Тарих • 22 Сәуір, 2025

Ағайынды Төрехановтар

Ш.Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты айналысып жатқан «Қазақстандағы 1931–1933 жылдардағы жаппай ашаршылықтың куәгерлері мен олардың ұрпақтары естеліктерінің топтамасын дайындау және басып шығару» жобасы бойынша ғылыми-іздестіру жұмыстары барысында ХХ ғасырдың бірінші жартысында нәубетпен бетпе-бет келген талай тағдырмен танысудың сәті түсті. Аталған ғылыми жоба аясында киелі Түркістан жеріне де ат басын бұрып, өңірдегі жергілікті тарихшылармен, көнекөз қариялармен кездесіп, ашаршылық, Созақ көтерілісіне қатысты аласапыран заманның куәгерлерінің ұрпақтарымен сұхбаттасқан едік.

Руханият • 18 Сәуір, 2025

Таразының тең басы

Жұбайлардың бірін-бірі қолдауы – өмірдің ең қымбат сыйы. Алайда ақыл-ойымен жаһанға жарық сыйласа да, бұл игілік тағдыр тақтасына түртілмей кеткен хакімдер жетерлік.

Тарих • 15 Сәуір, 2025

Ұлт атауын қайтарған шақ

Осыдан тура бір ғасыр бұрын, дәл осы күні Ақмешіт қаласында Қырғыз (Қазақ) АКСР Кеңестерінің V съезі бас­талды. 1925 жылдың 15–19 сәуірі аралығында өткен съездің ең үлкен жаңалығы – ұлтымыздың тарихи атауын қайтаруы мен әр дәуір дерегінде Қамысқала, Перовск, Ақмешіт аталып келген қаланың Қызылорда аталуы болды. Тарихи шаһардың бұл атауына да биыл 100 жыл толып отыр.

Тарих • 09 Сәуір, 2025

Қазақ «қазақ» болғанда...

Жақында Бурабайда өткен Ұлттық құрылтайдың төртінші отырысында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттігіміздің негізі сонау мыңжылдықтардан бастау алып жатқанын, оның тамыры мен тарихы аса терең екенін көпшілікке ескертіп, халқымыздың «қазақ» деген этностық атауы да бір ғасыр бұрын қайтарылғанын еске салған болатын.

Тарих • 08 Сәуір, 2025

Қанды жорыққа ұласқан шаңды жорық

Түбіне үңілсең тұңғиығына тартып ала жөнелетін тарихи деректер  әрбірімізді елең еткізбей қоймайды. Сондықтан қолға түскен тың дүниені оқырманмен бөлісуге асығамыз. Ата-бабаның өткен жолы, дүбірлі оқиғалар бізге өткеннен мирас болып қалған аманат екенін де ескеруіміз қажет. Төмендегі жазба сізді де бейжай қалдырмасы анық. Сол себепті қадірлі оқырманға ой салар деген ниетпен ұсынуды жөн деп таптым.   

Тарих • 07 Сәуір, 2025

Екінші дүниежүзілік соғыстағы тағдыркешті шайқастар

Адамзат тарихында ең құрбаны көп, қаншама халыққа үлкен қасірет алып келген сұрапыл шайқастың бірі ІІ дүниежүзілік соғыс болды. Соғыс өртінің алғашқы ұшқындары 1938 жылы нацистік Германияның көсемі Адольф Гитлердің Австрияға жасаған шабуылынан кейін басталды. Бұл шайқас әлемнің барлық елін шарпыды. Тіпті алыстағы АҚШ-та өзінің тынық мұхиттағы әскери кеме базасын Жапония тас-талқан еткен соң амалсыз қанды майданға кірді. Алты жылға созылған ұрыста тарихта бірінші мәрте ядролық қару қолданды. Алапат шайқаста жиырма миллионға жуық жауынгер қырылды, тағы ондаған миллион бейбіт тұрғын мерт болды, деп жазады Egemen.kz.

Тарих • 04 Сәуір, 2025

Ортақ тарих ұмытылмайды

Алматы қаласындағы Достық үйінде Жеңістің 80 жылдығына арналған іс-шаралар аясында «Жеңістің естелігі: ұрпақтар мен халықтар бірлігі» атты Қазақстан-Ресей конференциясы өтті.Конференция жұмысына Президент Әкімшілігі Ішкі саясат бөлімінің меңгерушісі Абзал Нүкенов, Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева, Ресей Федерациясы Президентінің шет елдермен аймақаралық және мәдени байланыстар жөніндегі басқарма басшысының орынбасары Антон Рыбаков, Ресей Федерациясының Жастар ісі жөніндегі федералдық агенттігі басшысы Григорий Гуров, екі елдің ғалымдары мен сарапшылары, сондай-ақ белсенді жастар қатысты. Конференция мерейтойлық атаулы күнге арналған Қазақстан мен Ресейдің бірлескен іс-шараларының бастауы болды, деп жазады Egemen.kz.

Тарих • 03 Сәуір, 2025

Ғасырлық тарихы бар білім ошақтары

Оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаев 100 жылдан астам уақыт шәкірт тәрбиелеп келе жатқан мектептердің педа­го­ги­ка­лық ұжымдарымен онлайн кездесу өткізді. Бұл – ғасырлық та­рихы бар білім ошақтарының басын қосқан алғашқы жиын.

Тарих • 29 Наурыз, 2025

Шеген би

Тауарихтың 1680–1688 жылдары аралығында Тәуке хан таққа отырғанда Шеген би жетірудың атақты билерінің бірі болғаны белгілі. Рубасылар, билер елдің тұтастық, тыныштық және басқа саяси мәселелеріне тікелей араласуы осы кезден басталады. Тәуке хан билік жүргізудің бұрын-соңды болмаған жаңа түрін енгізуді ұйғарды. Осы себептен елдегі ең беделді, сенімді, әділ және өте шыншыл адамдарды іріктеп, «билер кеңесін» құрған. Бұған қазақтың ұлы жүзінен, орта жүзінен, кіші жүзінен бір-бір би енген. Бұлардан басқа осы хандыққа қарайтын қарақырғыздан, қарақалпақтан және өзге тайпалардан өкілдер еніп, «Алаштың алты биі» атанған. Міне, осы «билер кеңесіне» халықтың аманатын арқалаған Шеген би бабамыз да сайланған. Тарихшы Мұхаметжан Тынышбаев «Великие бедствия» (Ақтабан шұбырынды) деген кітабының 78-бетінде Әйтеке биден бұрын кіші жүздің төбе биі Шеген би болғанын жазады.