Кейінгі кездері «есте сақтау қабілетім нашарлап кетті» деген сөзді көп естиміз. Технология дамыған сайын қарапайым істің өзін мұңға айналдырып алатын болдық. Оның бәрі адам капиталының сапасын түсіріп, тіпті жад жұмысының төмендеуіне алып келді. Бірақ технология бұған да шешім тапты. Айболат Құлатай ойын арқылы ми гимнастикасын жасатқызатын қазақ тіліндегі зияткерлік ойын жасап шығарған.
Айболаттың көкейінде қоғамға өзгеріс әкелетін жоба жасаймын деген мақсат бар еді. Сол мақсаты Aqyl Battle-ға ұласып, бүгінде қосымшаға 650 мың қолданушы тіркелген. Қазір бұл қосымша қазақ тілінің аясын кеңейтіп, ұлттық танымды дәріптеп жүр. Екі ойыншының жарысы форматындағы онлайн-куиз 5 раундтан тұрады. Әрқайсысында әртүрлі тақырыпта үш сұрақ бар. Мысалы, логика, танымал тұлғалар, қазақ әдебиеті немесе спорт. Қатысушылар тақырып таңдап, кезекпен шектеулі уақытта сұрақтарға жауап береді.
– Әртүрлі тұжырымдаманы ойластырдым, өзім де зияткерлік ойындарға құмармын. Студент кезімде «Ақылдылар шайқасы» онлайн-викторинасына қатыстым. Курстастарыммен, тіпті профессорлармен ойнадық. Сөйтсем, бұл Quizduel швед жобасының ТМД елдеріне бейімделген үлгісі екен. Мұндай қосымшалардағы сұрақтар әдетте флора мен фауна, тарих, география секілді жалпы тақырыптарға арналған. Мобильді қосымша жасау тәжірибемізге сүйенсек, зияткерлік ойындар бағыты біз үшін тиімді. Оны бір айда жасаймыз деп ойладық, бірақ қателесіппіз. Қосымшаны әзірлеу үдерісінде көптеген нюанс пайда болды. Ойын механикасын үнемі жетілдіріп отыру қажет болды. 2022 жылдың жазына қарай сынақ нұсқасын дайындап үлгердік, ал қыркүйекте толық режімде жұмыс істей бастадық, – дейді Айболат.
Ойынды жасап шығаруға көп қаржы мен қажырлы еңбек жұмсалған. Қазір командада Android және iOS әзірлеушілер, бэкендерлер, сынаушы, дизайнерді қосқанда 10 адам жұмыс істейді. Контент-бөлім мен маркетинг бөлімі де бар. Қосымшаны push-маркетингсіз күнделікті 10-15 мың адам қолданады. Кей кездері сыйлық ойнатып, чемпионат өткізіледі. Ондай күндері қолданушылар саны орташа есеппен 35-45 мың адам болса, енді бірде 114 мыңға жетеді. Ең қызығы, ойыншылар арасында төрт мың ойын ойнап, миллионнан астам ұпай жинағандар бар. Ондай жандарға жаңа сұрақтар әзірлеп, оны енгізіп үлгеру қиын іс. Сол себепті адамдар қосымшадан шығып кетпеуі және жинаған ұпайларын бағалы затқа айырбастай алуы үшін Aqyl Battle басшылығы байқаулар ұйымдастырған. Сөйтіп, туристік агенттікпен бірнеше жолдама ойнатып, Алматы мен Астананы көрмеген бір қатысушы алғаш рет Дубайға барып қайтты.
– Қосымшаны пайдаланушылар бонус үшін WhatsApp арқылы достары мен туыстарын шақырды. Бізде қазақтілді аудитория басым. Жақында орысша нұсқасын қостық. Aqyl Battle – уақытты өткізудің бір түрі. Ол жолда, жұмыс арасында, тіпті тойларда ойналады. Мен бір қыздың жігітпен қалай танысқанын білемін, оның телефон нөмірін білу үшін жігіт оны Aqyl Battle ойынына шақырған. Әр жеңісі үшін қыз нөмірінің бір санын айтып отырған. Қазір бізде қазақтың салт-дәстүрлері мен мақал-мәтелдерін қосқанда сұрақтардың 40 санаты бар. Ойын кезінде адам жаңадан көп нәрсені біледі. «Ақылдылар шайқасында» тек 6 санат бар, ал тақырыптар жергілікті халыққа бейімделмеген, – деді жоба авторы.
Алғашқы 8 айда жоба жақсы кіріс әкеліпті. Аудитория жылдам өсіп, қосымша жарнама көрсету үшін Google-дың AdMob құралын қосқан. Google жарнамаға үш ай бойы 30 мың доллар төлеген. Бірақ уақыт өте келе трафик бірте-бірте түсіп, жарнамадан түсетін табыс та азайған. Еуропа мен АҚШ-та жарнаманы көрсету бағасы Орталық Азия елдеріне қарағанда жоғары екені рас. Сондықтан олар жаңа аудиторияға шығу үшін басқа тілдерде мазмұн жасау туралы ойлай бастаған.
Astana Hub-тың Invest Day іс-шарасында жобаның таныстырылымы өткен. Содан кейін әлеуетті инвесторлармен келіссөздер жүргізіле бастаған. Келешекте мобильді және кездейсоқ ойындарға сұраныс жоғары Түркия мен MENA елдерінің нарығына шығуды қарастырып отыр. Мұның жолы да ашық, өйткені Aqyl сөзі әртүрлі халықтың тілінде бар. Мамандардың пікірінше, Ыстанбұл жалпы ойын индустриясының әлемдік астанасына жатады. Кейінгі алты айда жергілікті геймдев-компаниялар осы салада Ұлыбритания мен Скандинавиядан да көп инвестиция тартқан. Онда қазір мобильді ойындарды әзірлеуші 300-ге жуық компания бар, олар Түркияның ересек тұрғындарының 70 пайызын қамтиды, бұл дегеніңіз – 44 миллион ойыншы.
– Қазақстанда құмар ойындар мен бәс тігуге тәуелділік мәселесі бар. Біз өз мысалымызбен лайықты сыйды білім арқылы алуға болатынын көрсеткіміз келеді. Тағы бір турнирде «Болашақ» бағдарламасына және басқа да оқу бағдарламаларына тегін дайындау ұтысын ойнаттық. Мұндай курс жылына 10 мың доллар тұрады. Келесіде жеке турнир аясында Нәрікбаев университеті мен Халықаралық ақпараттық технологиялар университеті гранттарының ұтысын өткіземіз. Қазір минусқа жұмыс істеп жатырмыз, бірақ онлайн-турнирлер жағдайды түзетуі керек. Алғашқы билет сатудан түскен табыс 2 млн теңгені құрады. Мәдениет министрлігімен бірлескен офлайн турнир өткізу тәжірибесі де болды. Іріктеу кезеңдерін онлайн өткізіп, әр өңірдің жеңімпазын Астанаға үлкен финалға шақырдық, – деген тың ой айтты ол.
Жоба құрастырушылары бұрын сұрақтарды өздері құрастыратын еді. Ал қазір сатып алады. Олардың айтуынша, сұрақтар санаты көп, жүйелі түрде жаңартып және аударып отыруға уақыт жетпейді. Оның үстіне барлық саланың сарапшысы болу мүмкін емес, ал адамдарға үнемі жаңа контент керек. Болашақта жасанды интеллект технологияларын тартқысы келеді, бірақ әзірге ондай сараптама жоқ. Chat GPT де қазақша сапалы контент бере алмайды.
– Дұрысы жасанды интеллект бізге сұрақтарды ойыншылардың ұлтына қарай іріктеуге көмектеседі. Жүйе бұл мәселені шешіп жатыр, бірақ жетілдіретін дүние әлі де бар. Әзірше деректерді жинап, оны қалай пайдаланатынын зерттеп жатыр. Сұрақтардың қай санаты көбірек сұраныста немесе керісінше екені көрініп тұрады. Ойынның әрі қарай дамуы үшін жаңа мазмұн мен жаңа ойын механикасын құру керек. Біз қазір басқа ойындардағыдай ойын ішіндегі сауданы бастауға көмектесетін маманды іздеп жатырмыз. Халық сол үшін ақша төлеуге дайын. Мүмкін ол шетелдік маман болар. Өйткені Қазақстанда мұндай сарапшыны әлі таппадық. Сондай-ақ біз жүйені үнемі жетілдіріп отырамыз, себебі сұрақтың жауабын Google-дан іздейтін немесе ұпай алу үшін басқа да айла қолданатындар бар, – дейді Айболат Құлатай.
Жоба авторлары қазір ойынды ТМД елдеріне таратуды көздеп отыр. Түркітілдес елдерге шығару мақсаты да – айқын. Қазір контент ағылшын, түрік, араб, орыс тілдеріне аударылып жатыр. Келесі жылы гипотезаларды сынап, түпкілікті шешім қабылдайды. Сонда ойын мазмұны көптілді деңгейге өтіп, әртүрлі елдегі пайдаланушылар бір платформаға біріктіріледі.