Еліміздегі гендерлік статистика білім беру саласындағы шешім қабылдау деңгейінде гендерлік теңгерімсіздік бар екенін көрсетеді. Экономикалық зерттеулер институтының сарапшысы Жанерке Рахман осындай пікірді алға тартады.
Оның пікірінше, қазіргі уақытта салада жұмыс күшінің басым бөлігін әйелдер құрайтынына қарамастан, шешім қабылдауға байланысты және жоғары позициялы қызметтерде әйелдердің репрезентациясы төмен. Жоғары білімді әйелдер санының көптігіне қарамастан, басқарма иерархиясы бойынша көтерілген сайын нәзік жандылар саны азая береді.
«Білім беру саласында зерттеушілер арасында сандық феминизация байқалады. Статистикаға назар аударсақ, 2006–2010 жылдары әйел зерттеушілер мен ер зерттеушілер үлесі арасындағы жағдайдың флуктуациядан басталғанын көруге болады. Дегенмен 2010–2015 жылдар аралығында үлестік көрсеткіштер тең бөлініске барынша жақындайды. 2015 жылы әйел зерттеушілердің пайыздық көрсеткіші ер зерттеушілердікіне қарағанда жоғары болып, осы үрдіс 2022 жылға дейін жалғасады. Ал 2021 жылы гендерлік бөлініс әйелдер тарапына қарай ауысады: әйел зерттеушілердің үлесі – 54,5%, ер зерттеушілердің үлесі – 45,5%. Әйел зерттеушілердің өсім үрдісіне қарамастан, белгілі бір жылдары флуктуация болып отырған. Мысал ретінде 2012 жылғы ең төменгі көрсеткіш пен 2021 жылғы үлестік басымдықты алуға болады», дейді Ж.Рахман.
Сарапшының айтуынша, ғылыми жұмыспен айналысатын зерттеушілер арасындағы әйелдер үлесі кейінгі 18 жыл бойына тұрақты түрде 50 пайыздан артық үлесті құраған. Тек 2012 жылы ғана 49,9%-ды көрсеткен. Зерттеушілердің арасындағы әйелдер үлесінің артуы жақсы үрдіс болғанымен, бұл – тек қана сандық феминизация, бірақ сапалық емес. Мысалы, жоғары білім беру деңгейінде әйел басшылардың үлесі тек 2019 және 2022 жылдары ғана 20 пайыздық көрсеткіштен асқан.
«Білім беру саласындағы басшылар арасында гендерлік теңгерімсіздік ерлер тарапына қарай айтарлықтай жылжыған. Кейінгі жиырма жылда білім беру саласында, оның ішінде басшылық позициядағы гендерлік бөлініс өзгермелікті көрсеткен. Десе де, соған қарамастан бұл салада әлі де болса гендерлік теңдікті көру қиын. 2000– 2011 жылдар аралығында басшылық деңгейдегі әйелдер үлесі 7 және 11 пайыз аралығында флуктуацияны көрсеткен. 2012–2018 жылдар аралығында кішкене флуктуацияға қарамастан, өсім тенденциясы анық көрінеді. Ең жоғары пайыздық көрсеткіш 2019 жылы 24% болса, одан кейінгі жылдарда көрсеткіш төмендегенімен, айтарлықтай өзгерістер болмаған. Жоғары білім беру саласындағы шешім қабылдау деңгейінде әйелдер үлесінің төмен болуы, еліміздің білім беру жүйесіндегі гендерлік теңдік бойынша арнайы шараларды жасау қажеттігінің бар екенін көрсетеді», дейді сарапшы.
Ж.Рахманның айтуынша, менторлық бағдарламар, инклюзияны қолдау саясаты секілді бастамалар жағдайды жақсарта алатынын ескере отырып, елімізде келесідей шараларды көбірек жүзеге асыру орынды. Бірінші – тәлімгерлік бағдарламалар. Жоғары білім беру саласында тәжірибелі әйел көшбасшыларды өз мансап жолын бастап келе жатқан әйелдермен біріктіретін ресми тәлімгерлікті құру жетекшілік, қолдау және нетуоркингті дамытуға үлкен сеп болады. Екінші – көшбасшылық бойынша семинарлар. Жоғары білімді әйелдерге арналған семинарлар келіссөздерді жүргізу, конфликтілерді шешу және тиімді коммуникация секілді мәселелерді қамти алады. Үшінші – гендерлік теңдік саясатын кеңінен насихаттау. Академиялық орталарда гендерлік аспектілерді ескеретін саясатты ұстану және қолдау.