Ерекше бала һәм су терапиясы

Осы орайда кейінгі уақытта еліміздің әр өңірінде аутистік белгі­лері бар балаларға арнал­ған орталықтар ашыл­ғаны мә­лім. Ерекше балалардың өзі құрал­пас балалармен араласып, әлеуметке үйренуі үшін арнайы жобалар да қолға алынды. Соның бірі – Қара­ғанды облы­сындағы қанатқақты жоба. Жоба аясында аутистік белгі­лері бар балаларды жүзуге жат­тықтыру жол­ға қойылды.

Мұндай жоба өзге өңір­лерде жоқ. Аталған мақсат­қа мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс бойынша 49 млн теңге бөлінді. 10 жаттықтырушы Мәскеу қаласына барып, арнайы оқып келді. Қазір олар Қара­ғанды, Теміртау, Саран қа­ла­­ларында 90 баланы жат­тық­тырады. Әлі де 60 баланы жүзуге тарту жос­парда тұр. Соған сәйкес 5 жат­­тықтырушыны оқыту да міндет етіп қойылды. Облыс бас­шылығы жекелеген жүзу бассейндерімен келісе отырып, жобаның жалғасты болуын көздейтінін айтқан еді.

Соңғы жылдары ғылым мен медицина аутист бала­ларға судың әсерінің мол екен­дігін айтып жүр. Тіпті серфинг арқылы ерекше балаларды «өз» әлемінен суырып алуға жасалған әрекеттердің тиім­ділігі ашық ресурстарда жария­лан­ған.

Интернет кеңістігінде сырын түсіндіруге тырысқан зерт­теулер де баршылық. Олар­дың айтуынша, су бала­ның визуал­­­ды қабыл­дауын күшейте түседі. Сол арқылы балада оған қажетті нақтылықты арттырады. Ше­тел­дік ғалымдардың мә­лім­демелерінде, су бала­лар­ға қауіпсіз және оларды қолдайтын орта ретінде елес­тей­ді. Су қысымы балаларды құшақтап алғандай әсер ететін болса керек. Яғни түсінікті тілмен айтқанда құша­ғына алып, жан баласына жапа шек­тір­мейтіндей күй сыйлайтын секілді.

Иллинойс университеті жа­нындағы Бекман институ­ты­ның ғалымы Уильям Гри­ноу­дың пікіріне қара­ған­да, жүзу, серфинг, падлбординг секілді негізгі қозға­лыс дағдыларын меңгеру адам­ның жүйке жүйесіне түрлі ықпал етеді. Мысалы, мидағы маңызды нейрондар орналасқан бөліктерге қанның келуін арттырады. Бұл болса, мидың алдыңғы бөлігіндегі аномальдық құрылымдардың қайта құрылуына ықпал етеді.

Бұған қоса, басқа да зерт­теу­лер судың аутист бала­­ларды эмоционалдық тұрғы­дан дамытатынын айтады. Соның ішінде, мұхит жа­ғалауын­да­ғылардың сүйікті спорты серфингтің аутист­­­­ бала­лардың мінез-құлқына жағымды өзгеріс әкеліп, оларды бір-бірімен, маңайындағы қоршаған ортамен байланыс­­­тыра алатыны зерттелген. Ше­тел­дік ғалымдардың айтуынша, тақтайдың үстінде тепе-теңдік ұстауға тырысқан бала барынша зейінін арттырады. Оның бар назарын қазіргі, осы уақытқа аудартады. Нейробиолог Питер Вандерклиштің пікіріне ден қойсақ, серфинг сұлулығы аутист­­­­ балаларды ішкі әлемінен сыртқа алып шыға­тын­дай. Оларды өзінің бұйығы әле­мінен сүйреп әкеліп, осы уақытта және осында өмір сүру керек­тігіне көздерін жет­кізе түседі. Сөйтіп, олар­дың алаң-уайымдары кері ығысады екен.

Тағы бір дерек. Аутизммен ауыратын жапондық бала Наоки Хигасида он үш жасында естелік жазыпты. Ол естелік ағылшын тіліне де аударылды. Естеліктің атауы «Мен неге секіремін?». Бұл кітапта Наоки судың өзіне және өзге де аутист­­­­ балаларға әсері туралы жазыпты.

«Суда сондай тыныш. Су ішінде еркінмін, қуанамын. Суда ешкім мазаңды алмайды. Суда жүргенде бүкіл уақыт сенің еншіңде секілді сезіледі. Бір орында қала аласың, иә олай-былай жүзесің. Суда жүргенде уақытпен бірге бір ритмде жүргендейсің. Сусыз жерде біздің көз, құлағымыз көп тітіркенеді. Сол кезде бір секундтың немесе бір са­ғат­тың қанша ұзаққа созыларын білмейсің. Біз уақыттың қалыпты емес ағымында өмір сүреміз. Біз өзімізді көрсетуді білмейміз. Тәніміз мына өмірде бізді дедектетіп жетектеп бара жатқандай. Егер суда бағзы-баяғы өткен шаққа қайта алсақ, көпшілігіміз секілді еркін және жақсы өмір сүрер едік», депті Наоки. Ерекше әрі жұмбақ балалардың жанайқайы.

Демек Қарағандыдағы қа­нат­қақты жобаның өріс алар жөні бар. Ерекше балалар үшін су терапиясының орасан зор пайдасын әлем ғалымдары ұдайы айтып келеді.

ҚАРАҒАНДЫ