмен, кейінгі кездегі Қытайдың саясаты еуропалық дипломаттарды «тойдырғанын» аңғару қиын емес. Мәселен, Huawei компаниясының 5G технологиясын қолданудан үмітті Германия да пікірін өзгертті. Оған қоса, Брюссель дипломаттары Еуропаға Қытайдан инвестиция тартудың орнына, оны шектеудің амал-шарғыларын қарастырып жатыр. Франция мен Германия дипломаттары Үнді-Тынық мұхиты аймағына ерекше көңіл бөле бастады. Яғни, мүмкіндігінше Қытайға тәуелді болмаудың жолдарын қарау үстінде.
Қысқасы, Ван Идің Еуропаға сапары Қытай Сыртқы істер министрінің нақты ештеңе ұсынбай, екіжақты қарым-қатынас туралы таптаурын әңгімені қайталай беруі адам құқығын бірінші орынға қоятын Батысқа аса ұнаған жоқ. Бұл жолы Еуропаның жауабы қатқыл шығуы да сондықтан. Ендеше, қарт құрлық Қытайға қатысты ұстанымын өзгертіп, жаңа бағытқа қадам жасағанын аңғару қиын емес.