• RUB:
    5.11
  • USD:
    523.86
  • EUR:
    544.34
Басты сайтқа өту
Тарих 22 Мамыр, 2022

Әлжанның кісе белбеуі

670 рет
көрсетілді

Әлжан Қарабайұлы 1916 жылғы Торғайдағы ұлт-азаттық көтерілісінің мыңбасы және бас сардар Амангелді Имановтың сенімді серігі болған. Қазір құнды жәдігер Қостанай облысы Амангелді аудандық мемориалдық музейінде сақталған. Оны мұражайға қарт қаламгер Бөгетбай Әлмағамбетұлы тапсырған. 

 

Жоғарыда аталған мемориал­дық музейдің директоры Сахан Төле­новтің айтуынша, кісе бел­беу­ді Торғай өңіріне танымал ұста Сәдуақас Көбентайұлы жасаған. Жалпы, Әлжан атамыз қияпатты, жанары өткір, сұсты адам болған. Дүниеден озғанша кісе белбеуін бе­лінен шешпеген. Тіпті ол кісінің кісе белбеуімен түскен фотосы ұр­­пақ­тарында сақталған болуы ке­рек.

Амангелді аудандық газетін ұзақ жылдар басқарған қаламгер Бөгетбай Әлмағамбетұлы өзінің 2000 жылы жарық көрген «Торғай­дағы азаттық көтерілісі» атты тарихи очерк-зерттеуінде 1916 жылы Торғай өңірінде болған көтерілістің шығу себебіне тоқталып, бұрын жариялана қоймаған тың дерек­терді келтірген. Сонда Әлжан Қа­ра­байұлы басқарған жасақтың пат­шаның жазалаушы отярдына тұтқиылдан соққы беріп, бір­неше тойтарыс бергенін жазады. Сондай-ақ ержүрек мыңбасының жасынан найзагер, батыр болған­ын айтады. «Әлжан – найзагер адам. Бұрын қазақтың өзара қақтығысында кісі өліміне жол бермес үшін найзамен санның қоң етінен шаншып, аттан түсіру немесе арқадан ұрып құлату әдісі болған. Әлжекең осындай қақты­ғыстарда найзагерлігімен көзге түск­ен. Осындай бір қақтығыста Бірәлінің Сұлтанын найзамен шаншып түсірген», дейді.

Классик жазушы Ғабит Мүсі­репов «Батырдың биік тұлғасы» атты мақаласында «Амангелді Иманов туралы дұрыс мәлімет беріп, шындықты айтқан Әлжан Қарабаев» деп атап көрсетті. Қарт журналист Бөгетбай ақсақалдың жазуынша, Торғайдағы ұлт-азат­тық көтерілісін бастаған Әбді­ғапар, Амангелді, Кейкі батырлардың досы, серігі Әлжан әділ адам бол­ған. Соның бір мысалы: Әлжан қария біраз жылдар бойы жалғыз ұлы Әбсадықтың жоғары заң оқу орнын бітірсе де, өз мамандығы бойынша заң орындарында қызмет істеуін қаламаған. Сондағысы «біреудің обалына қалып, қиянат жасап, қарғысын аласың» дейді екен.