Күнделікті күйбең тірліктің қамымен жүргенде тосын жаңалық ести қалсақ, тосылып қалатынымыз рас. Кейбір хабар тіпті есеңгіретіп тастайды. АИТВ вирусы анықталған пациенттер де көп жағдайда күйзеледі. Бір мезетте сұхбаттасып отырған екінші адамның сөзін елеуден қалады. Өйткені бұл кезде пациент бірден төңіректегілердің көзқарасына, жұмысына, отбасына алаңдайды. Көз алдында алға қойған мақсаттары бұлыңғырлана бастап, бойын үрей, өкініш, ыза билеуі мүмкін. Осы кезде пациентке бойындағы үрейді жеңу үшін білікті маманның көмегі ауадай қажет болады.
Мұндайда пациент депрессияға берілмей, қойылған диагнозды мойындап, емшара қабылдауды кейінге ысырмағаны абзал. Мамандардың айтқан кеңесін бұлжытпай орындап, дұрыс шешім қабылдауы қажет. Бұл вирусты емдеу әдісі өте қарапайым. Тегін, жасырын, амбулаторлық түрде өтеді. Жұмысына, оқу орнына, туыстарына, бөгде адамдарға ешқандай ақпарат берілмейді. Барлығы құпия түрде жүргізіледі.
Орталықтың білікті мамандары пациенттердің психикалық көңіл күйін түсіне отырып, ортаға тез бейімделіп кетуіне жәрдемдеседі. Әрі әлеуметтік жағынан қорғау үшін заңмен қорғалған көмек көрсетіледі. Бізде де шетелдердегі тәжірибеге сүйеніп, АИТВ вирусын алдын алу шаралары жүргізіліп жатыр. Медицина ғылымы да емдеудің жаңа әдістерін іздеуге ден қойып отыр. Осы аурумен күресте жаңа дәрі-дәрмектер шығарылып, оны тұрмыста оңай қолдану әдістері қарастырылып жатыр. Мысалы, кейінгі уақытта вирусты экспресс тест арқылы жылдам анықтау үлгісі пациенттер арасында өте қарапайым, қолжетімді әдіс болып кеңінен қолданылатын болған. Тұрғындар арасында вирустың бар-жоғын тексеруге қызығушылық арта түскен. Бұрынғыдай сынама нәтижесін бірнеше күн тосудың қажеті жоқ.
Осы тұрғыда айта кетсек, Астана қаласының АИТВ инфекциясының алдын алу орталығындағы Достық кабинетінің қызметі жастар арасында тиімді әрі қолайлы болып отыр. Себебі АИТВ инфекциясы көңіл жарастырған жұптардың бірінде анықталған болса, онда серігін жұқпадан сақтап қалу мүмкіндігі бар. Яғни мұндайда вирус серігіне жұқпас үшін уақытша тегін дәрілік ем қолданылады. Бұл дәрілер вирустың екінші адамға жұғу қаупін төмендетеді. Кейінгі кезде жүкті әйелдерді емханаларда әйелдер консультациясына тіркеуге алған кезде міндетті түрде ер-азамат АИТВ инфекциясына тексеріледі. Мұндайда ер адамның сынамасынан оң нәтиже анықталса, жүкті әйелге міндетті түрде тегін дәрілік ем тағайындалады. Бұл әдіс – жүктілікті, әрі ана мен сәбиді АИТВ-дан сақтап қалу үшін таптырмас емшара деп айтуға болады.
Бүгінде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының шешімімен АИТВ вирусы созылмалы аурулар санатына енген. Инфекция анықталған пациент мамандардың емшарасын екі етпей қабылдаса, жұқпаның келесі сатыға өтуіне тосқауыл қойылады.
Негізі АИТВ вирусы – ЖИТС-тың (Жұқтырылған иммун тапшылық синдромы) басты себебі саналатын індет. АИТВ екінші адамға жыныстық қатынас, қан, ана сүті арқылы берілуі мүмкін. Ине, шприцтерді бірнеше рет пайдалану АИТВ-ның есірткі қолданушылар арасында таратылуына әкеліп соғады. Тұрмыстық жағдайда бұл вирус ас-су, ыдыс-аяқ, киім-кешек, суға шомылу, құшақтасу, амандасу, моншаға түсу, жәндіктер шағу арқылы жұқпайды.
Кейінгі мәліметтерге жүгінсек, АИТВ/ЖИТС көрсеткіші жалпы еліміз бойынша тіркелу деңгейі жағынан төмендемеген. Бұл, біріншіден, қалаға жан-жақтан, тіпті көрші елдерден жастардың шоғырлануынан, екіншіден, жастардың кездейсоқ жыныстық жанасу кезінде сақтандыру шараларын елемеуінен. Егер сіздерде АИТВ-ға байланысты сұрақтар туындаса, біздің мекеменің білікті мамандарының көмегіне жүгінуге әбден болады. Біздің мекенжайымыз – І.Есенберлин 5/1. Сенім телефоны: 38-04-64
Жұмагүл СМАҒҰЛОВА,
АИТВ инфекциясының алдын алу орталығының маманы
Астана