Тарих • 19 Мамыр, 2022

Тарихи таным тағылымы

Елорда төрінен орын тепкен Ұлттық музейге қарай ағылған халықтың қарасы бүгін тіпті қалың. Әсіресе тарихын танып, өткеннің өнегесін бойына жиғысы келген жастардың ықыласы жанға қуат, жүрекке жігер сыйлайды. Жұмыс күнінің аяқталғанына қарамастан жанталасып алып ғимаратқа анталай асыққан әлеуметтің музей алдындағы қарбалас тіршілігіне қарап көңіл сүйсінгендей.

Тарих • 19 Мамыр, 2022

Мәскеу мұрағатынан қазақ хандары жазған хаттар табылды

Ресейдің Сыртқы саясат архивінде XVII-XIX ғасырларда жазылған қазақ хандарының хаттары сақталған. Бұл туралы Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығының директоры Ж.Болдыков бастаған топ Архив істері және құжаттаманы басқару комитетінің қолдауымен Ресейдің Мәскеу қаласына сапарында белгілі болды, деп хабарлайды Egemen.kz.

Тарих • 17 Мамыр, 2022

Кіндігін таспен кескен тас тағдырлы тұлға

Санат болмысында өмір сүруімен құбылыс атанып ойландыратын, еңбек қуатымен толғандыратын тұлғалар бар. Мені осындай ойға қалдырған және таным тамырымды тереңге қарай бойлауға ұмтылдырған бұрынғы көзтаныс, кейіннен аға дос, құрдас дәрежесіне ауысқан аты мәшһүр түркітанушы ғалым, профессор, Халықаралық Шыңғысхан Академиясының академигі Қаржаубай Сартқожаұлының көне түркі жазба ескеткіштері туралы түбірлі де түбегейлі еңбектері. Қатар жүріп, қазақы, қуақы қалжыңмен қағытқаныммен де, осынау көш жөнекей туып, кіндігін таспен кескен қара қазақтың менің көзқарасыма жасаған бұл ықпалын қашанда түйсік-санамның төрінде ұстаймын.

Тарих • 15 Мамыр, 2022

«Қазақты» қайта тірілтіп, «Айқапты» елімен қауыштырған

Мен ол кезде республикалық «Жа­лын» баспасының директоры едім. Ойла­маған жерден бұрынғы курстас досым, филология ғылымдарының докторы, Қазақ Совет энциклопедиясының бас редакторы Рымғали Нұрғалиев телефон соқты.

Тарих • 12 Мамыр, 2022

Азғырдың Пензаға айдалған азаматтары

1928 жылы бай шаруашылықтарды кәмпескелеу және оларды тұрғы­лықты мекенінен көшіру барысын­да құзырлы органдардың назарына, әсіресе, хан ұрпақтары мен бұрынғы болыс правительдер алдымен ілікті. Осы науқан қыза түскен уа­қытта ОГПУ-дың Орал өңірлік бөліміне Бектілеу Алғазиев, Латып Омаров (Соқыр Латып) және Мұ­хамедияр Мұқатовқа қатысты қыл­мыстық іс келіп түскен. Бұл құ­жат бүгінде Батыс Қазақстан облыс­тық Полиция департаменті ар­хивінде сақтаулы. Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жө­ніндегі Батыс Қазақстан облысы бойынша жұмыс тобының мүшесі және зерттеу тобының жетекшісі ре­тінде аталған архив құжатымен та­нысып көрдік.

Тарих • 11 Мамыр, 2022

Әулиеата һәм ән періштесі

Жамбыл жері талай жақсы мен жайсаңның табан ізі мен асқақ рухы қалған мекен. Тағдырдың жазуымен келіп, өмір сүріп, мәңгілік сағынышқа айналып кете барған тұлғалар аз емес. Тәтті мұң, қимас сезім сияқты құндылықтарды тереңіне жасырған естеліктер шаһары өткен күндерден сыр шертеді. Түрлі тағдырлар тоғысқан көне мекеннің тарихында ұмытуға болмайтын сәттер өте көп. Әлемдік ән өнеріндегі айрықша құбылыс болған Анна Герман сияқты біртуар таланттың да бір кезде Әулиеата топырағында өмір сүргенін бүгінде біреу білсе, біреу білмес.

Тарих • 11 Мамыр, 2022

Ел қорғаны

Қазақ ғалымы Шоқан Уәлиханов: «Абылай заманы – қазақ батырларының дәуірі» деген екен. Өйткені бұл уақыт ойраттар мен қазақтардың сұрапыл шайқастарына толы кезең болды. Осы бір алмағайып тұста, небір ел қорғаны батырлар туды. Соның бірі – Машан батыр Арықбайұлы. Бұл батырдың ататегі – Орта жүз – керей, соның ішінде Абақ тайпасынан. Қолдағы шежіре – дерекке жүгінсек, Машан батыр Абақ одағына біріккен он екі атаның бірі – молқы руының ұранына айналған тұлға.

Тарих • 09 Мамыр, 2022

Қаһарлы «Қара өлім»

Үлкендердің «е заман-ай» деп, өткенге күрсініп, келешекке тыныштық тілеп отыратынын кейінгі жылдары шын түсіндік. Әйтпесе сонау жылдардағы ашаршылық, репрессия, Екінші дүниежүзілік соғыс біздерге елес секілді еді. Жер үшін, ел үшін бабаларымыздың баудай қырылғанын біле тұра, бейбіт те бейғам өмірдің бағасын сезбеппіз ғой. Кейінгі жылдары деп отырғаным, жер әлемді дүрліктірген пандемияның кесірінен туған-туыс, дос-жарандармен қауышудан қалдық. Оны қойшы, аты жаман індеттің кесірінен жарқылдап жүрген жақындарынан көз жазып қалғандар қаншама?! Иә, мұндай аласапыранды ел Желтоқсан оқиғасынан кейін көрген жоқ шығар. Желтоқсан демекші, індеттен енді құтыла бергенде «Қаңтар қасіреті» шырқымызды бұзды... Міне, осынау дүрбелеңдерден соң кешегі өткен батырлардың, зиялылардың мемлекет мүддесі деп құрбан болып кеткендеріне еріксіз бас шайқайсың, бас иесің. Бірақ бағасына жете алып жүрміз бе, оның бәрін уақыт өзі реттейді. Жетпіс жыл бұрын одақты қорғап, 397 фашистің көзін жойған батыр Төлеуғали Әбдібековтің өзіне кеше ғана Президент «Халық қаһарманы» атағын берді. Иә, әбден лайық. Кеш те болса, ерлігі еленіп жатқанына күллі қазақ қуанды.

Тарих • 08 Мамыр, 2022

Сұрмерген

Қан майданда жаумен арпалысып, ерлік көрсеткен жауынгердің бірі – Ыбырайым Сүлейменов. Ол 1941 жылы 31 жасында Жамбыл қаласынан әскерге аттанған. Калинин майданының сапындағы алғашқы шайқастардың өзінде ол сексенге жуық жауды жер жастандырады. Великие Луки қаласы үшін болған ұрыста да 60 жаудың көзін жояды.