АИТВ-инфекциясы созылмалы аурулар санатына өткеніне қарамастан, дүниежүзілік денсаулық сақтау жүйесі мен халықаралық ұйымдардың күш-жігері жетпей келе жатқан мәселе бар. Бұл – АИТВ жұқтырып алған азаматтарды қоғамның алалауы. Өкінішке қарай, мұндай көзқарастың қалыптасуына ақпараттандырудың аздығы да әсерін тигізді. Егер бұл дерт туралы қоғам жан-жақты ақпарат алса, АИТВ жұқтырғандарға әлеуметтік желілерде буллинг жасалып, өмірден түңілдіретін жазбалар пайда болмас еді.
Сондықтан тиісті мекемелерге жұмысты әрі қарай жалғастыруға тура келеді. Ел Үкіметі АИТВ-инфекциясының таралуына жол бермеу амалдарын жүйелі түрде атқарып отырғандықтан, ДДҰ бағалауы бойынша елімізде бұл жұқпалы дерт шоғырланған сатыда сақталған. Елімізде АИТВ-ахуалды 28 мыңға жуық адам есепте тұр. Алматы қаласында да АИТВ инфекциясының таралуы шоғырланған сатыда деп есептеледі.
Қазақстанда ЮНЭЙДС 95-95-95 стратегиясы бар. Бұл АИТВ инфекциясының алдын алу, тестілеу, емдеу мен күтімді қамтамасыз етеді. 2021 жылы Қазақстан АИТВ-инфекциясына қатысты стигма мен кемсітушіліктің барлық көзін жою жөніндегі Жаһандық серіктестік бастамасына қосылды. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодексі АИТВ-ахуалды азаматтарды әлеуметтік және құқықтық тұрғыда қорғауға кепілдік береді.
«Қазақстан – зайырлы мемлекет, сондықтан кез келген кеселге душар болғандарға қатысты кемсітушілікке жол берілмейді. Жұрттың сырт айналуынан қорыққандықтан да адамдар тестілеуден, емделуден қорқады, өзгелермен қарым-қатынасын шектеп, өмірлік жоспарларын тоқтатады. Сондықтан АИТВ саласындағы стигма мен кемсітушілікпен күресетін және ЮНЭЙДС 95-95-95 стратегиясын іске асыратын үкіметтік емес ұйымдарға, азаматтық белсенділерге қолдау көрсетеміз», дейді Қазақ дерматология және инфекциялық аурулар ғылыми орталығының директоры Асылхан Әбішев.
Осы арада тоқтала кететін жайт, аталған орталық 2022 жылдың 8 айында РФ азаматтарын қоса есептегенде, елімізге көші-қон легінің ұлғаюына байланысты АИТВ-инфекциясы бойынша эпидемиялық жағдайдың нашарлауы байқалмағанын мәлімдеді. Мамандардың сөзіне сүйенсек, адам иммунтапшылығы вирусының COVID-19 сияқты ауа тамшыларымен берілмейтінін және кодекс бойынша шетелдік азаматтар, соның ішінде Ресей Федерациясының азаматтары да АИТВ-инфекциясы үшін жасырын немесе құпия түрде тегін тестілеуден өтуі мүмкін екенін ескерсек, карантин шараларын енгізудің қажеті жоқ.
Жуырда Алматыда АИТВ жұқтыру жолдарына қатысты жиын өткен болатын. Өйткені мегаполис АИТВ инфекциясының таралуы бойынша республикада алтыншы орында тұр. ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес орталығы бас дәрігерінің ұйымдастыру-әдістемелік және эпидемиологиялық мәселелері жөніндегі орынбасары Альфия Денебаева АИТВ инфекциясы таралуының ең жоғары статистикасы Павлодар, Қарағанды, Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан мен Қостанай облыстарында тіркелгенін, ең төменгі көрсеткіш Қызылорда облысында байқалатынын жеткізді.
ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы күрес орталығы жыл сайын Алматы тұрғындарының 16-17%-ын АИТВ-ға тексереді, бұл – шамамен 350 мыңдай лабораториялық зерттеу.
Альфия Денебаева инфекцияның таралу түрлері туралы айта келе: «Соңғы жылдары жалпы елде, оның ішінде Алматы қаласында да АИТВ-ның жыныстық жолмен берілу жағдайларының көбейгені байқалды. 2013 жылғы 63%-дан 2022 жылы 78,6%-ға дейін өршіді. Оның ішінде Алматы қаласында барлық анықталған жағдайдың 16,8 пайызы жыныстық (гомо) жолмен берілген. Инъекциялық есірткі қолдану арқылы жұқтыру 15%-ды құрайды», деп нақтылады.
Қазіргі уақытта елімізде ем-дом диагноз қойылғаннан кейін бірден басталады және тегін көрсетіледі. Биылғы 1 қыркүйектегі деректерге сәйкес, Алматы қалалық ЖИТС орталығында 4 009 адам диспансерлік есепте тұр. Жыл сайынғы өсім 10-11%-ға жетіп отыр. Антиретровирустық терапияны АИТВ-мен өмір сүретін 3 658 адам қабылдайды. Бұл есепте тұрғандардың 91,2%-ы. АРТ емінің тиімділігі 85%-ды құрайды.
АЛМАТЫ