Қан айналымы дерті асқынып тұр

Қазақстанда да жүрек-қан тамырлары ауруларына қатысты жағдай мәз емес. Еліміздің әр 33-ші тұрғынында қан айналымы дер­тінің белгісі бар. Әр 12-ші адам артериялық гипертонияға шалдықса, 19 млн халықтың 1,5 млн-нан астамы дәл осы жағдай бойынша диспансерлік есепте тұр. Сала мамандары артериялық ги­пер­тония мен жүректің ишемия­сы жалпы жүрек ауруларының 60 па­йызын құрайтынын айтып дабыл қағуда.

Алматы қаласы Өңірлік ком­му­никациялар алаңында Дүние­жүзілік жүрек күніне орай өт­­кен брифингте Кардиология жә­не іш­кі аурулар ғылыми-зерт­теу­лер институтының басқарма төр­айымы, медицина ғылымы­ның док­торы, профессор Роза Қуаныш­бекова жүрек-қан тамырлары аурулары әлем халқының ауру­шаңдығы мен мүгедектігін ең көп туындатып отырғанын жеткізді.

«Жүрек-қантамыр аурулары неліктен белең алып бара жа­тыр? Біріншіден, бұл өмір сал­тының өзгеруіне байланысты. Қа­зір біз аз қозғалатын болдық. Қоз­ғалыстың аздығы гипомагниемия – бұлшық еттің бұрынғы күшінен, төзімділігінен айырады. Оған қо­са денедегі артық салмақ жүрек ауру­ларына әкеледі. Қазір әлем хал­қының 30-40 пайызы артық сал­мақтан зардап шегуде. Бұл да алаңдатарлық фактор», дейді Роза Тохтанәліқызы.

Маманның айтуынша, қазір біз тұтынып жүрген қорек заттар тікелей жүрек ауруларына әке­ліп соқтыруда. Бұрынғы үй тағам­дарының орнына жылдам әзір­ленетін, дайын өнімдер пайда болды. Бұл құрамында консерванттары жоғары фаст-фуд, балмұздақ сияқты өнімдер. Олар ағзадағы қорек алмасуды бұзып, инфаркт пен инсульттың туындауына әкеледі.

Дүниежүзілік жүрек федера­ция­сының мәліметінше, инфаркт пен инсульттан болатын ер­те өлім­нің 80%-ын саламатты өмір сал­­тын ұстану, темекі шегу­ден тыйылу, дұрыс тамақтану мен фи­зи­калық белсенділікті бақы­лау арқылы тойтаруға болады. Айталық, бұрын жүрек-қан тамырлары аурулары ересек адамдарға тән құбылыс болса, қазір онымен жас­тар, тіптен балалар да ауыратын болған. Роза Тохтанәліқызы елі­мізде жүрек-қан тамырлары ауру­ларының алдын алу бойынша скринингтік шаралар өтеті­­­нін, одан 40 жастан асқан азамат­­тар мін­детті түрде өтуі қажетті­гін жет­кізді.

«Қазақстанда ғана емес, әлем­де жиі кездесетін артериялық ги­пертензия, созылмалы жүрек же­тіспеушілігі және қант диабеті сияқты аурулар адам өміріне ора­сан қауіп төндіріп отыр. Ауру­ларды басқару бағдарламасын жү­зеге асыру адамдардың өз ден­саулығы өздеріне байланысты еке­нін түсіне бастағанын көрсетті. Бұл – науқасты денсаулығы тура­лы ақпараттандыруға, өзін өзі бас­­қаруды және өзіне-өзі көмек­тесуді үйретуге бағытталған теле­мониторингті, бақылауды және көпбейінді топпен жұмысты қо­са алғанда, заманауи талаптар ес­керілген профилактикалық меди­циналық тексерудің жаңартылған бағдарламасы», дейді профессор.

Пандемия кезінде жүрек-қан тамырлары аурулары мен ин­сульт­тан болатын өлім-жітім есе­­леп өскен. Мамандардың айтуын­ша, бұған себеп корона­ви­рус инфекциясының тром­боз­ға бе­йім­ділікті және жүрек-қан тамыр­лары ауруларының өршуін туындататыны. Постко­вид жүрек-қан тамырлары жүйесі ауруларының пайда болуына бір­ден-бір себеп. Артериялық ги­пер­тензия, аритмия, жүректің ише­миялық ауруы, созылмалы жүрек жетіспеушілігі, қант диабеті секілді науқасқа шал­дыққандарда калий ион­да­рының концентрациясы­ның тө­мендеуі өршіген. Ғалымдар осы тұста пневмониядан болатын өлім-жітім 12%-ға ғана өскенін, кері­сінше адамдар пневмониядан емес, оның асқыну себебі салдарынан қайтыс болып жатқанын айтады.

Жүрек-қан тамырлары ауруларына қатысты өткен Еуропа­лық конгрестің клиникалық тәжі­ри­бесінде жүрек-қан тамырла­ры ауру­ларының алдын алу бо­йын­ша әдістемелік нұсқаулар жа­ңар­­тылған болатын. Қазақстан тә­уекел деңгейі өте жоғары елдер­ден жүрек-қан тамырлары ауру­ларының қаупі жоғары елдер айма­ғына көшірілді. Бұл халықтың жү­рек ауруларын емдеудің интер­венциялық әдістерімен көбірек қамтылуына байланысты әрі отан­дық кардиологтардың жемісті еңбегі деуге болады.

Бүгінде Кардиология және іш­кі аурулар ғылыми зерттеу инс­титутының білікті мамандары аорта қақпақшасын эндоваскулярлық импланттау бойынша жоғары технологиялық кардиологиялық опе­рацияларды сәтті жасап жүр. Жүрек ырғағының күрделі бұзы­лыстарын катетерлік емдеу са­ласында соңғы үлгідегі инно­ва­циялық технологиялар пайдаланы­лады. Жүрек қызметінің кенеттен тоқтап қалу қаупі жоғары пациенттерге теріасты кардиовертер-дефибриллятор импланттау бойынша да оталар ойдағыдай өткен. Кеудені кеспей-ақ жүрек қақпақшаларына және коронарлық шунттау бойынша аз инвазивті опе­рациялар, жүрек ырғағының бұзы­лысын коронарлық шунттау немесе жүрек ақауларын түзете отырып бір уақытта емдеу үшін ашық жүрекке криоаблация орындалады.

Дәрігер кеңесін ескерсек, жү­рек ауруларының алдын алу үшін ең алдымен саламатты өмір сал­тын ұстану қажет. Бұл тұр­ғы­да физикалық белсенділік пен тұ­рақ­ты медициналық бақылаудың маңызы зор.

АЛМАТЫ