Қаңтар оқиғасының салдарынан елдегі шағын және орта бизнес өкілдері миллиардтаған шығынға ұшырады. Оның ішінде Алматыдағы жағдай белгілі, 1 413 кәсіпкер зардап шегіп, шығындары 34,3 млрд теңгеден асып түсті. Содан бері Үкімет алдында ел экономикасын тұрақтандыру міндеті күн тәртібінен түскен емес. Әсіресе, Алматыдағы жағдайдың күрделі болғанына қарамастан, қазірдің өзінде өтініштердің жартысы қаралып, 10 наурызға дейін ШОБ өтінімдерінің 90%-ын қанағаттандыру жоспарланып отыр.
Алматы қалалық кәсіпкерлер палатасының директоры Айтуар Қошмамбетов осы мәселеге орай кезекті рет БАҚ өкілдерінің сауалдарына жауап беріп, істің қазіргі жай-жапсары туралы баяндады. Оның айтуынша, қаңтар оқиғасынан кейін залал көлемін есептеу үшін Алматыға 50 прокурор мен 80 тергеуші жіберілген. Бүгінге дейін жалпы шығыны 2 млрд теңгеден асатын 755 кәсіпкердің өтініші мақұлданды. Өтемақының жартысынан көбі мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылған. Естеріңізге сала кетейік, жеңілдетілген тәсіл бойынша берілетін өтемақы көлемі 3 млн теңгеден 10 млн-ға дейін артқан еді. Бұған қоса өтініштерді қарау 1 айдан 2 аптаға дейін қысқарған.
– Жеңілдетілген өтемақы бойынша біздің тарапымыздан алты түрлі ұсыныс жасалып, бекітілді. Тағы бір ұсынысты Мемлекет басшысы бекітті. Кәсіпкерлердің 10 млн теңгеге дейінгі кез келген шығыны жеңілдетілген жүйемен қарастырылады. Зардап шеккен шағын және орта бизнеспен айналысатын кәсіпкерлер шығынын жылдық салық көлемі немесе сот сараптамасы арқылы дәлелдей алады, – дейді Алматы қаласы Кәсіпкерлер палатасының директоры.
А.Қошмамбетов шығынды өтеу рәсімі барысында растайтын құжаттары жоқ көптеген кәсіпкерге байланысты мәселе туындағанын айтады.
– Қазір бізде тауардың бар екенін растайтын ұрланған құжаттармен туындаған жағдайды шешуде қандай да бір ұсыныстар жоқ. Біз бұл мәселені кәсіби аудиторлар, бухгалтерлер, заңгерлер мен тергеу органдарының қатысуымен зерттеп жатырмыз және Үкіметке ұсыныстар енгізуге дайынбыз. Қазіргі уақытта кәсіпкерлер шығын сомасын екі тәсілмен растай алады. Яғни салық органдарында бар айналымдардан есептеу немесе сот сараптамасын жүргізу арқылы, – деді А.Қошмамбетов.
Өтінім берген кезде келтірілген залалға байланысты кәсіпкер жеңілдетілген тетік бойынша, яғни сот сараптамасын жүргізбестен өтеудің бір немесе бірнеше санатын (жылжымайтын, жылжымалы мүлік, тауарлық-материалдық құндылықтар) таңдауға тиіс.
Өтем сомасын есептеу рәсімімен келіспеген жағдайда өтініш беруші қылмыстық іс жүргізу кодексі шеңберінде сот сараптамасының қорытындыларын қоса бере отырып жүгінуге құқылы.
Сондай-ақ спикер зардап шеккен бизнесті орналастыру үшін алаңдар бөлінгенін жеткізді. Мысалы, «Байзақ» бизнес-орталығы 10 кеңсе орнын, Fifty four коворкинг-орталығы 50 жұмыс орнын, «Qaynar Bulaq – Алматының қайнау көзі» коворкинг-орталығы 15 жұмыс орнын ұсынған.
Бұған қоса «Наркостоп» жобасының еріктілері мен «Света вокруг Света» оқу орталығы зардап шеккен екі орын мен қала әкімдігін тазалауды ұйымдастырған. Жиһаз және ағаш өңдеу өнеркәсібі кәсіпорындары қауымдастығы да қарап қалмай, зардап шеккендерге корпустық жиһаз дайындауға көмек көрсетті. Сол сияқты Сәулетшілер, дизайнерлер және құрылыс индустриясының өзге де кәсіби қатысушылары қауымдастығының мүшелері екі кәсіпкерге арналған жұмсақ жиһаз дайындауға тегін қызмет көрсетті.
Өз кезегінде «КӨМЕК-Астана» ЖШС медициналық мекеме қызметкерлеріне өзіндік құнынан төмен бағамен 1 583 костюм дайындауға көмектесті. Тағы бір «Ар Шона» кәсіпорны терезелерді қалпына келтіру үшін қаражат бөлді. Алматылық бизнесмендердің бірі екі кәсіпкерге 500 мың теңге көмек көрсетті. Осындай оңды оқиғалар Алматының іскерлік ортасының қалпына келетініне септесіп жатыр.
Қорыта айтқанда, қаңтардағы оқиғалар кезінде зардап шеккен бизнеске қаржылай қолдаудың жалпы сомасы 2 029 313 422 теңгені құрады. 23 қаңтар мен 23 ақпан аралығында алматылық кәсіпкерлер Infokazakstan.kz сайтын пайдалана отырып, 1 752 өтінім берсе, кейбіреулер өтініштерін бірнеше рет жолдаған. Сондықтан сайтта қазіргі уақытта өтінімдердің жалпы саны – 1 752. Ақпарат қоңырау шалып, нақтыланғаннан кейін жалпы сомасы 34 316 437 000 теңгеге 1 413 кәсіпкердің зардап шеккені анықталды.
– Қазіргі уақытта комиссия жалпы сомасы 2 029 313 422 теңгеге 755 өтінімді қарады, онда мемлекеттік бюджеттен 1 274 398 461 теңге сомаға 379 өтінім қаржыландырылды. Қалғандары «Жаңа Алатау» және «Күш бірлікте» қорларымен қаржыландырылады, – дейді А.Қошмамбетов.
Мақұлданған өтінімдер арасында негізінен зергерлік бұйымдар, ұялы телефондар, киім-кешек саудасына қатысты өтінімдер басым (310), одан кейін 36 бизнес-орталығы мен 26 қоғамдық тамақтану нысанының шығындары өтеледі.
Осылайша, Президенттің шұғыл көмек көрсету жөніндегі тапсырмасы аясында бизнеске шығынның барлық санаты үшін 10 млн теңгеге дейінгі төлем сомасымен жеңілдетілген есеп бойынша шығынды өтеуді жүзеге асыру, сондай-ақ «жабдық» санаты үшін оңайлатылған тетікті қолдану және адвокаттардың қызметтеріне ақы төлеудің орнын толтыру ұсынылды. Бұл шаралар өтінімдерді қарау мерзімін бір айдан екі аптаға дейін қысқартуға мүмкіндік береді.
АЛМАТЫ