Сайлау жүйесін түбегейлі өзгерткен жөн

Сайлау жүйесін түбірімен өзгертпесе, әділдікке еш кепілдік жоқ. Ең алдымен, дауыс санауға цифрлық мүмкіндіктерді енгізу керек. Еліміздегі цифрлық даму үдерісін шетелдіктердің өздері жоғары бағалап, таңданысын білдіргеніне талай рет куә бол­дық. Ендеше, неге сол жетістікті сай­лау кезінде дауысты әділ са­нау­ға пайдаланбасқа?

Сенат сайлауы кезінде үміткердің алдын ала жергілікті мәслихат депутаттарының белгілі бір бөлігінің келісімін алатын тала­бын да жойған дұрыс деп са­най­мын. Өйткені жергілікті билік өздері «жақтырмайтын» азаматтар өтіп кетпеуі үшін, бір­неше «ұнамды» адамдардан жал­ған үміткерлер жасап, оларға алдын ала мәслихат депутат­та­рының келісімін жинастырып қояды. Сөйтіп, жергілікті билікке «тиімсіздер» үміткер бола алмай қалады. Тіркеу аяқталғаннан кейін әлгі қолдан жасалған үміткерлер кандидатураларын «өз еріктерімен» алып тастайды.

Қандай деңгейдегі сайлау болса да тіркеуден өткен үміт­кер­лер сайлаудың орта тұсына келгенде «артқа қадам» жасауы­на жол бермеу керек. Өйткені әдетте мұндай «қадамға баратындар» жалған үміткерлер болып келетіні белгілі.

Ауыл әкімдерінің сайлауында тұрғындар кімнің сайлана­ты­нын күні бұрын біліп отырады. Өйткені жоғарыдан нұсқау беру әлі де тыйылмай тұр. Биыл­ғы Мә­жіліс сайлауында да бұр­ма­лау­шылық туралы қанша айтылды, нақты айғақтар да кел­тірілді. Бірақ жазаланған кім бар? Ешкім. Мұның бәрі айналып кел­генде халықтың билікке деген сенімін азайтады.

Мемлекет басшысының әді­лет­ті Қазақстан құру мақса­тын­да саяси реформаларды қол­ға алғаны қуантады. Алайда орта жолдағылар бұл үдеріске көпе-көрінеу кедергі жасайды. Соған жол беретін қитұрқы әдістерді заңмен шектеп, сай­лау­дың әділ өтуіне барынша күш салынбаса, халықтың се­ні­мін ешқашан ақтай алмаймыз. Елімізде түбегейлі өзгеріс болу үшін ең алдымен, «Сайлау туралы» заңды түбегейлі өзгерту қажет.

Бекзат ДАЙРАБАЙҰЛЫ,

Ұлытау облыстық мәслихатының депутаты