Қазақстан көкөністердің негізгі түрлері бойынша ішкі нарықтың қажеттіліктерін толық қамтамасыз етеді. Алайда көкөніс пен жеміс-жидектерді көктемге дейін сақтау үшін картоп қоймаларының қуатын үш есе, жеміс-жидек қоймаларының қуатын екі есе көбейту қажет. Бұндай нысандарды салудың қарқынына қарағанда, көзделген меже 2025 жылдың соңына дейін орындалмауы мүмкін.
Бұл мәселені «Egemen Qazaqstan» газетінің тілшісі Ботагөз Әбдірейқызы «Қойма тапшылығы қымбатшылыққа ұрындырады» атты мақаласында қозғаған.
Ресми деректерге қарағанда, өткен жылы 4,1 млн тонна картоп, 621 мың тонна сәбіз, 1,1 млн тонна пияз және 551 мың тонна қырыққабат өндірілді. Алайда жеміс-көкөніс өнімдерін өндірудің едәуір көлеміне қарамастан, қыс-көктем кезеңінде сақтау қуатының төмендігіне байланысты нарықта отандық көкөністер ұсынысының төмендеуін аңғаруға болады. Әрине бұл нарықта импорттық өнімнің көбеюін және маусымаралық кезеңде бағаның көтерілуін тудырады. Сондықтан бұл түйіннің шешімі ‒ көкөністерді сақтау қуатын арттыру.
Мақала авторы Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеевтің мәліметіне сүйене отырып, республика бойынша жалпы сақтау сыйымдылығы 1 952,8 мың тонна болатын 1 208 қойма бар екненін жазады. Көкөністерді сақтау сыйымдылығын арттыру мақсатында 2025 жылға дейін көкөніс қоймаларын салу және жаңғырту жөніндегі кешенді жоспар бекітілді. Оның аясында соңғы екі жылда жалпы сақтау көлемі жоспарланған 181,5 мың тоннаның орнына 200,8 мың тоннаға 37 жоба іске асырылды. Ал осы жылдың соңына дейін 111,5 мың тонна өнімге 29 жобаны жүзеге асыру жоспарланып отыр. Бұл ретте сақтау қуаттарымен қамтамасыз ету бойынша нақты көріністі белгілеу үшін Ауыл шаруашылығы министрлігі Сауда және интеграция министрлігімен және облыс әкімдіктерімен бірлесіп барлық қойманы тексереді.
Автор атап өткендей, картопты, басқа да көкөніс пен жемісті сақтайтын қоймалар үш санатқа бөлінеді. Қоймалардың ең көп бөлігі, дәлірек айтқанда 770-і көкөністі контейнерлерде сақтауға арналған. Онда 1,3 млн тоннадан астам сәбіз, қызылша, қырыққабат, пияз сақтауға болады. Сауда және интеграция министрлігі жүргізген талдауға сәйкес, бұл көкөністерді сақтау қуаттылығы жеткілікті деуге болады. Бірақ қалған екі санат ‒ картоп пен жеміс сақтау қоймалары тапшы. Біріншісінің қуаттылығы егіннің тауарлық көлемінің 36,5%-ына ғана жетеді (ол 1,4 млн тонна). Жемістерді сақтауға арналған қойма да жеткіліксіз: қолданыстағы қоймалар көктемге дейін сақталуы қажет жеміс көлемінің 43,8%-ын ғана (196,5 мың тонна) сақтай алады. Жалпы, өткен жылдың соңында барлық үш сақтау санатындағы орташа тапшылық деңгейі 35,4%-ды құрады.