Алтын астықты ауылдар

2 млн тоннадан асты

Екі ауданның диқандары да, картоп өсі­рушілері де биыл жаңбыр аз, қуаңшылық жылы болса да күзгі жиын-терін кезінде мол өнім алуда. Ертіс ауданының егіс алқабы биыл 267,6 мың гектар, оның 219 мың гектары дәнді дақылдар. Биыл міне, 11 центнерден орташа өнімділікпен 156 мың гектар егін жиналды.

Ал жыл сайын алқапқа сыймайтын ағыл-тегіл егін егіп, мол өнімнің несібелі ырзығын кө­­ре­тін Николай Миллер басқаратын Абай атын­дағы серіктестік табиғаттың да, ауа райы­ның да құбылмалы мінезіне әб­­ден үйренген. Қандай тосын жағдай бол­сын, серіктестік ди­қан­дары алқапты алақан­дағы­дай күтіп баптайды.

Николай Александрович өзі ауылда өс­кен неміс ұлтының баласы, жердің сырын біле­тін кәдімгі даланың адамы. Ұзақ жыл­ғы тәжі­рибесі де жеткілікті. Ертістіктер Мил­лер деп атап кеткен. Қазір 70 мың гектар­дай астық еге­тін алқабы бар. Осы күнге дейін 2 млн тон­на­дан аса астық алып, қамба тол­тырған жер иесі.

– Жауын-шашын аз болған биылғы жаздан біз мол өнім аламыз деп күткен жоқ едік, – дейді Николай Александрович. – Осы жылы ерте дән беретін астық тұқымдарын ектік. Өнім мол. Сапасы да жақсы болып шықты. Диқандарымыз қазан айының со­ңына дейін жиын-терінді аяқтамақ.

Шаруашылықта өнімді сақтауда жаңа технологиялар пайдаланылуда. Сыйымдылығы 200 тонна болатын қапшыққа кептіріліп салынған дәнді бір жылға дейін сақтайды. Диқандарға, жұмысшыларға жақсы жағдай жасалған. Миллер ауылдық аумақты түгел жұмыспен қамтып отыр. Тұрақты жалақымен бірге әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларына да көмек беруде.

Жердің болашақ иелері

Ал біз барған келесі астықты алқап «Ораз­­баев» шаруашылығына тиесілі. Алқап то­лы бірінен соң бірі тізілген комбайндар қызу жұ­мыста, шетелдік технология егінді лезде орып, келіп тұрған машиналарға тө­гуде. Кең дала, астықты алқап, ауасын жұ­тып, кеткің келмейді.

Қасымызда алқаптың иесі Сайлау Ораз­баев­тың ұлы Әлібек бірге жүр. Барнаулда жоғары оқу орнын бітірген, мамандығы – агроном. Әке жолын жалғастыратын ұл осы алқаптың, осы жердің болашақ иесі.

– Жалпы, егіс алқабы 12 846 мың гектар­ды құрайды, бидай 7 892 мың гектар жерге егіледі. Міне, қазір өздеріңіз көріп тұрған­дай, алқапта соңғы жиын-терін жұмыстары жүргізілуде. Шаруашылықта шетелдік бір­неше комбайн, басқа да кешендік қондыр­ғыларды қосқанда, 36 бірлік техника бар. Жер­дің құнарлығын сақтау да маңызды.Мысалы, бір жыл демалатын жер міндетті түрде бес жыл мол өнім бе­реді. Сапалы тұ­қым – мол өнім негізі, – дейді Әлібек Сайлауұлы.

Сонымен бірге Оразбаевтардың кәсіпор­нында тәулігіне 45 тоннаға дейін астық өң­дейтін диірмен кешені жұмыс істейді. Қазір инвестиция көлемі шамамен 1,7 млрд теңгені құрайтын 620 бас малға арналған тауарлы сүт фермасын салу жобасы басталған.

– Жермен жұмыс істеуге келіп жатқан жас­тардың барлығы қуантады. Мына Ағаш­орын ауылында тұратын «Замандас» ша­руа қожалығының басшысы Балғабай Бәкі­шов­тің ұлдары Дәурен мен Дәулет те әке жолын жалғастырып, егін даласында еңбек ету­де, бірі – бас агроном, бірі «Нива» шаруа қожа­лығын басқаруда. Ерболат әкесі Данат Сейдахметовпен бірге «Данат» шаруа қожа­лығында осы ауылда еңбек етуде, – деді бізге аудандық ауыл шаруашылық бөлімінің бас маманы Серік Нұркин.

Соңғы жылдары әкелі-балалы астық өсі­ру­ші осындай шаруашылықтар көбейген. Бұл тізімінің қатарында «Солтанбет» шаруа қожалығының басшысы Ермек Әтімов ұлы Жандоспен, «Еділ» шаруа қожалығында анасы Алтыншаш пен баласы Еділ, «Байкал» шаруашылығында әкесі Василий мен баласы Артем, «Ерлан» шаруашылығында Барлыбай Бекболатов пен ұлы Ерлан, Николай Миллер мен ұлы Владимир еңбек етуде.

Суармалы алқапта өнім мол

Аудандағы Нұрлан Баймағанбетов басқа­ратын «Дан-Агро» шаруашылығы да 10 мың гектар жерге бидай егіпті. Алдағы жы­лы өнімділікті арттыру мақсатында Лика­меро, Омбылық атты таңдаулы сұрыптағы тұ­қымдарды себу жоспарланған.

– Өткен жылы астық кептіргіш кешен салдық. Кептіргіш арнайы қондырғы құрал арқылы бір сағатта 27 мың тонна астықты тазалайды. Жиналған бидай қалдықтардан химиялық және механикалық әдіс арқы­лы өңделіп, тазартылады. Содан соң барып, қоймаға жіберіледі, – дейді шаруашылық басшысы.

Яғни жиналған өнім ысырапсыз жина­­лып, шығынсыз пайдаланыла­ды. Келесі жы­лы кәсіпорында жарма өнім­де­рін өндіретін цех ашылады. Құрылыс жұмыс­та­рына ша­руа­шалықтың қаражаты жұмсалып, ал қа­жетті құрал-жабдықтар мен техника қар­жы­лық институттардың көмегімен және қа­рыз қаражаты арқылы сатып алыныпты. Серік­тестік алдағы жылдары суармалы алқап кө­лемін ұлғайтып, қосымша қоймалар салуды жоспарлауда.

Аудандық ауыл шаруашылығы бөлімінің мәліметінше, жалпы ауданда суармалы егіс­тік алқабы 1 мың гектардан асқан. Алдағы екі жылда қосымша 7,5 мың гектар жерді іс­ке қосу жоспары бар. Жерден өсіп шыққан өнімдерді өңдейтін 22 өңдеу нысаны болса, 18-і астық өнімдерін өңдейді, 4-уі мал шаруашылығы өнімін өңдеумен айналысады. Ауа райы мен климаттық жағдайға байланысты аудандағы егістік алқаптарының 60 пайызына егілген астық комбайндармен орылады. Ал 40 ­пайыз астық бөлек жиналады. Аудандағы орақ нау­қанына астық жинау техникасының 555 бірлігі жұмылдырылды. Комбайндардың 386 бірлігі жаңа үлгіде, 149 дестелегіш бар.

Сонымен бірге ауданда 5 сүт дайындау кешені жұмыс істейді. Биыл ауданда агро­өнеркәсіп кешенін дамыту бойынша жалпы құны 1 млрд теңгеден асатын 5 жоба жүзеге асырылды. Жыл сайын машина-трактор паркі жаңартылуда.

– Ауданның экономикалық дамуының негізгі бағыты – ауыл шаруашылығы. Егін алқабы 255,5 мың гектарды құрайды. Оның ішінде дәнді дақылдар – 218,9 мың гектар. Алқаптарда арпа, бидай, сұлы, тары, май­лы дақылдардан күнбағыс, зығыр, мал азығына арналған жем-шөп түрлері өсі­ріледі. Қазір майлы дақылдарды жинау жал­ғасуда. Ауданда өндірістік қуаты тәу­лігіне 7 655 тонна 15 астық кептіргіш, өн­ді­рістік қуаты тәулігіне 534 тонна 34 механи­каландырылған кешен, өндірістік қуаты 315 мың тонна 132 астық қоймасы жұмыс істеп тұр, – деді аудан әкімі Аян Бейсекин.

Аудан әкімінің айтуынша, ауыл шаруа­шы­лығы өнімдерін өндірушілері машина-трак­тор­лық паркін жыл сайын жаңартады. Мем­лекеттік бағдарламалар арқылы заманауи техника сатып алуда. Жаңартылған ауыл шаруа­шылық техникалары жоғары өнім­­ділікке жеткізеді, алқаптардағы жұ­мыс күн­дерін қысқартады және жанар-жағар­майды үнемдейді.

Ал ауыл шаруашылығы өндірушілері ас­тықты қабылдауға және сақтауға дайын, бұл үшін 256 қойма әзірленген. Картоп пен көкөніс өнімдерін сақтау үшін сыйымдылығы 398 мың тонна болатын 137 көкөніс қой­масы бар, оның 77 пайызы заманауи техно­логиялық жабдықтармен қамтылған. Мы­салы, Қызылжар ауылында орналасқан «Ертіс» тәжірибе шаруашылығында 173 мың гектар алқапқа егін егіледі. Қыр жерлер де суарыла бастады. Биыл бидай, қарақұмық, соя және жүгері өсірілетін 1 мың гектар жер суарылыпты. Бұл Ертіс өзенінің суын пай­далану арқылы суармалы алқаптарда өнім­ділікті арттыруға және жем-шөп қорын молай­тудың мол мүмкіндігі.

Яғни агроөнеркәсіптік кешенде жа­ңа өн­діріс құру және қайта өңдеуді жол­ға қою үшін жер пайдаланушылар инфрақұ­ры­лым құ­рылысымен қатар өздерінің инвести­циялық бағ­дарламаларын жасауы керек. Аудан­ның және жалпы өңірдің экономика­сы үшін жұмыс істейтін жер учаскелері иге­рілуі керек.

Жергілікті «Ұлан», «Дан-Агро», «Абай», «Сағынбай», «Тоқтаул», «Еңбек», «Нұрас», «Дауыл», «Нива», «Марал», «Битас Орда» сияқты шаруашылықтар «John Deere», «Class», «Essil» және «Vector» маркалы жаңа үлгідегі жалпы саны 386 комбайн сатып алған.

Бос жатқан жер игерілуде

Қайтарда Ақтоғай ауданының диқан­да­рына, картоп өсіруші көкөнісшілерге бар­дық. Ақтоғайлық шаруашылықтар «Пав­лодар» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация­сымен ауыл шаруашылығы өнімдерімен қам­тамасыз ету жөнінде келісімшарттар жасауда екен. Кәсіпкер Сергей Тереньтев басқаратын «Ақтоғай Агро» ЖШС тұрақтандыру қорына 1,2 мың тонна көкөніс жеткізу міндетін алыпты. Серіктестік наубайханасында нан-тоқаш өнімдері пісіріледі. Кәсіпорын бір ауысымда 500 бөлкеге дейін нан пісіріп, өнімділікті кемінде екі есеге арттыруды жоспарлап отыр. Жол бойында «Ақтоғай Агро» ЖШС-ның ауылшаруашылық кешендерінің құрылыс жұмыстары басталған. Бос жатқан жерді игеру үшін келген серіктестікте қызу жұмыс.

Павлодар облысы,

Ертіс ауданы