Ішкі туризмнің дамуына не кедергі?

«Эпидемиялық жағдай мен шека­радағы карантиндік шектеу шара­ларының себебінен келу туризмі бойынша көрсеткіштердің айтарлықтай төмендегені белгілі. Дегенмен каран­тиндік талаптар жеңілдегеннен кейін бірқатар көрсеткіштің, оның ішін­де ішкі туризмнің де жақсарғаны бай­қа­лып отыр. 2021 жылғы тоғыз айдың қоры­тындысы бойынша ішкі туристер саны 5,2 миллион адамды құрады, бұл 2019 жылғы карантинге дейінгі көрсеткішпен салыстырғанда 100 мың адамға артық», деді министр.

Сонымен қатар Дәурен Абаев өткен жыл ұлттық парктерге туристердің ең көп келген жылы болып, туристердің саны 2019 жылмен салыстырғанда 300 мыңға көбейіп, 1,5 миллион адамды құрағанын айтты. «Әсіресе Алматы тау клас­терінің ұлттық парктеріне келуші­лердің еселеп өскенін айту керек. Мысалы, Іле Алатауы 212 мың­нан 430 мыңға дейін, Көлсай 83 мың­нан 160 мыңға дейін өскен. Бұны жақ­сы көрсеткіш деп айтуға болады. Бұл ұлт­тық парктерге өз жобаларын таби­ғатқа зиян келтірместен жүзеге асыра­тын ин­вес­торларды тарту ісінің тиімді­лігін тағы бір мәрте дәлелдейді», деді Д.Абаев.

Министрдің айтуынша, орналастыру орындары тарапынан көрсетілген қызметтер көлемі өсуде, мысалы, өткен жылдың тоғыз айының қорытындысы 2020 жылдың сәйкес кезеңімен салыс­тырғанда 66 пайызға өскені байқалады. Орналастыру орындары 182 бірлікке, ал олардың біржолғы сыйымдылығы 9 мыңнан астам бірлікке көбейді. Біз бір жылда 200 мыңға жуық адамды қа­былдай аламыз. «Бизнестің инвес­тициялық белсенділігі жанданды. Дес­тинациясы ең жоғары 10 өңірде 2019 – 2021 жылдары жалпы сомасы 395 миллиард теңге болатын 276 инвес­тициялық жоба пайдалануға берілді, 5 мың 200 жаңа жұмыс орны құрылды. Өткен жылдың басынан бері жалпы сомасы 226 миллиард теңге болатын 102 нысан іске қосылды. 2019 – 2021 жылдары жүзеге асырылатын ең ірі жобалардан Түркістандағы Керуен-Сарай, «Rixos Turkistan», «Hampton by Hilton» қонақүйлері, Ақтау қаласындағы Rixos Water World Aktau, Tetys Blu парк­тері, Нұр-Сұлтан қаласындағы Sheraton, Бурабай-Щучинск курорттық аймағындағы «Байтас» қонақүйі, Swis­sotel Almaty, осындай жобалар іске қосылды. Инвестицияның жалпы көлемі 1,5 триллион теңгені құрайтын 145 жобаны жүзеге асыру жалғасуда. Біз 7 мыңнан астам жұмыс орны құрылады деп күтіп отырмыз. Бұл жерде тағы жал­ғасын та­уып жатқан Ақтау жақтағы қонақүйлер, сауда орталықтары, Ал­маты облысында екі-үш жақсы жоба бар», деді Д.Абаев.

Сонымен қатар жауапты мемлекеттік орган басшысының атап өткеніндей, 2025 жылға қарай туризм саласында 60 мыңға жуық жаңа жұмыс орнын ашу көзделіп отыр. Инвестициялық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру, сондай-ақ экономиканың түрлі салаларында халықтың жұмыспен қамтылуына жол ашатын турбизнес қызметінің жандануы да осыған ық­пал етеді. Бұл білікті кадрларға деген сұ­ра­нысты арттырады. «Оған қоса, бағалау сомасы 1,5 трлн теңгені құрай­тын 46 инвестициялық жоба пысық­талып жатыр. Мемлекеттік бағдар­лама қабылданған сәттен бастап турдес­тинация инфрақұрылымының алғаш­қы ондығының жалпы қажет­тілігі­нен 97 жобаны жүзеге асыруға түрлі бағ­дар­лама мен жоспар бойынша 140,4 млрд теңге бөлінді. Оның ішінде 2021 жылы 50 жобаға 63,5 млрд теңге бөлінді. Бүгінгі таңда 47 инфрақұрылым жобасы аяқталды. Мысалы, былтыр Ақтау қа­ла­сындағы Жылы жағажайды игеру бағытында тіке автожолмен, электр қуатымен және сумен қамтама­сыз ету жұмыстары қарқынды жүргі­зілді. Сон­дай-ақ Алакөл көлінің оңтүс­тік бөлі­гіндегі жағалауды бекіту жұмыс­тар­ына, туристік маусымға дейін аяқта­луы жос­парланған Үшарал және Үржар әуе­жай­ларын қалпына келтіру жұмыс­тарына да қаржы бөлінді», деді министр.

Ведомство басшысы келтірген деректерге сүйенсек, бөлінген қаражат 573,7 шақырым автожолды, 321,4 шақы­рым су тарту, кәріз желісін, 291,3 ша­қырым сумен жабдықтауды, 108,6 шақырым электр энергиясын беру же­лілерін және басқа да жобаларды жол-көліктік әрі инженерлік инфра­құрылым тұрғысынан дамытуға мүм­кіндік береді. Министр атап өткендей, экотуризмді, атап айтқанда, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамы­ту мәселелеріне ерекше көңіл бөлінеді. Ұлттық парктерді дамыту тұжы­рым­дамасы әзірленіп нақтыланды. Бұл бас жоспарларды түзету кезінде негізге алынып, Мәдениет және спорт министрлігі мен Экология, геология және табиғи ресурс­тар министрлігінің бірлескен жұмысы нәтижесінде Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Алматы облысының ұлттық парктеріне төрт стратегиялық инвестор тартты. Олар жалпы сомасы 24 миллиард тең­гені құрайтын жобаларды жүзеге асырып келе жатыр.

Одан әрі «Атамекен» ұлттық кәсіп­керлер палатасы Туризм индустриясы комитетінің төрайымы Юлия Якупбаева баяндама жасап, соңғы екі жылда Қазақстанның туризм саласы көптеген сынақтан өткеніне тоқталды. Спикердің айтуынша, қазіргі жағдайда ішкі туризм белсенді сұранысқа ие бола бастаған. Осы орайда Ю.Якупбаев осы сектордың дамуын тежейтін бірқатар мәселелерді алға тартты.  

Үкімет сағаты барысында депутат­тар мемлекеттік орган басшысына сұрақтарын қойып, пікір алмасты. Өз кезегінде Мәжіліс депутаты Елдос Абақанов Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің, Ин­дустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің өкілдеріне қазіргі таңда Жамбыл облысындағы екі ірі шипажай – «Т. Рысқұлов атындағы шипажай» мен «Меркі» шипажайы» АҚ минералды жер­асты суларын арнайы суды пайдалануға рұқсат ала алмай отырғанын айтып, ши­па­жайларға Индустрия және инфрақұ­рылымдық даму министрлігі тарапынан келісімшарт мерзімі біткенге дейін рұқсатты қайта жаңғырту қа­жет­тігі туралы хабарламалар келіп түс­кенін айтты. Осы себепті салалық Эко­логия, геология және табиғи ресурс­тар министрлігі мен Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі туристік нысандардың қызметін тоқ­татпау үшін қандай кешенді шараларды жоспарлап отырғанын сұрады.

Сонымен қатар депутат Жұлдыз Сүлейменова Білім және ғылым министр­­лігінің өкіліне балалар туризмін дамытуға байланысты сауалын қой­ды. Депутат атап өткендей, ең үлкен проблеманың бірі балалар туриз­мін дамыту бүгінгі таңда тек қана ата-аналардың комитеті есебінен немесе кейбір мұғалімдеріміздің бастамасымен ғана жүзеге асырылып келеді. Бұл нарықты дамыту тек ата-аналардың қаражаты есебінен жүзеге асырылып отырғаны да бұл салада көптеген проб­леманың бар екендігін көрсетеді. Осыған байланысты Ж.Сүлейменова балалар туризмінің жаңа бағыттарын білім беру мен тәрбие бағдарламаларына енгізу қалай және қашан жүзеге асырылатынын сұрады. Өз кезегінде Білім және ғылым министрлігінің вице-министрі Қуаныш Ерғалиев бұл мәселеде тиісті жұмыстар атқарылып жатқанын атап өтті. Оның келтірген деректеріне сүйенсек, қазіргі таңда 30 мыңнан астам бала жас туристер стансалары мен орталықтарында білім алады. «Мектептерде жан-жақты турис­тік өлкетану үйірмелері де ұйым­дас­тырылып жатыр. 2 мың 229 мектептің үйір­месінде 30 мыңнан астам бала білім және тәрбие алып жатыр. Бұл жұмыс­тардың маңызы өте зор. Бұл балаларды отансүйгіштікке, патриоттық сезімге баулуға көмектеседі», деді Қ.Ерғалиев.

Депутат Сырым Ертаев мемлекеттік бағдарламалар бойынша туризм саласын дамытуға қанша кәсіпкерге грант пен мен несиелер берілгенін сұрады. «Оның қаржысы қанша? Туристік сала жобаларын қолдау бойынша функцияларды жеке кредиторға беру қажет деп санайсыз ба? Халықпен кездесуімізде көтерілген мәселелердің бірі, мысалы, Түркістан қаласының әуежайынан Fly Arystan авиакомпаниясымен Ташкентке ұшу бағасы 25 мың теңге шамасында. Ал Ташкенттен Түркістанға қайтып ұшып келу – 250 мың теңгенің көлемінде, яғни 10 есе жоғары. Бұл неліктен? Оны кім қадағалауда? Бұл туристердің бізге келулеріне үлкен кедергі және Қазақстан азаматтары үшін Ташкентке барып-келу неге сонша қымбат?» деді депутат.

Осы сұрақтар бойынша Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министрі Берік Камалиев Fly Arystan лоукостер компания екенін айтып, қазіргі уақытта Түркістан әуежайында аптасына 40 рейс орындалатынын, оның алтауы халықаралық және екі бағытпен біздің 34 маршрут бо­йын­ша ұшақтар ұшатынын жеткізді. «Өздеріңіз­дің қолдауларыңызбен Түр­кістан қа­ласынан барлық облысқа субси­дия бөлініп, барлық облыс Түркіс­тан қаласынан SCAT, Qazaq Air авиа­компанияларының ұшақтары ұшады. Біз оларды субсидиялап отырмыз. Рес­публикалық бюджеттен негізгі субсидияның көлемі 5 миллиард 800 миллион теңге. Бірақ Fly Arystan компаниясы Air Astana компаниясының еншілес компаниясы болғандықтан олар коммерциялық рейстермен ұшады. Бұл компания арқылы Ташкент қаласына 25 мың теңгеге ұшып, ал Ташкент қаласынан 250 мың теңгемен ұшады деген ақпаратты тексерейік. Бұл лоукостер компания болғандықтан, олар бағаны он есе қымбаттатуға құқығы жоқ. Сонымен қатар қазіргі уақытта біз Ұлттық экономика министрлігімен бірге Үкіметтің антиинфляциялық бағ­дарламасының ішіне бағалардың рента­бельділігі бойынша шектеу қою мәсе­лесіне ұсыныс енгізіп, оны Жол картасы бағдарламасына енгіздік. Сондықтан бұл мәселе бойынша біз Fly Arystan компаниясымен жұмыс жүргіземіз», деді.

Ал депутат Айбек Паяев Маңғыстау облысындағы Кендірліні дамыту, Жаңаөзенде жұмыспен қамту проблемасын шешу мәселелерін қозғады. Сондай-ақ ол Бурабайда құтқарушы болып сегіз адам ғана жұмыс істейтінін, жазда Бурабайда 1 миллион 200 мың турист болатынын, әлгі сегіз құтқарушыда техникалық жабдықтар, көлік құрал­дар жоқ екенін, бұл келушілердің қауіп­сіздігін сақтауға мүмкіндіктің төмен­дігін көрсететінін сөз етті.