Айналасы айшылық Хан ордасы

Еліміздегі ең үздік ту­­рис­тік 5 ауылдың бірі – Батыс Қазақ­стан облы­сы Бөкей ордасы ауда­нындағы Хан ордасы ауылы таныл­ды.­

Іргесі 1826 жылы Ішкі қазақ ордасының билеушісі Жәңгір ханның ұйғарымымен және тікелей басшылығымен қалан­ған елді мекен бастапқы кезде «Хан ордасы» аталған. 1918 жылы кеңес билігі орнаған кезде «Орда қаласы» деп аталды. 1917–1920 жылдары ауыл Бөкей облысының, 1920–1925 жылдары Бөкей губерниясының, 1925–1928 жылдары Бөкей уезінің, 1928–1952 жылдары Орда ауданының орталығы болды. 1964–1997 жылдар аралығында округ дәрежесіне түсіп, «Орда» кеңшарының орта­лық усадьбасы атанды.

Дегенмен бұл ауылдың дәре­­жесін арттырып, даңқын асқақ­татып тұрған – ақындар «ай­на­ласы айшылық, көлденеңі күн­­шілік» деп жырлаған Хан ор­да­сының сақталуы дер едік. Бұл – күллі ел аумағында күні бүгінге дейін сақ­талып тұрған жалғыз Хан ордасы!

Бүгінде осы жерде Хан ор­дасы тарихи-мәдени, архитек­туралық-этнографиялық мұра­жай-қорығы аталған үлкен кешен бүкіл бір өлкенің жылнамасын жиып, халыққа ұсынып отыр.

Мұражай-қорық құрамында 1828 жылы салынған Хан сарайы ғимаратынан бөлек, Хан ме­шіті, еліміздегі алғашқы банк – қазы­нашылық үйі (1867), әйелдер гимназиясы (1883), аурухана ғимараты (1872), тұңғыш қазақ баспаханасы (1841), Сейітқали Меңдешевтің мемориалдық музейі (1842), Алма Оразбаева тұрған үй (1842), Тарғын мектебі ғима­раты (1868), Шәңгерей Бөкеев­тің фото музейі, Жәңгір хан, Дәу­летке­рей Шығайұлы және Мұхамед-Салық Бабажановтың кесенелері сынды ондаған ғима­рат, мыңдаған жәдігер бар.

Қысқаша айтқанда, Хан ордасы ашық аспан астындағы мұражай десе болады. Хан ордасы ауылы – шынымен де үздік туристік ауыл.

Біз бүгін Хан ордасы тарихи-мәдени, архитектуралық-этно­графиялық мұражай-қорығы­ның қызметкері, әуесқой фотограф Мират Қоржынбаевтың нысанасына іліккен суреттер топтамасын – Хан ордасы ауылының көріністерін ұсынамыз.

Автор туралы ақпарат: Қоржынбаев Мират Бисенғалиұлы Орда ауылында дүниеге келген. 2007 жылдан бері Бөкей Ордасы тарихи-музей кешенінде қызмет атқарады. Туған ауылының тарихы мен бүгіні туралы деректі фильмдердің, фототоптама, баннер, буклеттердің авторы. Хан ордасы тарихын насихаттап, музей қорын толықтыру мақсатында Ресейдің Москва, Санкт-Петербург қалаларына, тарихи орындарға іссапарға шыққан.