Достық дастаны

Қазақстан мен Ресей Федерациясының

мәдениет саласындағы ынтымақтастығы туралы

Қазақстан мен Ресей арасындағы байланыс бірнеше ғасырға созылған, уақыт пен алма-кезек дүние талаптарымен сараланған, нығайған қарым-қатынас. Ресей – еліміздің стратегиялық серіктесі, ірі мемлекет, мәңгілік көрші ел. Әрине, екі мемлекет дербес, егемен ел болса да саяси-экономикалық, рухани-мәдени дамуы әр уақытта бір-біріне әсер берген. Кешегі Шоқан Уәлиханов пен Достоевскийдің достығы, Пушкинді қазаққа танытқан Абай мен Шәкәрім бабаларымыз, Махамбеттен әсер алған Андрей Вознесенскийлер көз алдымызға бірден келеді. Тәуелсіз ел ретінде де біз байланыс орната білдік. Мәдениет саласындағы екі елдің бүгінгі қарым-қатынасы жайлы Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат вице-министрі Асқар БӨРІБАЕВТЫ әңгімеге тарттық. – Асқар Исмайылұлы, тере­­зесі тең елдер ретінде қазіргі кез­де мәдениет саласында көрші елдер қандай жетістіктерге қол жеткізді? – «Қазақстан мен Ресейдің қа­рым-қатынасы ғасырлардың тереңіне тамыр жайған және бай тарихи дәстүрлермен ба­йы­­ған. Ежелден бері бейбіт­шіліксүйгіштік пен толерант­тылықты қанына сіңірген біз­дің халықтарымыз тарихы ор­тақ болған ұзақ мерзім мен ұлтаралық қарым-қатынас барысында саналық діл ортақтығы мен ашық мәдениетаралық диалогтың негізін қалыптастырды» деген Елбасымыздың қанатты сөзімен әңгімемді бастағалы отырмын. Мәдениет халықтарды жақын­дастыра түсетін үлкен күш. Мә­де­ниеттің қай саласын алып қа­расаңыз да, музыка, театр, кино, мұражай мен кітапхана ісі бүгінгі күні Ресей мен Қазақстан арасында бір-бірімен ұштасып, бірін-бірі толықтырып, алмасып, даму үстінде. Ресей Федерациясының шы­ғар­машыл ұжымдары, жалпы өнер иелері белсенді екіжақты тығыз мәдени байланыста. Был­тырғы жылдары «Астана – Дос­тастықтың мәдени астанасы» жобасы аясында Қазақстанда Ресейдің М. Пятницкий атындағы Мемлекеттік академиялық орыс халық хоры, И. Моисеев атындағы мемлекеттік академиялық халық биі ансамблі, Санкт-Петербургтің Мариин театры, А.Чехов атын­дағы Мәскеу көркем театры өнер көрсетсе, өз кезегінде Ғ.Мү­­­­­­сі­репов атындағы Қазақ мем­ле­­­кеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театры                    Мә­с­­­­­кеу қаласына гастрольдік са­парға барып, М.Ю.Лермонтов атындағы Мемлекеттік акаде­мия­лық орыс драма театры «Ресей-Қазақстан. ХХI ғасыр» фестиваліне қатысып қайтты. Сондай-ақ, Ре­сейдің мемлекеттік академиялық Үлкен театрының жаңа сахнасында екі елдің дип­ломатиялық қатынасының жиырма жылдығына орай үздік өнер шеберлерінің қатысуымен мерекелік концерт өтіп, онда халқымыздың өнер майталмандары Әлібек Дінішев, Роза Рымбаева және Республикалық гвардияның Президенттік ор­кестрі мен «Серпер» домбырашылар ан­самблі өнер көрсетті. Ресей мен Қазақстан бір-бірі­не тек қана өнер ұжымдарын немесе жеке орындаушыларын жіберіп қана қоймай, белгілі өнер майталмандарымен тәжірибе алма­сып, кәсіби шеберліктерін толықтыруда. Осындай жұмыстың нәтижесінде көркемдік дәрежесі жоғары сапалы мәдени өнімдерге қол жеткізіледі. Мысалы, Ресей­дің әлемге әйгілі кәсіби өнер ше­берлерінің хореограф Борис Эйфманның «Красная Жизель», «Анна Каренина», «Роден» атты үш бірдей туындысы, қоюшы-ре­жиссер Юрий Григоровичтің «Ұйқыдағы ару» қойылымы, сон­дай-ақ, М.Төлебаевтың «Бір­жан-Сара» операсының қою­шы-режиссері, Қазақстан Мем­лекеттік сыйлығының және «Дос­тық» орденінің иегері Юрий Александровтың да бірқатар қойылымдары еліміздің белгілі театрларының репертуарында берік орын алып отыр. Осы тұста Дж. Вердидің атақты «Атилла» операсында дирижерлік еткен Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, Санкт-Петербургтің Мариин театрының көркемдік жетекшісі Валерий Гергиев туралы да айтып өткен орынды. Өз кезегінде Ресейдің өнер сах­наларында біздің де мәдени өнімдеріміздің лайықты орыны бар. Мысалы, белгілі қазақ жазушысы, драматург Дулат Исабековтің шығармалары Ре­сей театрларының сахналарын­да қойылуда. 2012 жылы драматург­тың жетпіс жылдық мерейтойына орай ұйымдастырылған «Иса­беков әлемі» халықаралық театр фестиваліне Ресейдің Омбы мемлекеттік, Васильевскийдегі Санкт-Петербург, Стерлитамак мемлекеттік Башқұрт драма театрлары қатысып, жазушының шығармалары бойынша сах­на­ланған қойылымдарды қазақ­стандық көрермендер назарына ұсынды. – Алан Бөрібаев туралы да айтқаныңыз жөн деп ойлаймын. – Айт десеңіз айтайын. Иә, Мәскеудің мемлекеттік ака­де­мия­лық Үлкен театры симфониялық оркестрінің шақырылған дирижеры ретінде Алан Бөрібаев жемісті жұмыс атқарып келеді. Оның дирижерлігімен Үл­кен театрдың сахнасында П.И.Чай­ковскийдің «Евгений Оне­­гин», С.С.Прокофьевтің «Лю­­­бовь к трем апельсинам», В.А.Моцарттың «Волшебная флей­­та» шығармалары бойын­ша қойылған спектакльдер кө­рермендердің назарына ұсы­ны­луда. Сонымен қатар, Үлкен театрдың симфониялық оркестрі Аланның жетекшілігімен 2012-2013 жылдары Ұлыбритания, Израилде гастрольдік турнеде бол­са, биылғы жылы Германия, Швей­цария секілді алпауыт елдерде өнер көрсетеді. Осындай үлкен жа­­уап­­кер­шілікті мойнына алған екі жақтың өнер өкілдерінің ең­бектері Ресей мен Қазақстанның мәдени дос­тығының нығаюына септігін тигізеріне се­німдіміз. – Күрделі де қызықты ки­но саласында осы үрдіс қалып­тас­қан болар? – Кино өнері бойынша екі ел арасындағы ынтымақтастық жыл сайын күшейе түсуде. Мысалға, былтыр Алматы қала­сында өткі­зілген «Еуразия» ха­лық­ара­лық кинофестиваліне отыз ресейлік кино қайрат­кер­­­лері қа­тысып, тоғыз ресей­лік фильм көрсетілді. «Шәкен жұл­­дыздары» кинофестиваліне елуге жуық ресейлік картина қатысып, екеуі өз номи­на­ция­ла­рының үздігі атанды. Жыл бойы Орынбор, Астрахан, Омбы облыс­тарында Қазақ кино­сының күндері өтті. Қазақ және Ресей киногерлері бірлесіп, бірқатар жобаларды іске асырды. Бұл ретте танымал ресейлік кинорежиссер Егор Кон­чаловский түсірген «А»-ға оралу» фильмі мен «Cердце мое – Астана» кинофильмдерінің жинағын атап өтуге болады. – Асқар Исмайылұлы, мұ­рағат, кітапхана ісі бойынша екі мемлекет арасында қандай істер атқарылып жатыр? – Бүгінгі таңда мұрағат, кітап­хана ісі бойынша екі елдің мәдени мекемелері мен өнер ошақтары бір-бірімен тығыз қа­­рым-қатынасқа түсіп, өзара нәти­желі жұмыс жасауда. Былтыр қазақстандық архи­вис­тер Мәскеуде өткен «Мұра­ғаттардағы цифрлық технологиялар: қолдану тәжірибесі мен даму аясы» атты халықаралық семинарға қатысып қайтты. Оған қоса екі мемлекеттің архивистері Росархивтің ұйымдастыруымен жүзеге асырылған көпжылдық ірі жоба – «КСРО-дағы ашаршылық» өз қорытындысына жетті. Ен­дігі кезде ресейлік архивистер қазақстандық әріптестеріне «1941-1945 жылдар аралығында Ұлы Отан соғысы жылдарындағы КСРО ауыл шаруашылығы» жобасына атсалысуды ұсынып отыр. Былтыр Ресей мұрағаттары мен кітапханаларынан Қа­зақстан тарихына қатысты құ­жаттарды іздеу мақсатында Калмыкияның Элиста қаласына бір топ қазақстандық архивис­тер барып қайтты. Бұл ісса­пардың нәтижесінде Ар­хео­графия және деректану Ұлттық орталығы қазіргі кезде Қалмақ Ұлттық мұрағатында табылған деректердің негізінде Қазақстан тарихы бойынша құжаттардың жинағын шығаруды қолға алды. Ал кітапхана ісіне келсем, Қа­зақстан мен Ресейдің гу­ма­ни­­тарлық саладағы ынты­мақ­тастық бағдарламасы аясында «Шекарадағы кездесулер» жобасын жүзеге асырып ке­леді. Жобаның басты мақсаты – бірлескен электрондық ақпа­раттық ресурстарға Ресей және Қазақстан халықтарының қол­жетімділігін қамтамасыз ету. Сөзімді қорытындылай ке­ле, екі ел арасындағы мәде­ни байланыс­тар, өзара ынты­мақтастық пен достық одан әрі нығайа береді деп сенемін. – Әңгімеңізге рахмет.  Әңгімелескен Сүлеймен МӘМЕТ, «Егемен Қазақстан».  АСТАНА.