Ел тыныштығының алдаспандары

Ел басшылығының қолдауымен осы жылдар ішінде Ұлт­тық ұлан­ды кәсіби дамыту жолында ауқымды іс-шаралар жүзеге асырылды. Бас­қару тәсілін нығайту үшін өңірлік қолбасшылық жүйе құрылды. Әскерлердің түрлі құрамын даярлау сыннан өтті.

2014 жылы Ішкі әскерлерді Ұлт­тық ұланға айналдыру туралы шешім қабылданды. Бұл ұйғарым ел­дегі әскер­лерді дамытудың маңызды кезеңі саналады. Нәтижесінде, ірі құрылымдық қайта құру үдерісі жүргізілді. Биыл көк­темде осы тарихи оқиғаға 10 жыл толуы­ның символдық мәні бар.

Таяуда «Egemen Qazaqstan» газетінде жария­лан­ған бағдар­лама­лық сұхбатын­да Мемлекет басшысы сын сағат­тағы халық­тың бір­лігі, кәсіби және азамат­тық жауап­­кершілігі елдің тұрақты­лығы­на себепші екенін атап көрсетті. 

Бүгінде құқықтық тәртіп әс­керлері – ішкі істер органдарының негізгі күш­тік құрамдас бөлігі және мем­лекеттің қоғамдық қауіпсіздікке жауапты жүйесі. Кейінгі жылдары туындаған күрделі оқиғалар мен олқылықтардан біз ащы сабақ алдық, қорытындылар жасалынды.

Ел Президенті – Қарулы Күш­тер­дің Жоғарғы Бас қолбасшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың қатаң талабы аясында Ұлттық ұланды одан әрі дамытудың негізгі бағыттары ай­қындалды. Әскер­лер­ді сапалы және сандық тұрғыда нығайту үшін Ұлттық ұланды дамыту­дың 2021-2027 жылдарға арналған кешенді жоспары бекітілді.

Әскерлердің жауынгерлік әлеуетін арттыру аясында арнайы мақсаттағы бөлімшелердің ұйымдық-штаттық құры­лымын жетіл­діру жөнінде шаралар қа­былданды және жаңа «Бүркіт» жасақ­тары құрылды.

Жедел мақсаттағы жасақтар негі­зін­де Алматы, Ақтөбе және Тараз қала­ларында бригадалар құрылды, ал Пав­лодар, Талдықорған және Жаңа­өзен қа­лаларында жекелеген батальон­дар жа­сақ­тарға айналды. Бұған қалалар мен об­лыстардың әкімдері көп көмек көрсетті. Әскери-көліктік және армиялық авиацияны дамыту, әскерлерді автобро­нетанк техникасының заманауи үлгілерімен жарақтандыру жөніндегі іс-шара­лар іске асырылып келеді.

Мемлекеттік сатып алу туралы заңна­ма шеңберінде 190-ға жуық брондалған танк техникасын сатып алуға шарттар жасалды, олар қазіргі уақытта келі­сім­дерге сәйкес әскери бөлімдерге жет­кізіліп жатыр. Әскерлердің жедел іс-қимылдары үшін 2025 жылдың соңына дейін су жаңа бес әскери-көлік ұшағын сатып алу жоспарда бар. Олардың біреуі мерзімінен бұрын өткен жылдың соңын­да жеткізілгенін айта кеткен абзал.

Астана қаласында орналасқан 3656 әскери бөлімінің жаңа авиациялық база­сының объектілерін салу жөніндегі ин­вес­тициялық жоба сәтті аяқталды. Бұл – біздің өңірде жүзеге асырылған жалғыз жоба. Бұған 2023 жылы республикалық бюджеттен 4 млрд теңгеден астам қаржы бөлінді.

Мемлекет басшысының бастамасымен Ұлттық ұлан ұшқыш­тарының жоғары кәсібилігінің арқасында күрделі сейсмикалық жағдайлар кезінде шет мемлекеттерге гуманитарлық көмек жет­кізу бойынша міндеттер жоғары дең­­гейде орындалды. Атап айтсақ, біз­дің ұшу экипаждарымыз былтыр Түр­кия Рес­публикасына, Сирия Араб Рес­пуб­ликасына және Ауғанстан Ислам Әмір­лігіне гуманитарлық жүк жеткізу мақса­тында бірнеше қатынас жасады.

Сонымен қатар әскери басқару органдарын жетілдіру және кәсіби шеберлікті арттыру жолында Ұлттық ұлан бөлімше­лері басқа күш құрылымдарымен бір­лес­кен оқу-жаттығуларға, сондай-ақ ҰҚШҰ шеңберіндегі халықаралық оқу-жаттығуларға тұрақты қатысып келеді. Өткен жылы әскери басқару органдары, Ұлттық ұланның әскери бөлімдері мен бөлімшелері өзара іс-қимыл жасайтын мемлекеттік органдармен бірге 206 оқу-жат­тығуға (семинарға) қатысты. Сон­дай-ақ әскерлер «Антитеррор» арнайы жедел жоспары бойынша 56 жедел-такти­калық оқу-жаттығуға және ІІМ-нің ар­найы жедел жоспары бойынша өзара іс-қимыл жасайтын органдармен 92 так­тикалық-арнайы оқу-жаттығуға қатысты.

Ұлттық ұланның жедел және арнайы моторландырылған әскери бөлімдері мен бөлімшелері Ішкі істер органдарымен бірлесіп, еліміздің 21 қаласында қоғамдық тәртіпті сақтауға қатысады.

2023 жылы патрульдік-бекеттік қыз­мет атқару үшін күн сайын орта есеппен 5500 әскери қызметші бөлінді. Бұл ретте патрульдік-бекеттік қызметтің бес мың­ға жуық міндеті орындалды, 20 мың­нан астам құқық бұзушы ұс­талып, ішкі істер органдарына жет­кізілді. Олар­дың мыңнан астамы қыл­мыс бел­гі­лерімен байланыс­ты. Ме­млекет есе­бі­не жалпы көлемі 59 млн теңгеден астам айыппұл өндірілді. Бар­­­лығы 135 суық және атыс қаруы алын­ды, сон­дай-ақ есірткі қылмысының 122-ден астам фактісі анықталып, жалпы салма­ғы 2,5 кг есірткі тәркіленді. Әскерлер мыңға жуық қоғамдық-саяси және мәдени-бұқаралық іс-шараларды өткізуге қатысты. Атап өтуіміз керек, 2023 жылы жеке құрам алғаш рет Қонаев және Түркістан қалаларында қоғамдық тәртіп пен азаматтардың қауіпсіздігін қорғау қызметіне кірісті.

Қазіргі уақытта Ұлттық ұланның қа­рауылдары ІІМ Қылмыстық-атқару жүйе­сінің 40 мекемесін және өндірістік объектіні күзетеді, сотталғандар мен кү­зет­пен ұсталатын адамдарды темір жол бойы­ның 11 және көлік жолдың 23 ба­ғыты бойынша айдауылдауды қамта­ма­сыз етеді. Былтыр жауынгерлік қыз­мет атқару барысында ұландықтар соттал­ғандардың қашу әрекеті бойынша – 2, олардың ішкі тыйым салынған аймаққа өтуі бойына – 14, тыйым салынған заттарды негізгі қоршау арқылы өткізудің 158 фактісінің алдын алды. Ұлттық ұлан қарауылдарының жеке құрамы мен бақылаушыларының қырағылығының арқасында түзеу мекемелеріне заңсыз кіргізілмек болған 1 370 ұялы телефон, 629 SIM карта, 120 мың теңге ақша, 727 суық қару және жалпы салмағы 2,7 кг есірткі заттары, құрамында спирті бар 92,8 литр сұйықтық, 12 оқ-дәрі, 1 трав­матикалық қару мен оның 7 оқ-дәрісі анықталып тәркіленді.

Аса маңызды объектілерді күзететін әскери бөлімдер 12 стратегиялық нысанды күзету бойынша – 5830, 3 аса маңызды мемлекеттік нысан мен арнайы жүктерді күзету бойынша 5 жауынгерлік қызметтің міндеттерін орындады. Өткізу режімін бұзған 845 адам ұсталды.

Арнайы мақсаттағы әскери бөлім­дер (бөлімшелер) барлығы 5016 түрлі қыз­меттік-жауынгерлік міндетті орын­­­дады. ІІМ және ҰҚК Орталық аппа­раттарымен бірлесіп, 12 ауқымды арнайы операция жүргізілді, оның барысында 10 тұрақты қылмыстық топтың (қоғамдастықтың) қызметі тоқтатылды. Заңсыз айналымнан 395 атыс және травматикалық қару, 233 суық қару, 13 жарылғыш құрылғы мен олардың компоненттері, 13 мыңнан астам оқ-дәрі, сондай-ақ 9 тоннаға жуық есірткі, оның ішінде 390 кг героин және психотроптық заттар тәркіленді.

Бүгінде тәуелсіздігіміздің басында құрылған Ұлттық ұлан академиясының түлектері әскери бөлімдер мен құрама­лар қолбасшылығының негізгі тірегіне айналып үлгерді. 2022 жылы Ұлттық ұлан әскери институтына академия мәртебесінің берілуі маңызды оқиға­лардың бірі болды. Былтырдан бастап академияда магистратура бағдарламасы бойынша офицерлер даярланып келеді.

Мемлекет басшысы III Бүкілармия­лық кеңесте айтқандай, отандық әске­­ри академиялар мен институттар ха­лық­аралық стандарттарға сай бо­лу­ға тиіс. Осы саладағы жоғары оқу орын­­да­рының материалдық базасын ны­ғай­ту керек. Мәселен, мемлекет­тің қам­қор­­лығының арқасында Петропавл­дағы оқу орнының аумағында заманауи оқу корпусының, жатын-жайдың және спорт кешенінің белсенді құры­лы­сы жүріп жатыр. Сондай-ақ ғима­рат­тар мен құрылыстарға күрделі жөндеу жүргізілуде. Бұл мақсаттарға 10,8 млрд теңге бөлінді, оның ішінде 2023 жылы құрылысты жалғастыру үшін 4,7 млрд теңгеден аса қаражат бөлінген болатын.

Ішкі істер министрлігі мен әскер басшылығы әскери қызметшілердің өмірі мен денсаулығын сақтау, қажетті тұрғын-жай бойынша жағдай жасау, әскери ұжымдарда жайлылық пен саламатты моральдық ахуал қалыптастыруға ерекше назар аударады. Әскерлердегі тәрбие іс-шараларының кешенді жүргізілуінің арқасында есепті кезеңде қылмыстық құқық бұзушылықтарды 13 пайызға төмендетуге мүмкіндік берді.

Астанада өткен III Бүкілармиялық кеңесте Президент: «Әскери қызмет­шілеріміз «азамат» сөзіне сай болуы үшін жастарды патриотизм, адам­гершілік және мейірімділік сезімдерімен тәрбиелеуіміз керек», деген еді. Әс­кер­ге шақырылған және әскерге дейін­гі жастар арасында тәрбие және идео­логиялық жұмысты күшейту мақса­тында әскери бөлімдерде «Жас бүркіт» әс­кери-патриоттық қозғалысы жемісті жұ­мыс істеп келеді. Жақында біз бұл қоз­­ғалыстың қалыптасуының 20 жылды­ғын атап өттік.

Былтыр қараша айында Ішкі істер министрі, полиция генерал-лейтенанты Ержан Сәденовтің бастамасы­мен тәлімгерлер кеңесі құрылып, құра­мына әр жылдары ведомствоның басшы­лық лауазымдарында болған Құрмет­ті қайраткерлер мен Ұлттық ұлан ардагер­лері кірді. Әскерлерде үлкен әскери-патриоттық жұмысты оның құрылуының басында тұрған генералдар мен офицерлер жүргізеді. Олар жас офицерлермен өз тәжірибелерімен бөлісіп, өскелең ұрпақ­ты тәрбиелеуге елеулі үлес қосып келеді.

Аға ұрпақтың даңқты істерін қазіргі ұландықтар абыроймен жалғастырып келеді. Ұлттық ұланның әскери қызмет­шілері күнделікті қызмет атқару кезінде ба­тыл­дық, қырағылық танытып, түрлі жағдайда азаматтарға қолұшын созып, жанқиярлық істерге барып жатады.

Мысал келтіре кетейін. 2023 жылдың наурыз айында Қызылорда қаласының орталығындағы сауда нүктелерінде болған өрт кезінде Ұлттық ұлан жауын­герлері өрт сөндірушілер келгенше жалын шарпыған үй-жайға кіріп, азық-түлік және киім-кешек тауарларын шығарды. 5547 әскери бөлімі әскери жасақ басшысы, ефрейтор Мұхаметәлі Жақсыбай, патрульші қатардағы жауын­герлер Ғани Қосылған мен Дарын Әбсадықұлының жедел іс-қимылының арқасында ірі сомаға бағаланатын саудагерлердің құнды заттары мен мүлкі аман қалды.

Сол жылдың 23 маусымында елор­далық бригаданың әскери қызметшілері Астанадағы каналда суға батып бара жатқан баланы байқап қалған. Әскери жасақ басшысы Әлібек Ноғаев пәрмен бойынша болған оқиғаны баяндай салысымен суға секіріп, жасөспірімді құтқарып қалады.

2023 жылдың 2 қарашасында Мәде­ниет министрлігінің Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының тапсырысы бойынша арнайы мақсаттағы жасақ туралы «Burkit» көркем фильмі қазақстандық прокатқа шықты. Бұл – әскери қызметшілер жасаған ерлік оқиғаларына негізделген үшінші кинокартина. Мақсаты – жастар арасында ар-намыс пен қадір-қасиетті, дос­тық пен патриотизмді, Отанға деген сүйіс­пеншілікті және антқа адалдықты насихаттау. Жалпы, Ұлттық ұлан әске­ри қызметшілерінің моральдық-психо­логиялық жай-күйі бізге жүктелген бар­лық қызметтік-жауынгерлік міндеттерді орындауға мүмкіндік береді.

Ұлттық ұланның барлық жеке құра­мын, ардагерлер мен олардың отбасы мү­шелерін төл кәсіби мерекесімен шын жүрек­тен құттықтай отырып,  амандық пен өркендеу, қауіпсіздік пен тұрақтылық тілейміз.

Еркін БОТАҚАНОВ,

Ішкі істер министрінің орынбасары –

Ұлттық ұланның бас қолбасшысы, генерал-лейтенант