Қара құрдым – ғылымда болсын, әдебиетте болсын, кино өндірісінде дейік пе, өте көп айтылған, жан-жақты қамтылған, ауқымы аса кең терең тақырып. Жалпы, бұл тылсым түсінікке шығармашыл адам ретінде қызықпау тіпті мүмкін емес. Ең қызығы, аты айтып тұрғандай, құрдым құбылысы әуелден жойқын тартылыс күші болғандықтан ба, ерекше атауының өзі адамды біртүрлі тұңғиыққа тартып тұрады.
Физика заңдарына сенсек, қара құрдымның жойқын әсерінен ешқандай материя құтыла алмайды екен. Қара құрдым деп аталатыны да сол, кеңістіктегі бүкіл жарықты сорып алатын алып үңгірдің түсі қап-қара, шет-шегі көрінбейтін тым орасан құбылыс.
Жалпы, әлем тарихында бұл тақырыпқа соқпаған сана иесі болмағанын айттық. Қара құрдым туралы көбіне фантазиялық әдебиетте, кинода жиі қаузалатынын да атап кеттік. Бүгін біз сол қара құрдым айналасындағы көп туындылардың ішінен ең бір қысқа оқиға туралы баяндағымыз келеді. Ағылшын режиссері Филип Сэнсом мен сценарист Олли Уильямстың «Қара құрдым» деген қысқаметрлі фильмі адам санасын кенет бұрылған көліктей аударып жіберетін ерекше картина ретінде әлемдегі ең бір ерекше сюжеттердің қатарында десек қателеспейміз.
Асқынған сараңдық адамды жақсылыққа апармайды. Әрине, әңгіме жеті атасынан бері жілік майы үзілмеген байдың сараңдығы болса түсінікті болар еді. Қызық болғанда, бұл сіңірі шыққан кедей, өмірде ешқашан жолы болмаған қарапайым жұмыскердің ашкөз сараңдығы. Ұзақтығы бар-жоғы үш минуттан аспайтын қысқаметрлі бұл фильм сараң адамның сүйкімсіз мінезі түптің-түбінде өзін өзі жұтып тынады дегенді айтқысы келеді.
Үлкен идеяны жүк еткен кішкентай ғана сюжетті толық баяндай кетсек, шаршап, жұмысында кешке дейін кідірген кеңсе қызметкері бір күні қызық жайтқа тап болады. Түрі әбден қалжыраған, күні бойы кеңсенің ешқашан бітпейтін қағаз жұмысынан қажыған қызметкер түннің бір уағында жалғыз өзі қағаз көшірмесін жасайтын құрылғымен жұмыс істеп тұрады. Қырсыққанда қымыран іриді дегендей, құрылғы да бірер сәтке істен шығады. Өзі шаршап, титықтап тұрған әлгі бейшара үлкен құрылғыны ызаланып теуіп-теуіп жібереді. Сол-ақ екен, жарығы өшіп-жанған құрылғы қайта қосылады да қызметкерге керек қағазды емес, ортасында үлкен қара дөңгелек суреті бар ерекше қағазды басып шығарады. Қызметкер алғашында әлгі А2 форматымен басылып шыққан қара домалақ суретке мән бермей, жанындағы үстелдің үстіне тастай салады. Алайда қызықтың бәрі сол сиқырлы қара домалақ суретте болып шығады. Басты кейіпкер сәлден кейін қолындағы су ішкен кесесін әлгі қара домалақ суреттің үстіне қоя салғаны сол еді, кесе суреттің ішіне түсіп жоқ болып кетеді. Өз көзіне өзі сенбеген жігіт қолын апарып еді, қолы қағаздың ішіне оп-оңай кіріп кетті де кесесін алып шықты.
Міне, ғажап. Қалжыраған қызметкерге енді қанат бітіп, көзі шырадай жанған бейшара әлгі қағазды ала салып дәлізде тұрған сауда дүңгіршегіне қарай жөнелді. Сиқырлы қағазын жапсырып, иесі жоқ дүңгіршектің ішінен тәтті шоколадты оп-оңай алып шығады. Яғни бұл қара құрдым қағазды кез келген жерге жапсырып, ар жағындағы затты алуға әбден болады деген сөз.
Қызметкердің көзі енді басшысының бөлмесіндегі есікке түседі. Жүгіріп барып сиқырлы қағазын жапсыра қойып есікті ішінен ашып алады да бөлменің төрінде тұрған темір сейфке қарай беттейді. Бара салып, «қарақшы қағазын» сейфтің есігіне желімдер-желімдеместен ішіндегі қап-қап ақшаны алып шыға бастайды. Тау болып үйілген ақша бітер емес, әлі де қалған сияқты, қолы жеткен жердің бәріндегі байлықты түгел сыртқа шығарады. Ашкөздігі тоят таппай, енді әлгі қара дөңгелек суреттің ішіне басын кіргізіп алып ақшаны әрі қарай тонай бастайды. Алайда сейфтің түбіне қарай тағы ұмтыла бергенде жартылай желімделген қағаз сыртқа сыпырылып түседі де, ашкөздіктің аранына бейшара қызметкер мәңгі жұтылып кете барады. Соңғы кадрларда қаңыраған кеңсе төрінде тұрған сейф, оның маңында үйілген ақша, жерге сыпырылып түскен А2 парағы жатады.
Шын мәнінде, ол қызметкер қазына толы қамбаға емес, өзінің ашкөздігіне жұтылып кеткен еді.
Міне, осындай тамаша идеяны өзіне өзек еткен өміршең картина бізді бірден ой тұңғиығына осылай тартып әкетті және ұлттың ақадал қазынасына ұры қолдарын аямай сұққан небір ашкөз, жемқор типтерді көз алдымызға әкелді.