Газет пен гаджет бетпе-бет тұрған бұл өтпелі кезеңді өлара шақ десек болады. Жалпы, келешекте нағыз журналист маманды майшаммен іздеуіміз де мүмкін. Кім біледі, бәлкім бәрі керісінше. Не десек те газетке жан-тәнімен ғашық, өнегелі өмірін тек газетке сарп еткен майталман газетшілердің қатары осы сирегені сиреген. Кейде тіпті кешегі алыптардың көзін көрген, көшелі сөзін сақтап қалған сол тарландардың орнын кім басады деп те ойлаймыз.
Біз айтып отырған буынның белді өкілі болған, қазақ көсемсөзінің қажырлы қара нарындай қалам иесі Мағауия аға Сембай еді. Журналистика саласына 43 жыл ғұмырын сыйлап, оның 22 жылында облыстық «Ortalyq Qazaqstan» газетінің бас редакторы болған сөз сардары туралы өткен шақта сөз бастауымыз әрине, өкінішті... Бірақ соңына өшпес із қалдырған, іргетасы ірі мектеп қалаған жан ретінде бұл есім өте бақытты өнеге иесі дер едік. Журналистикаға бозбала шағында келіп, самайын боз қырау шалғанша осы саладан табан аудармаған таудай азамат жайлы көп айтуға болады. Әңгімемізді Әмірбектің Көпені берген бағадан бастағымыз келеді. Сатира сардары Көпен ағамыз: – Мағаштың бірнеше ерлігін айтуға болады, соның ішіндегі ең бір ерекшесі – жасы 16-ға толмай жатып, туу туралы куәлікпен жоғарғы оқу орнына қабылданғаны-тұғын. Қарымды да дарынды болған соң ғой, Шерағаңның шекпенінен шынығып шыққандардың бірі болды. Кейіннен өзі де мектеп қалыптастырды. Не керек, заманында паспортсыз оқуға түскен Мағаш, міне, бүгін қазақ журналистикасының паспортына айналды! – деген еді.
Жалпы қазақ журналистикасының қабырғалы буынын қалыптастырып, қайраткер редактор бола білген Мағауия Сембай тұлғасы туралы қалай айтсақ та жарасады.
Әлбетте «Egemen»-нен кейінгі екінші газет деген бейресми атағы бар айбынды басылымның бас редакторы болған Мағауия Сланбекұлының азаматтық болмысын бір мақалаға сыйғызуға келмес. Десек те шарапатын көрген шығармашыл шәкірті ретінде газетімізде бірер сөз арнағанды жөн санадық. Оның ар жағында «Egemen»-дік екенін ескерсек, бұл басылымға оның есімі ерекше таныс.
Мағауия Сембай тек редактор, «Ortalyq Qazaqstan» тек редакция емес, біреуі – ұстаз, біреуі – ұстахана. Шынтуайтында, таланттарға табалдырық, балағында биті барларға баспалдақ болған осы екі мектептен тәлім алғандар талай ортаны таң қалдырып жүр қазір. Бір шәкірті, мықты журналист Қызғалдақ Айтжанова: «Бұлақ көзін ашу – Мәкеңнің миссиясы. Бұл күні «Орталықтан» сабақ алып, соңыра астанаға ат басын бұрғандардың еңбек кітапшасының алғашқы парақтарында «Орталықтың» мөрі, Мәкеңнің қолы тұр!» деп жазған еді. Шәкірттің шын пейілі осындай-ақ болсын.
Мағауия редактор газетке шын берілген журналист еді. Өле-өлгенше аузынан да, қолынан да «Орталығы» түскен жоқ. Бірде редакциядағы қойманың ішінен «Орталық Қазақстан» деген жазу теріс басылған сап-сары латунь клишені тауып алды. Әлгі жәдігерге қарап ұзақ тұрды. Қолына алып салмақтап көрді. Бетін үлкен қолдарымен қайта-қайта сипап, шаңын сүрткендей болды. Көзіне жас алғанын байқатқысы келмей әлдебір уақытта бізге қарап: – Бұл фирма, – деді. Сендерге жалғыз өтініш, мен редакторлықтан кеткенше осы фирманы ауыстырмаңдар. Бұл атауды мен өз атымнан әлдеқайда биік қоямын. Қарашы, шаң басып қалыпты, – деп сөзін басқа әңгімеге бұрып жіберді.
Кейін сол клишені өзінің алпыс жасқа толған мерейтойында сахнаға алып шықты. Сол клишені ұстап тұрып сөз сөйледі. Міне, газетке адалдықты оның осындай әр іс-әрекетінен байқаушы едік. Адамды бөзіне қарап бағаламай, сөзіне қарап салмақтауды үнемі басшылыққа алған бас редактор ретінде Мағауия Сембайды бәрі «Мағаш аға» деп жақсы көрді.
Адамның мінез-құлқын жазуынан жазбай танитындар бар. Қолтаңбасы ірі кісі жомарт, қолы ашық, ақкөңіл, мәрт келеді екен. Мағауия Сембайдың жазуы қандай ірі болса, өзі де кесек сөйлейтін азамат-тұғын. Бойы да, сойы да көп адамнан әлдеқайда жоғары жүрді. Түйенің үлкені көпірден таяқ жейді демекші, сол ірілігі үшін көп жерден құқай да көрді. Әкімдіктен әлденеше рет әдебиеттің әңгімесі үшін сөгіс алды. Сондағы тағылған бар айып мынау: классик Мұхтар Мағауиннің «Шыңғыс ханын» басқаны үшін бас редакторлығына бәле жабылыпты. Алайда біз айтқандай ірілігі ісінен көрініп тұратын «мағауиншыл» Мағауияны бұл қудалау қайта қайрай түсті. Тағы бір ірілігі Тоқтар көкесін құшақтаған кезде көрінетін. Міне, өзі тұлғалы азаматты осындай екі алып қорғап тұрғанда оның ұсақталуға еш хақысы жоқтай.
Түйе демекші, Мағауия Сембаймен түйе тақырыбында сөз таластырып керегі жоқ. Төрт түліктің ішіндегі түйе туралы білімі ұшан-теңіз. Кейде бала сияқты, үйдегі жеңгемізге тек түйежүн киім ғана алдыртады. Бас киімі, кеудешесі, шұлығына шейін түйенің жүнінен басылған.
Жұмысымыз ауысып елордаға аттанарда жолдасымыз екеуміз үйіне соқтық. Батасын беріп, қолыма үлкен сөмке ұстатты. Сөйтсем әлгі зат түйе жүн көрпе. – Астананың қысы суық болады, жаурамай жүр, – деп арқамнан қақты. Жаурамасақ та Мағаш аға дүниеден өтті дегенде көзіміз жасаурап, жанымыз құлазып қалғаны рас.
Мағауия Сембай нағыз редактор еді. Ол жұмыс барысында біздің тек мақаламызға ғана редактор емес еді. Ол тіпті қоластындағы журналистерден бөлек тегіс айналасына редактор болатын. Газет бетіндегі қатені қалай тез көрсе, қоғамдағы күрделі мәселелерді де солай бірден аңғаратын. Көріп қана қоймай түйіннің тарқатылуына жанын салатын. Ол қоғам келбетіне, адам бойындағы түрлі қасиеттерге редактор еді. Кей адамдар редакторлықтан кеткеннен кейін сол мансаппен бірге мінезіндегі редакторлықты ұмыта бастайды. Ал Мағауия Сембай мінезіндегі редакторлық оның есімімен біте қайнасып кеткендей қасиет.
Жалпы, Мағауия Сембай қалыптастырған мықты мектеп туралы жоғарыда айтып кеттік. Сол ұстахананың ұл-қыздары ұстаз есімін ешқашан ұмытпақ емес. Жуырда ізетті ізбасарларының құрастыруымен редактор Мағауия Сланбекұлының қаламынан туып, қалтарыста қала берген бір топ әңгімесі мен тұғырлы тұлға туралы толғамдар қос кітап болып жарық көрді. Одан бұрын журналистер арасында Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Президент сыйлығының лауреаты Мағауия Сембай атындағы «Қолыма қалам алдым айтамын деп» байқауы ұйымдастырылды.
Ұстаз ұлағаты қай кезде де оның соңындағы сүбелі сөзі мен адал шәкірттерімен өлшенеді. Жоғарыдағы жинақтар осы сөзіміздің айғағы іспетті.