• RUB:
    4.91
  • USD:
    494.87
  • EUR:
    520.65
Басты сайтқа өту
Таным 19 Шілде, 2023

Ісі дара еңбек адамы

423 рет
көрсетілді

Түркістан қаласында өткен ІІ Ұлттық құрылтайда еңбек адамын насихаттау туралы жақсы ой көп айтылды. Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың өзі: «Біз еңбек адамының мәртебесін көтеруге баса мән береміз. Елімізде түрлі саланың кәсіби мерекесі бар. Көбінесе мұндай мейрамдар назардан тыс қалып жатады. Менің ойымша, «Еңбек күніне» орай ең үздік мамандарды мемлекеттік деңгейде ұлықтаған жөн. Бұл қадам қоғамда еңбек культін орнықтыруға жол ашады», деп айрықша атап өтті. Осы тұрғыда күні кеше, кеңестік кезеңде алыс ауыл-аймақтарда жұмыс көрігін қыздырған бейнеткеш ата-бабаларымыздың, әке-ағаларымыздың өнегелі өмір жолын, тағылымды тірлігін бүгінгі өскелең ұрпаққа үлгі тұтудың да мән-маңызы ерекше.

Бүгін біз сол санаттағы ардагерлер – ерен еңбегімен ел құрметіне бөленген, есімдері аңыз­ға айналған әкелі-балалы даңғайыр диқандар туралы аз-кем әңгіме етпекпіз.

Қызылорда өңірінде, оның ішінде ақ күрішті аймақ Шиелі, Жаңақорған өңірінде орденді озаттар Үрпек Жансариев пен Мұха­меджан Үрпековті біл­мейтін жан жоқ. Үрпек ақсақал өткен ғасыр­дың басында, 1902 жылы туған. Жастық жылдары ел өміріндегі түрлі төңкеріске тұспа-тұс келіп, шарықтай шың­далып, ең­бек­пен етене өскен азамат егіс та­набында тынбай тер төк­ті. Әр­дайым үздік еңбекшілер қата­­рынан көрініп, келе-келе май­тал­ман маман атанды. Ерен еңбегі ла­йық­ты бағаланып, кеудесі ор­ден-медальға толды. Жет­кен же­тіс­­тіктері қаншалықты мол, зор бол­са, болмысы сондай қарапайым еді.

Барлық күш майдан үшін жұм­салған сұрапыл соғыс жылдары Ыбырай Жақаев, Ұлдар Дәуі­шева, Маман Қалдыбаев, Ким Ман Сам сынды аймақта кү­ріш дақылын өсірудің негізін қала­ған ди­қандардың қатарында болды. Қы­зылорда облысынан майданға 60 тонна күріш салысы жөнелтілгенде Ү.Жансариев бұл баталы шараға да белсене атсалысты. Күріштің әр гектарынан 80 центнерден өнім алды. Толайым табысы үшін Еңбек Қызыл Ту орденіне ие болды. Есімі ҚазКСР-нің «Алтын құрмет кітабына» жазылып, ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің «Құрмет грамотасымен» марапатталды.

Адам – ұрпағымен мәңгілік. Үрпек атадан 2 ұл, 5 қыз өсіп-өнген. Солардың арасынан әке жолын қуып, атакәсіппен мықтап айналысқаны ұлы Мұхамеджан Үрпеков болды. Атырапқа аты мәлім даңғайыр диқанның отбасында дүниеге келген, қайнаған еңбек ордасында өсіп жетілген Мұхамеджан да өмірлік мамандық ретінде ауыл шаруашылығы саласын таңдады.

Ол орта мектепті бітірген 1963 жыл Шиелі ауданы мен көр­ші Жаңақ­орған ауданы қайта қосы­лып, шаруашылықта қызу тірлік қайнап жатқан қарбалас кезең еді. Мұхамеджан жасы келген әке-шешесіне алаңдады. Үрпек ақсақалдың зейнетке шығуы да сол уақытқа дөп келді. Содан соң жас жігіт көп ойланбастан Қы­зыл­орда қаласындағы екі айлық механизаторлық курсты біті­ріп, ауы­лына оралды да, трактор ру­ліне отырды. Оның бұл қада­мына әке-шешесімен қоса сол кездегі колхоздың басқарма төрағасы Әнсары Әбдіхалықов та ерекше қуанды. Ауылда жұмыс қолы жетіспейді. Әсіресе механизатор таптырмайтын зәру мамандық еді.

– Ауылда қалғаның қандай жақсы болды. Сен текті, еңбеккер тұқымнансың. Әкең Үрпек Жан­сариев – қолынан кетпені түспеген диқан. Бүкіл ғұмырын күріш дақылын өсіруге арнады. Қазір міне, зейнет демалысына шықты. Әке жолын кім жалғастыру керек? Әрине, сен, деді төраға арқасынан қағып. – Қадамың құтты, еңбегің жемісті болсын!

Ал әкесінің берген батасы: «Ұлым, темір тұлпарды таңдаған екен­сің, талабыңа нұр жаусын! Қатарыңның алды бол!»

Жалпы, 70-жылдар Шиелі өңірін­де ерекше екпінді кезең еді. Аудан негізінен ауыл шаруа­шылығымен айналысқандықтан, егіншілікке, мал басын өз төлі есебінен көбейтуге ерекше мән берілді. Аудан жеке отау құрып, шаңырақ көтергенде барлығы 6,5 гектар егістік жері болған еді. Оның 1 900 гектарына күріш егілетін. Ал 70-жылдары тек күріш егісінің көлемі 7 600 гектарға жеткізілді. Аудан колхоз-совхоздарында 569 трактор, 196 комбайн, 180 автомашина жұмыс істеді. 1969 жылы ауда­н бойынша, әр гектардан 39 центнерден күріш салысы өндірілсе, 1970 жылы күріш өндіру 207 мың центнерге жетті. Жыл өткен сайы­н көлемі ұлғайтылып, 1970-1975 жылдары әр гектар күріштен 39-40 центнерден өнім өндіру тұрақты көрсеткішке айналды.

1971 жылы ауданның жүз­ден астам еңбек озаты түрлі мемле­кеттік жоғары наградаға ие болды. Деректерге жүгінсек, 1 адам Ленин, 49 адам Еңбек Қызыл Ту, 33 адам «Құрмет бел­гісі» орде­німен марапатталыпты. Бір­қатар ең­беккер төсіне жарқыратып медаль тақты.

Ол кезде бүгінгі Нартай ауы­лы «Үлгілі», «Еңбекші» және «Жиделіарық» (Жиделі) деген үш елді мекеннен құралған «Ком­мунизм» колхозы деп аталатын. Үш бөлімше үш өндірістік бригадаға біріктірілді. Егіс көлемі 1 мың гектардан 3 мың гектарға дейін артты. Оның 2,5 мың гектарына тек қана күріш егілді. Бидай, жүгері сияқты дақылдар да өсірілді. Еңбек еселенсе, өнімділік артатынына, өнім көбейсе, әл-ауқат жақсаратынына еңбеккерлердің сенімі бекіді. Ауыл азамат­тары шаруашылықтың егіс­тік алқабын айдау, тұқым себу, егін ору мен жинау жұ­мыс­тарын ұйымшылдықпен атқара білді. Колхозда диқан-механизаторлардың бірнеше буы­ны қалыптасты. Егіс көлемі, өнім мөлшері ұлғая түсті. Осы игілікті істің басы-қасында бірде трактор рулінде отырып жер жыртып, бірде комбайн штурвалына отырып астық орып немесе дән бастырып М.Үрпеков те жүрді. 1971 жылы жоғарыда аталған озаттар қатарында «Құрмет белгісі» орденімен марапатталды. 25 жас­тағы жігіт үшін бұл үлкен жетістік еді. Облыстық партия коми­тетінің бірінші хатшысы Исатай Әбдікәрімов аталған награданы озат еңбеккердің төсіне өз қолымен қадап тұрып: «Еңсең биік, кеудең кең, қолың салалы, қауқарлы екен. «Жас келсе, іске!» деген ғой, алдыңда әлі талай марапат күтіп тұр, әре­кетің берекелі болсын», деді. Бұл ыстық ықылас оның еселі ең­бекке деген құштарлығын күшейте түсті.

1974 жылы ауданның бір топ ауылшаруашылық қызметкері мемлекеттік арнайы жолдамамен Мысырдың Каир, Александрия қалаларына сапар шекті. Таң­даулы еңбеккерлер қатарында Мұхамеджан да бар еді. Сол жылы Бүкілодақтық ауылшаруашылық жетістіктері көрмесінің күміс медалін иеленді. Ұзақ жылдар бойы ауыл шаруашылығы саласында табан аудармай еңбек етіп, ел дәулетінің артуына есепсіз үлес қосқан өз ісінің хас шебері 1984 жылы кеңес өкіметінің жоғары наградаларының бірі – Еңбек Қызыл Ту орденіне қол жеткізді. Бұл жолғы награданың көңіл толқы­татындай, жүрек тебірен­тетіндей ерекше жөн-жосығы бар еді. Өйткені кезінде әкесі алған орденге араға қырық жылға жуық уақыт салып, баласы да ие болды.

Жалпы, даңқты жерлестерін ауылдастары да ешқашан естен шығарған емес, әрдайым құрмет көрсетіп отырады. 2001 жылы Нартай ауылы ақсақалдар кеңесі және ауыл әкімінің ұсынысы Шиелі аудан­дық мәслихаты тарапы­нан қолдау тауып, тыл және ең­бек ардагері, Еңбек Қы­зыл Ту орде­нінің иегері Жан­сариев Үр­пек­ке Нартай ауылынан көше берілді.

2022 жыл ауыл әкімі Ғалымжан Шайықұлы Ыхановтың бастамасымен Ү.Жансариев атындағы көшеге абаттандыру жұмыстары жүргізіліп, кең жолақты асфальт жол төселді, жағалай жарық шамдары орнатылды.

«Еңбек – ерлікке жеткізер, ерлік – елдікке жеткізер» деген. Сандаған жылдар торабында алтынмен көмкерілген алқапта үздіксіз еңбек көрігін қыздырып, қамбаға тонналап астық құйған, әке дәстүрін сә­тімен жалғастырған, жетпіс атты желді биікке көтерілгенше темір тұлпар тізгінін берік ұста­ған жасампаз жан, атпал азамат, алғадай аға Мұхамеджан Үрпеков болса, бүгінде құрметті еңбек демалысында. Көп жылғы қызметінің жемісін терген мәуелі бәйтеректей, ауыл-аймақ, бала-шағасының ортасында бақуатты тіршілік кешіп жатыр. Жүрген жерінде сыйлы, құрметті, бедел­ді. Төккен тер, шеккен бейнетінің нәтижесін көргеніне шүкіршілік етіп, іштей тәубе айтып отырады.