Төскейі төрт түлікке толы жайлау

Көз жауын алар жайлауға аң­са­ры ауған жұрт көліктерімен қа­рағайлы тау арасындағы жолдың қиындығына қарамастан, лек-легімен өрлеп барады. Арасында жүлдеден дәмелі жүйріктерді тие­ген жүк машиналары да жүйтки­ді. Ал екі дөңгелекті мото­ны тіз­­гіндегендер қарасы тіп­тен мо­лы­рақ. Барлығы да еңбек­шілердің құрметіне өте­тін ша­ра аясындағы ұлттық спорт ойын­дары мен бәй­ге, қыз қуу­дың қызықтарын тамаша­лауға асық­қан­дары анық.

Жасыл кілемдей құлпырған жайлауда ауылшаруашылық көр­месі ұйымдастырылыпты. Он­да Қазақ мал шаруашылығы жә­не мал азығы өндірісі ғылыми-зерт­теу институтынан бастап, облыс­қа ғана емес, республикаға танымал шаруашылықтардың өнімдері, жетістіктері орын алған. Сондай-ақ асыл тұқымды мүйізді ірі қара, қой-ешкі, қос өркешті түйе-тайлақ, жылқылар да көрмені тамашалаған көпшіліктің назарын аударды.

Соның бірі – 2001 жылы құ­рыл­ған жеке сүт фермасы «Дәу­лет-Бекет» ЖШС. Шаруа қо­­­жа­лығының жалпы жер көлемі 28 812 гектарды құрайды. Аталған шаруа­шылықта қазақ бактриан (екі өркешті) және түрікмен аруана (бір өркешті) түйелері өсіріледі, орташа есеппен тәулігіне 5-7 мың литр сүт сауылады. Екі жыл бұрын түйе сүтін ұнтаққа айналдыратын зауыт іске қосылған.

– Қарамағымызда бес мың түйе бар. Биыл мың бас түйеміз бота ерітті. Өсім бар. Соңғы екі жыл­дағы жетістігіміз – түйе сү­тін құрғатып, ұнтақ сүт жасай­тын зауытты іске қостық. Түйе сүтінен алынған өнімдер еліміз­дің барлық аймағына, Қытайға экспортталады. Зауыттың қуат­тылығы тәулігіне 5 тонна өнім өндіруге қауқарлы. Тек өз түйе­­міздің сүтінен ғана шұбат, құрға­тылған түйе сүті, құрт, бал­қай­мақ, ірімшік, шербет, жалпы алғанда онға жуық та­ғам түрі шы­ға­рылады. Екі жүз адам тұрақты еңбек етеді. Ең­бек өнімділігі артатын жазғы мау­сымда жұмысшылар саны үш жүзге жуықтайды, – дейді «Дәу­лет-Бекет» ЖШС түйе шаруашылығы­ның меңгерушісі Жандарбек Садықұлы.

Өңірде сүт бағытында ерекше ешкі өсірумен айналысатын «Tengri Milk» ЖШС де ешкі сүтінен жасалған он шақты өнім түрлерін ұсынса, соның ішін­де айран, құрт, қаймақпен қа­тар, балмұздақ та көптің қызы­ғушылығын тудырды. Күніге 3,5 литрден астам сүт беретін «Заанен» асыл тұқымды ешкілері­нің тірі салмағы 70 килоға жуық­тай­ды. Сүтінің майлылығы – 4,5 пайызды құрайды. Адам ағзасына аса пайдалы өнім өндіретін бұл ша­руашылықта «Альпі» тұқымдас ешкілер де өсіріледі.

Ауылшаруашылық көрмесінде Балқаш ауданының «Агрофирма Бірлік» ЖШС-ның директоры Алмас Қыстаубаев серіктестіктің алты мың гектар­ды алып жатқан егіс­тіктен жоғары өнім жинаудың жолдарын баяндап берді. Бүгінде серік­тестіктің өнімін ысырапсыз жиып-теріп алуында техниканың жеткілікті болуының септігі тиюде. Қарамағындағы 104 дана трактор, 35 дана комбайн қатары соңғы уақытта өздігінен жүріп шабатын «Магдон» маркалы 2 комбайнмен толығып, өнімділікті арттыра түскендігі тілге тиек болды.

«Біздің компания ет өңдеумен айналысады. Бірнеше салада жұмыс істейміз. Біріншісі, мал­дың жем-шөбін дайындайтын егіс шаруашылығы Кеген ауданында бар, сол аудан­да 3000 басқа арналған бор­дақы­лау алаңы жұмыс істейді. Одан бөлек Панфилов ауданында жал­ға алған жерде 2 мың бас мал борда­қылануда. Мал сойып, ет өң­дей­тін ең заманауи кәсіпорнымыз Қарасай ауда­ны Қошмамбет ауылында орна­ласқан. Отандық өнімдеріміз Таяу Шығыс елдеріне, сонымен қатар Иран мен Қытай, көр­шілес кедендік одақ мемле­кеттеріне экспортталады. Жа­понияға Қазақстаннан ең алғаш­қы болып ет өткіздік. Мал сою комбинатымыздың қуаттылығы күніге 500 бас ірі қара, 2 мың ұсақ мал союға арналған. Бұл толыққанды жүзеге асу үшін мемлекет тарапынан үйлес­тіру жұ­мыстары жүйелену ке­­рек, деген «M|P|S» ЖШС-ның құрыл­тайшысы Бақытжан Әбдірә­сілов малды арнайы орындарда соймау­дың салдарынан түрлі аурулар­дың көбейетіндігін айтты.

«Бір орында сойылған мал­ға ветеринарлық бақылау күшей­тіліп, санитарлық тазалық нормалары сақталады, бір жерде сойылған малдың терісін өңдеу комбинаттарына өткізу де жеңіл. Ет өңдеу орындары көптеп жұмыс істейтін болса, малдан қалған бас-сирақ, ішек-қарын, іш май сынды бөліктері түгел өңделіп үлкен қаражатқа айналады. Алматы облысы – ауыл шаруашылығы дамыған аймақтардың бірі. Сол себепті шаруа қожалықтары мен ет өңдейтін комбинаттардың, мал соя­тын орындарының басын біріктіріп, дұрыс бағдарлама жа­сап, кластерге айналдыратын бол­са, шаруаларға үлкен көмек бо­лары сөзсіз. Таяу Шы­ғыс мем­ле­кеттерінде мал өсіру мүм­кін­дігі жоқ, сондықтан олар біз­дің етті алуға тәуелді» деген ол, Ал­ма­тыда «Асыл ет» же­лісі жұ­мыс іс­тейтіндігін, қала әкімі­мен ара­дағы келісімге сәй­кес әлеу­меттік орта топтарға арнал­ған тө­менгі бағадағы ет сауда­ланатын­дығын атап айтты.

Көрмеге ауылшаруашылық өнімдерімен қатар, оған қажет­ті мал азығы, құрама жем, ми­­не­рал­дық, органикалық тыңайт­қыштармен айналысатын компаниялар және қолдан ұрықтандыру жұмыстарын ұйым­дастырушылар қатысып, өнім­дерінің тиімділігі турасында баяндады. Көрме жұмысымен танысқан облыс әкімі Марат Сұлтанғазиев одан әрі жыл бойы маңдай терін тамшылатқан малшыларды өткен Құрбан айт мере­кесімен құттықтап, дендеріне сау­лық, отбасыларына амандық тіледі.

– Жайлауларымыз – суы мол, шөбі шүйгін, маса-сона, шы­бын-шіркейі аз малға тиім­ді, тір­­шілікке қолайлы, кө­шіп-қо­нуға ыңғайлы жерлерде. Облы­сымызда жайлау мен қыстаулар арасының қашықтығы да әртүр­лі. Малшылардың көктеу мен күздеуге, қыстауға көшіп-қо­нуы ұйымдастырылады. Облыс бойын­­­ша төрт түлік малдың 65 пайы­­зы жайлауда жайылады. Жайы­лымдар туралы заңға сәйкес, 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жоспары бо­йынша әр аудан әкімдігі айналысуда. Бүгінде «Ауыл аманаты» мемлекеттік бағдарламасы аясында ауыл халқының табысын арттыру мақсатында облыс бойынша 8,3 млрд теңге бөлінді. Осы қаражатты тиімді пайдалану үшін әр өңірдің ерекшелігіне сәйкес ауыл шаруа­шылығы сала­сын дамытуымыз қажет. Атал­ған бағдарлама аясында жұмысын жаңа бастап жатқан кәсіпкерлерге қолдау көрсету үшін ауыл шаруашылығы тауарын өндіруші компаниялармен бірлесіп жұмыстар жасалып жатыр. Ендігі жылы бұл бағдарламаға 14 млрд теңге қаржы бөлінеді деп жоспарланып отыр, – деді өңір басшысы Марат Сұлтанғазиев.

Форум барысында аграрлық салада табанды еңбек етіп, өңірдің өркендеуіне үлес қосқан бірқатар мамандар мен малшылар облыс­тың «Құрметті азаматы» атағымен марапатталып, Алғысхаттар табыс етілді.

Еңбекші халықтың мерейін тасытып, көңілін серпілткен салтанатты шара соңында ұлттық спорт түрлерінен бәсекелі жарыс­тар өтіп, жиылған қауым қыз қуу мен аламан бәйгені тамашалады. Сөйтіп, сұлулығы талайды тамсантқан Асы жайлауында күмбірлеген күй мен әсем ән қалықтады.

Алматы облысы