Көсемсөз сардары

Халықаралық симпозиум қонақтары алдымен «Шерхан Мұртаза-90» экспозициясын тамашалады. Басқосудың ашы­луында сөз алған Қазақстан Президен­ті­нің кеңесшісі Мәлік Отарбаев Шерхан Мұртазаның жазушылық, журналистік және қайраткерлік қырларына кеңірек тоқталды. «Шерхан Мұртаза – қатардағы жазушы, журналист емес, қазақтың маңдайына біткен дара тұлға. Өзінің әр мақаласымен, әрбір әңгімесімен, повесть, романдарымен халыққа қалтқысыз қызмет етті. Бүгінгі шараның Түркістан төрінде өтіп жатқандығы да бекер емес. Ол түркішілдік рухы өте биік тұлға болатын. «Егемен Қазақстан» газетінде жарияланған алғашқы мақалаларының бірі де осы қастерлі Түркістан төңірегінде еді. Міне, Тәуелсіздік күні қарсаңында көрнекті қаламгерді Түркістан облысында еске алып отырмыз. Тәуелсіздік күні – бүкіл қазақ елінің, оның ішінде халық жазушысының да арманы-тұғын. Сол үшін қаламын қару етіп, ел мүддесі жолында аянбай күресті, саналы ғұмырын ұлт руханиятының дамуына арнады», деді Мәлік Нұржанұлы.

Жиын барысында Түркістан облысы әкімінің орынбасары Бейсенбай Тәжібаев журналистердің бірнеше буы­нын тәрбиелеген Шерағаның ұлттық баспасөздің дамуына қосқан үлесін тілге тиек етіп, облыс әкімі Дархан Сатыбалдының құттықтауын жеткізді. «Ақиқаттың алдаспаны Шерхан Мұртаза Түркістан өңірін түркі халықтарының рухани орталығына айналдыру жөнінде алғаш бастама көтергендердің бірі болды. Қайраткер қаламгердің көптеген шығармасына оңтүстіктің таңғажайып табиғаты арқау болғанын көпшілік біледі. Сондықтан да біз Шерағаны Түркістаннан, Түркістанды Шерағадан бөліп қарай алмаймыз. Қалың оқырманның көңілінен шыққан жазушының мерейтойына арналған шаралар бір күнмен ғана шектелмейді. Бұл бағыттағы игі істер алдағы уақытта да жалғасады», деді Бейсенбай Дәулетұлы. Ал белгілі журналист, публицист, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Қайнар Олжай, республикалық «Егемен Қазақстан» газеті бас редакторының орынбасары Талғат Батырхан шындықтың шырақшысы атанған сөз зергерінің елге сіңген еңбегін айтып, өнегелі өмірінен сыр шертті. «Біз Шерағаңның шекпенінен ғана шыққан жоқпыз, Шерағаңның университетінен тәлім алдық. «Егеменде» бірге қызмет еткенде нар тұлғаның қаламынан туған «Қайта оралған қандастар» деген айдар болды. Сол айдармен бірнеше мақала жарияланды, қиырда жүрген қаншама ағайын елге құт болып қосылды. Түйіп айтқанда, ардақты Шерағаңмен бірге газетке жаңа леп келді, ұлттық болмыс пайда болды. Әсіресе, қазақи бояуы қанық мақалаларға басымдық берді. Қаламгердің ерекшелігі, өнегесі, міне, осында», деді Қайнар Олжай. Сондай-ақ жазушы, аудармашы, Әлішер Науаи атындағы Ташкент мемлекеттік Өзбек тілі және әдебиеті университетінің ға­лымы Қазақбай Йулдашев, Қырғыз Республикасы Ұлттық ғылымдар ака­демиясының Ш.Айтматов атындағы Тіл және әдебиет институтының же­тек­ші ғылыми қызметкері, филология ғылымдарының докторы Келдібек Қойлыбаев жүрекжарды лебіздерін жеткізді. Бұған қоса, Тараз қаласындағы Шерхан Мұртаза атындағы руханият және тарихтану орталығы директорының орынбасары Ахметжан Өзбеков, әдеби аудармашы, «Бір кем дүние» жинағын өзбек тіліне аударған Далымжан Сайфуллаев, Түркиядағы Гази университетінің профессоры, әдебиеттанушы-ғалым Жемиле Кынажы және түрколог, Баку мемлекеттік университетінің ғылыми қызметкері Малейка Мирзали zoom жүйесі арқылы жазушының шығармашылығы туралы ой-пікірлерін ортаға салды.

Халықаралық симпозиум Шерхан Мұртазаның 90 жылдығына орай биыл өңірде өткізілген көптеген игі іс-шара­ның қорытындысы іспетті болды. Олай дей­тініміз, симпозиум аясында ел сту­денттері арасында ұйымдастырыл­ған «Шерхан Мұртазаның прозасы мен пуб­­лицистикалық шығармаларын тал­­дау» тақырыбындағы байқаудың же­ңім­паздары марапатталып, оларға қар­жы­лай сыйлық табыс етілді. Қазақстан Журналистер одағы Түркіс­тан облыс­тық филиалының ұйым­дас­тыруымен, облыстық мәдениет басқар­масының қол­дауымен өткен бай­қауға Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Дулати атындағы Тараз өңірлік уни­вер­ситеті, Ш.Мұртаза атын­дағы Халық­аралық Тараз инновация­лық институты, М.Әуезов атындағы Оңтүс­тік Қазақ­стан университеті, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті, Халықаралық қазақ-түрік университеті студенттерінен алпыстан астам еңбек келіп түскенін айта кетелік. Яғни жазушының шығар­маларын ғылы­ми тұрғыда талдап, зерттеуге ниетті жас­тар көп. Сондай-ақ Шер­ағаң айтқан шын­дық «Түркістан» теле­арнасында өткен дебат турнирін­де тал­қыланды. Студенттер арасында «Шер­ағаң айтқан шындық: кеше және бүгін»» тақырыбында өткен пікір­сайыс­қа Шымкент, Тараз, Түркістан қала­ла­­рындағы жоғары оқу орындары­ның сту­­денттерінен құрылған командалар қа­тысты. Қоғамдағы өте өзекті де өте өт­кір деген тақырыптар төңірегінде пі­кір таластырған, аса тартысты өткен де­батта студенттердің белсенділігі, шын­­­дықты батыл айтқаны көпшілікке ұна­­ды. Сайыс­тың қорытындысы бойын­ша же­ңімпаз және жүлдегер атанған ко­ман­­­даларды облыстық мәдениет бас­­қар­ма­сының басшысы Әзімхан Қой­лыбаев марапаттады. Осылайша, Шер­ағаң айтқан шындықты бүгінгі жаңа Қазақстанның жалынды жас­тары одан әрі жалғады. Сондай-ақ Түлкі­бас ауданы Күмісбастау ауылында Шер­ағаның 90 жылдығына арналған көрме өтті. Күмісбастаудағы мектепке Шерхан Мұртазаның есімі 1992 жылы жазушының 60 жылдығына орай бе­рілген болатын. Қазір ол Шерхан Мұр­таза атындағы шағын жинақты мектеп-гимназиясы деп аталады. Осы мектепте Шерағаңның көзі тірісінде тұтынған бұйымдары, құжаттар мен фотосуреттер қойылған көрме өтті. Облыс әкімдігінің қолдауымен алдағы уақытта «Шыңдағы Шерағаң» атты жинақ жарық көретінін де айта кетелік.

Иә, Шерағаң жаққан шындықтың шырағы ешқашан өшпейді. Жанына жа­­қын тартқан інілерінің бірі, жазушы, «Алаш» сыйлығының лауреаты Мархабат Байғұт Шерағаңның қазасына байланыс­ты: «Бүкіл байтағыңызды, оның ішінде оңтүстігіңізді жаныңыздан артық жақсы көруші едіңіз-ау, көкем. Оңтүстігіңіз ойсыраған күй кешті, көкем, шырайлы Шымкентіңіз шер кешті, көкем... Түр­­кіс­таныңыз тұманытып, Әзірет Сұл­­та­ныңыздың кесенесі күреңітті, кө­кем...» деп жазған еді. Оңтүстік жұрты осы­лай­­ша жазушыны еске алып, рухы­на тағзым, жас ұрпаққа өнеге етті. Мыл­тық­сыз майданның батыры атанған Шерхан Мұртаза уақтысында басылым бетте­рінде, Парламенттің қабырғасында «жарып тұрып әділін айтты, шағып тұрып шын­дығын айтты». Оның әрбір ісі келер ұрпақ­қа үлгі, өнеге болып қала бермек.

ТҮРКІСТАН