Бұқар жырау атындағы әдебиет және өнер музейінде Ертіс-Баян өңірінде дүниеге келіп, есімі елге мәшһүр болған тұлғалардың жәдігерлері топтасқан. Соның бірі – жазушы Қалмұқан Исабаевтың Германияда жасалған жазу мәшіңкесі.
Музей ішін аралап жүріп, Қалағаңның жеке заттары қойылған бұрышта ұзақ аялдадық. Қаламгер көзі тірісінде ерекше жан болған деседі. Әсіресе қария шағында әскери киіммен түскен фотосуреті қандай әсерлі.
Мынау суреттегі мәшіңке – Қалағаңа жарты ғасырға жуық серік болған жазу құралы. Қазір қаз-қалпында сақталып тұр. 2001 жылы Қалмұқан Исабаев Керекуге келгенде өз қолымен музейге сыйға тартып кетіпті.
– Қаламгер өмірінің 12 жылын әскерде, соның ішінде екі жылын соғыста өткергені мәлім. Майданнан кейін Германияның Ильменау қаласында комендант болып қызмет етті. Герман жеріндегі «Groma Gromina» компаниясы ол тұста тек латын қарпіндегі жазу мәшінкелерін шығарыпты. Мынау баспа мәшіңкесі 1952 жылы Арнштад деген елді мекенде кириллица әріптерімен арнайы жасалған. Екінші дүниежүзілік соғыс ардагері, жазушы Қалмұқан Исабаев коменданттықтан босап, туған елге оралуға дайындалып жатқанда сондағы германиялық әріптестері сыйлаған, – дейді музейдің қор сақтаушысы Әлия Саматова.
Жазушы Германия жерімен рухани байланысын үзбеген. Ильменау қаласынан төрт шақырым жердегi Габелбахта орналасқан немiстiң ұлы ақыны Гетенiң мұражайына 1979 жылы Абайдың «Қараңғы түнде тау қалғып» аудармасын табыс етедi. Кейін онда Абайға арналған шағын мүйiс аштырып, қазақтың домбырасын қойғызып қана қоймай, 2000 жылы ұлы ақынымыздың атына Берлинде көше беруге ұйытқы болады.
Павлодар облысы