Алға жетелеген асыл мұрат

Адам өміріндегі ең маңызды кезең – жастық шақ. Әр адамның жаратылысы да, өмірі де әке қаны мен ананың ақ сүтімен басталып, бойына біткен мінезімен, алған тәрбиесімен қалыптасады. Ұлы Абай айт­қандай, Төкен мінезі жан құмарына тән сәби болып өмірге келді. Арда азамат болып жетілді.

Көне заманнан халқымызда «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» дейтін керемет нақыл бар. Себебі әр адам өмірге келген соң өз ұясынан қанаттанып, сосын өмір жолына самғайды. Төкеннің бір жасында әкесі қайтыс болып, жастық шағы Екінші дүниежүзілік соғыспен, одан кейінгі қиын кезеңмен тұспа-тұс келді. Анасының, аға-апаларының қамқорлығымен өзінің даңғыл жолын тапты. Он бес жасқа жеткен соң кешкі мектепте оқып, күндіз жүктеуші, кино көрсетуші, такси жүргізушісі, авто­көлік жөндеуші-слесарь болып, он жылдай уақыт әртүрлі жұмыс атқарды.

Жастайынан үлкеннің тәлімді тәрбиесін санасына түйді. Өмір атты үлкен жол үстінде қиындыққа мойымаудың қыр-сырын жете түсінді. Оны өмір ерте есейтті. 1965 жылы Мәскеудегі Бүкілодақтық политехника­лық­ институтты бітіріп, инженер-механик­ ма­­ман­дығына ие болды. Сөйтіп 1966 жылы­ Төкен Танаұлы «Гурьевводстрой» тре­сіне қарасты автобазаның директоры бо­лып тағайындалды. Сол кезден бас­тап, 10 жыл бойы атқарған әртүр­лі қара­пайым жұмыстан алған әсері, жинақ­та­ған тәжірибесі басшылық лауазымында кә­де­сіне жарағаны сөзсіз.

Бес жылдан кейін, 1971-1975 жылдары Ералыдағы автобазаның директоры болып бекітілді. Сол кезде, 1973 жылы Маңғыстау түбегі Гурьев облысының құрамынан бөлініп, дербес облыс ретінде құрылған еді. Төкен Танаұлы 17 жыл, соның ішінде 13 жыл бойы облыстық автокөлік бірлестігінің бірінші басшысы ретінде Маңғыстаудың ірі өндірісін, ауыл шаруашылығы мен өзге де саласы өркендеп, әлеуметтік жағдайы дамыған аймақ болып қалыптасуына мол үлес қосты. Ол басқарған мекемелер үнемі республикамызда алдыңғы қатардан көрінді. Маңғыстау өңірінде іскерлігімен, ұйымдастырушылығымен азаматтық тұ­ғырға көтеріліп, Ералиев, Жаңаөзен аудан­дарының, Маңғыстау облыстық кеңес­те­рінің халық депутаттығына сайланды. Облыс орталығы – Ақтау қаласының өсіп-өркендеуіне де зор үлесін қоса білді.

1988-1994 жылдары Төкен Танаұлы Атырау облысының Жылыой ауданындағы «Көлік механикаландыру» мекемесінің және «Теңізмұнайқұрылыс» тресінің бас­тығы болып істеді. «Теңіз» мұнай кен орнын игеруде лайықты үлесі бар.

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 1994 жылғы қазан айындағы Жарлығымен Атырау облысының әкімі болып тағайын­далдым. Сол кезде Жылыой ауданының әкімі басқа жұмысқа ауысатын болды. Соған байланысты Төкен Танаұлын аудан­ға әкім етіп тағайындадым.

Төрт жылдан астам ауданның әкімі болып, Төкен қыруар жұмыс атқарды. Эко­номика, әлеуметтік, мәдени және жас ұр­пақты отаншылдық рухта тәрбиелеу жұмысын жолға қойып, жақсы жетістіктерге қол жеткізді. Ауданда жаңа тұрғын үйлер, мектеп, балабақшалар, мешіт, емхана, көшелер жөнделіп, тұрғындар сұранысына ие болған Ақмешіт кесенесі тұрғызылды. Бұдан өзге шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуда да қыруар жұмысты атқарды.

Жылыой ауданының экономикасы да­мып, өңірден бюджетке қомақты қа­ржы түсіретін «Теңізшевройл», өзге де өнді­рістік мекемелердің жұмыс қарқыны өсті. Ол аудан тұрғындарының әлеуметтік ахуа­лын жақсарту үшін мекемелердің басшыларымен қоян-қолтық еңбек етіп, талай күрделі мәселенің оң шешімін тапқан еді. Ал 1998 жылы Төкен Танаұлы әкім жұмысынан сұранып, бизнеске бет бұр­ғысы келетінін білдірді. Сөйтіп «Теңіз­мұ­найқұрылыс» акционерлік қоғамы­ның пре­зиденті лауазы­мына тағайындалды. 2007 жылы жаңадан ұйымдастырылған­нан TNS-group концерні директорлар кеңе­сі­нің төрағасы болды. Қазір TNS-group концер­ні Заңды тұлғалар бірлестігінің президенті.

Ол жетекшілік ететін TNS-grou кон­цернінің қазақстандық кәсіпорындар ара­сындағы шоқтығы биіктеді. Қазір кон­церн құрамына бизнестің түрлі саласы­мен айналысатын 11 фирма кіреді. Жұ­мыс­шы­лардың жалпы саны 1,5 мың адамнан аса­ды. Концерннің бөлімшелері құрылыс-монтаж, жобалау-зерттеу, жол-құрылыс жұмыстары, автокөліктерді арнайы сату және сервистік қызмет көрсету, мұнай кен орындарын жайғастыру және іске қосу, тұрмыстық құрылымдарды әзірлеу, ұста бұйымдарын жасауға, өзге де қызмет түрлеріне маманданған. Соның қатарында «Дина» сауда орталығы да бар. Бұл сауда орталығы Атырау қаласындағы сауда орындарын азық-түлікпен қамтамасыз ететін жетекші орталыққа айналып отыр. Түр­лі жобаларға тартылған инвестиция, жұмыс орындарының ашылуы, жұмыс­шыларының әлеуметтік қорғалуы – маңдай тердің жемісі.

Төкен Танаұлы кәсіпкерлікпен айналыса бастаған алғашқы жылдардан бері білім, денсаулық, мәдениет және спорт салалары­на баса көңіл бөліп келеді. Оған дәлел, Төкен Танаұлының қолдауымен, Атырау және Маңғыстау өңірінің экологиялық жағ­дайын ескере отырып, Түркістан облысы Түлкібас ауданының табиғаты жай­лы Машат шатқалынан 7-14 жас аралы­ғын­дағы жасөспірімдерге арналған жазғы емдеу-сауықтыру орталығын ашты. Оның қол­­дауымен ашылған «Тағылым» жеке­меншік мектебі Атырау қаласының білім беру саласындағы табысы нәтижелі бірегей оқу орындарының біріне айналды.

TNS-group концерні «Проспект Ме­дикал Лимитд» (Ұлыбритания) компаниясымен бірігіп, Атырауда «Проспект Медикал – Каспиан» біріккен кәсіпорнын құрды. Бұл компания Атырау облысында жұмыс істейтін «Теңізшевройл», «Норд Каспиан Оперейтинг Компаний», «Уорди Парсонс Казахстан», «Флюор» секілді ірі компаниялардағы шетелдік азаматтарға медициналық қызмет көр­сетеді. Пандемия кезінде облыс дәрі­гер­лері­мен бірлескен түрлі емдеу шараларына қатысып келеді.

Іскер басшы, арда азамат Төкен Танаұлы – бірнеше жыл Қазақстан Республикасы­ның Президенті жанындағы кәсіпкерлер кеңе­сінің, «Атамекен» ұлттық кәсіпкер­лер пала­тасының төралқа мүшесі болған, рес­публикаға кеңінен танымал кәсіпкер. Оның көп жылғы еселі еңбегі мемлекет тара­пынан жоғары бағаланып, «Құрмет», «Парасат», «Барыс» ордендерімен мара­патталды. Қоғамдағы қайраткерлік бел­­сен­ділігі үшін ІІ дәрежелі «Князь Да­ниил Московский», Тәуелсіз елдер Достас­тығы­ның «Достық жұлдызы», еуропа бизнес орта­лығының «Сократ» ордендерін иеле­ніп, Халықаралық дәрежедегі «Кеден одағы ел­дерінің Құрметті азаматы» атанды. Қазақстанның «Құрметті құрылысшысы», «Құрметті автотранспортшысы», «Құр­метті автокөлікшісі» атақтарына ие болды. Сондай-ақ Атырау қаласының, Жылыой, Қарақия аудандарының және Маңғыстау облысының құрметті азаматы атанып отыр.

ХХ ғасырда дүниеге келіп, кеңестік дә­уір­де тәрбие мен білім алып, мамандығы бойынша лауазымды жұмыстарды адал атқар­ған Төкен еліміз тәуелсіздікке ие болған­нан соң жаңа талапқа сай, нарықтың заң­дарын жетік игеріп, айналасына шың­далған, іскер азаматтарды топтастырды. Еліміздің батыс өңірінде кәсіпкерлікті дамытып, мыңдаған жұмыс орнын ашты. Оның басқаруындағы концерн бюджетке қомақты қаржы құйып, инвестиция тартып келеді.

Төкен Танаұлы – мамандық пен жар таңдауда жолы болған, қиындыққа мойы­мау, алға ұмтылу секілді асыл мұратына жет­кен азамат. Тамаша жары Дина Есім­қызы екеуі ұлағатты ұрпақ өсіріп, немере сүйіп, әулеттің ұйытқысы болып отыр. Міне, Төкеннің көпшілікке үлгі-өнеге бола­тын өмір-жолын адамның тағдыры өзіне бай­ланысты деген қағиданың көрі­нісі дей ала­мыз. Бұл күндері сексеннің сең­гіріне дені сау, ақжарқын көңілімен көтерілсе де бұрынғыдай қайнаған жұмыс­тың бел ортасында жүр. Өйткені «Үш-ақ нәр­се-адамның қасиеті: Ыстық қайрат, нұр­лы ақыл, жылы жүрек» деп ұлы Абай айт­қандай, кемел жасқа жеткен қадір­менді до­сымның бойындағы осындай асыл­ қасиет­терді бүгінгі жас ұрпақ үлгі тұта­рына сенемін.

Равиль ШЫРДАБАЕВ,

Мемлекет және қоғам қайраткері