Өмірде өзіндік із қалдырған

Жуырда Петропавлдағы С.Мұқанов атын­дағы облыстық әмбебап кітапханада ақынның туғанына 120 жыл толуына байланысты үлкен әдеби кеш өтті. Кітапхана қызметкерлері ұйымдастырған бұл шараға жергілікті ақын-жазушылар, әдебиетші ғалымдар, ақынның көзін көрген адамдар, студенттер, туыстары мен балалары қатысты.

Өз заманының әдебиетші, журналист, баспагерлерімен салыстырғанда Ғалым Малды­баев терең білім алған адам. Әуелі ауыл молдасынан сауатын ашқан ол кейін Петропавлдағы «Совпартшколды», Мәскеудегі Күншығыс елдері еңбекшілерінің университетін (КУТВ), кейін қазақтың журналистика институтын (КИЖ) бітірген.

Ғалым Малдыбаевтың эпикалық туынды­ларының бірі «Қырым қызы» поэмасы мектеп оқулықтарына енгізілген. Оның сұлу қыздың сынын сипаттаған:

Ақ жүзді, бота көзді, қара қасты,

Қыр мұрын, алма ерін, жібек шашты.

Қаз мойын, қаршыға төс, кептер иық

Сабырлы, жарқын мінез ықыласты...   

– деген сияқты өлең жолдарын сол кездің жас­тары жаттап алып, көңіл білдірген қыздарына жаппай айтатын болған. Ақынның қаламынан «Орақ пен балға», «Дөңгелек»,  «Қырым қызы», «Қалдырған», «Желдірме» және «Поэмалар мен өлеңдері» атты жыр жинақтары өмірге келген. Сондықтан да ақынның есімін әдебиетсүйер қауым ғана емес жалпы көпшілік жақсы таныған.

Ғалым ағамыздың қайраткерлік қырла­рының бірі – оның газет жұмысын ұйымдас­тырудағы шеберлігі. Орталық өкімет оның осы қасиетін тиімді пайдаланып, оған Ақмо­лада «Жаңаарқа», Оралда «Қызыл ту», Пав­лодарда «Колхоз», Баянда «Ленин жолы», Балқашта «Жұмысшы» газеттерін шығарып, олардың жұмыстарын жолға қоюға жұмсаған. Барған жерлерінде кемінде 1-2 жылдан тұрып, жаңа газеттердің аяғынан қаз тұрып кетуін қамтамасыз етіп, басқа қалаларға ауысып отырған. Академик жазушы Сәбит Мұқа­нов өзінің естелігінде: «Қоғамдық істерінің ішінде Ғалым қазақ-кеңес әдебиетінің кадрларын өсіруге де елеулі еңбек сіңірді», деп Қызылжарда – Ес­мағамбет Ысмайылов, Керекуде – Дихан Әбілев, Оралда – Ғабдол Сланов, Ақмолада – Сейіт­жан Омаров сияқты жастарды әдебиетке баулып, оларды орталыққа тартып, кейін қазақ әдебиетінің дамуына үлес қосқан көрнекті ақын-жазу­шыларға айналуына үлес қосқанын айтады. Олардың бәрі де Ғалым Малдыбаевтың өздеріне ұстаз болған еңбектерін ұмытпайды. Мысалы, ақын Дихан Әбілев «Ғалекеңе» деген өлеңінде бы­лай дейді:

«Әлі де алыстан, әлі де төтеменен

Аға едің мені өлеңге жетелеген.

Құнан боп қалған былтыр асау тайды

Бәйгеден келтірем деп көтермемен»,

– дейді.

Ғалым Малдыбаев өз заманын жырлаған ақын. Сондықтан ол кеңестік өмір салтын мадақтамай қойған жоқ. «Балға-Орақ», «Ленин» деген өлеңдері соған мысал. Қанқұйлы өкімет талай ақын-жазушыларды алдымен өзін мақтатып, артынан қуғынға салды емес пе? Ғалекең де оның азабын бастан кешкен адам. 1937-1938 жылдары ол елден кетіп, Сібірдің ормандарында бас сауғалауға мәжбүр болады. Жасынан бекзат, нәзік тұрпатты ақынға қуғын-сүргінде суық тиіп, денсаулығына зиян келеді. 1939 жылы Алматыға оралғанымен оған туған жердің ауасы ғана шипа екендігі айтылып, соғыс жылдарында Қызылжарға оралады. Мұнда облыстық газетте істеп, оның өркендеуіне, қоғамдық өмірдегі беделінің артуына үлес қосты. Алайда өкпеден тиген науқас меңдеп, дәрігерлер оған тек ауылды жерлерде тұруға  кеңес береді. Туған ауылы Жаңажолға келіп тұрғанымен ол шығармашылықтан, облыстағы әдеби ортаның өркендеуінен қол үзген жоқ. Ақындар айтысын өткізуде де белсенділік көрсетіп жүрді. Игібай Әлібаев, Ахметжан Нұртазин, Темірғали Қасенов, Уахит Темірбеков сияқты ақындардың халыққа танылуына, олардың «облыстық халық ақыны» атағын алуларына үлес қосты.

Ғалекеңнің өмірдегі мол қазынасының бірі артына тастап кеткен он перзенті. Ақбаян, Шашубай, Абай, Әлия, Алма, Алтай, Шәкірбай, Ғалия, Сәбит, Ақ­жайық сияқты балаларының бәрі елге үлгі-өнеге болар тамаша азаматтар болып өсті. Әке жолын қу­ған соның бірі, сүт ­кенжесі – Сәбит Малдыбаев қа­зір республи­калық «Казахстанская правда» газе­тінің бас редак­торы қызметінде.

Ғалым Малдыбаевқа арналған әдеби кеште белгілі ақын-жазушылар, ғалымдар Жарасбай Сүлейменов, Жанар Таласбаева, 95 жастағы қарт ұстаз, Ғалекеңнің алдын көрген Жұмаш Сейіт­беков, қызы Ғалия Малдыбаева және т.б.  естелік­тер айтты. Ақындар мен студент жастар өлеңдер оқыды.