Сараптама • 09 Сәуір, 2025

IPO қор нарығының қолдаушысы ма?

2022–2023 жылдары «ҚазМұнайГаз» бен «Air Astana», оған дейін KEGOC, «Қаз­ТрансОйл» және басқа да компа­ния­лар­дың IPO-сы (бастапқы жария ұсыныс) өтті. Бұл IPO-лар нарықты кеңейтіп қана қоймай, мыңдаған азаматтың инвести­ция әліппесін меңгеруіне мүмкіндік берді. Реттеушілер де қолдау көрсетіп, ереже­лерді жеңілдетті, листинг талаптарын жұм­сартты. Корпоративтік басқару халық­аралық стандарттарға жақындай түсті. Мем­лекет халықтың акцияға деген қызығу­шылығын арттыру мақсатында ұзақ­мерзімді инвесторларға салықтық жеңіл­­діктер ұсынып, зейнетақы қорының жеке компаниялар акциясына қаржы салуы­на рұқсат берді.

Сараптама • 14 Наурыз, 2025

Кәсіпкерлік қағидасы

Мемлекет шағын және орта биз­несті қолдау мақсатында түрлі бағ­дарламалар мен бастамаларды ұсынып отыр. Әрине, салада тәуе­кел­дер мен түйткілдер жоқ емес. Де­генмен жақсы мүмкіндік те бар. Осы ретте оқырман мен кәсіпкерлер назарына қазіргі уақыттағы қол­жетімді бастамаларды айта кеткен жөн.

Сараптама • 05 Наурыз, 2025

Әлем мұнай бағасына тәуелді...

Бюджетіміздің басым үле­сін мұ­най­дан түскен табыс құрай­тын­дықтан, нарық­тағы ахуалға әркез назар аударып отырамыз. АҚШ-та Дональд Трамптың билікке келуі нарықты аздап алаңдатты. Себебі Құрама штаттар басшысы мұнайдың әлемдік баға­сын төмендетемін деп мәлімдеді. Ол алғаш­қы президенттік кезеңінде де баға­ны түсіргісі келді. Бірақ баға түсе қойған жоқ. АҚШ – әлемдегі ең көп мұнай шыға­ратын ел. Өндірген мұнайының 70 пайызы – тақтатас мұнайы. Оның өзіндік құны – бар­реліне 60 доллар шамасында. Егер баға құлдырап жатса, бірінші соққы­ны басқа емес, АҚШ өндірушілері алады. Сонымен бірге жұмысшылары қысқара бастайды. Демек таяқтың екі ұшы да өзіне тиеді деген сөз.

Сараптама • 25 Ақпан, 2025

Бизнесте нені ескеру керек?

Ең бастысы – кәдуілгі жұмыспен салыстырғанда бизнесте бәрі де бас­қа­ша екенін түсіну. Жалдамалы жұ­мыс­та тұрақты жалақы алсаңыз, биз­нестегі табысыңыз күш-жігеріңіз бен шешімдеріңізге тікелей байланысты. Сіз «Клиент неліктен сізді таңдауы керек?» деген сұраққа нақты жауап табуыңыз қажет. Бұл – сіздің бірегей сау­дадағы ұсынысыңыз. Бизнес ашып қана қоймай, айрықша қажетті дүниені ұсына алу керек.

Сараптама • 07 Ақпан, 2025

Қаражат бәріне қолжетімді ме?

Алда – кезекті көктемгі дала жұмысы. Өкінішке қарай, отандық фермерлерді қолдау тетіктері әлі де әлсіз. Субсидия төлеудегі әділетсіздік, несие туралы ақпараттың аздығы, техника құнының шарықтап кетуі, экспортқа өнім шығарудың тиімсіздігі, тағысын тағы мәселелер диқан қауымның кежегесін кейін тартып тұр.

Сараптама • 06 Ақпан, 2025

Банк секторындағы бағдар өзгере ме?

Қазір Салық кодексі қызу талқыланып жатыр. Меніңше, салық жүктемесін көбейтіп қана қоймай, қосымша кіріс те іздеу керек. Бұл ретте ерекше табысқа ие болып келе жатқан банк секторын айтуға болады. Ұлттық банк дерегінше, былтыр банк секторы 3 трлн теңге табыс тапқан. Оның 451 млрд теңгесі корпоративті табыс салығы (КТС) ретінде төленген. Соның өзінде артылған 2,55 трлн теңге – кейінгі 15 жылдағы рекордтық көрсеткіш.

Сараптама • 01 Ақпан, 2025

ҚҚС: Уақыт сынын еңсеретін қадам

Ел қазынасы ортайып, Ұлттық қор трансфертіне мұқтаждық артты. Еселеп өскен шығынды салық түсімдері жаба алатын емес. Билік осы теңгерімсіздікті түзеу мақсатында қосылған құн салығы (ҚҚС) мөлшерлемесін арттырамыз деп отыр. Бұл ұсыныс төңірегінде қоғамдық пікір екіге жарылды. Бірі «бизнеске қысым күшейеді» деп алаңдаса, екінші тарап «салық әділ бөлінсе, мемлекет өркендейді» дейді. Көзқарас сан алуан, ал басты сұрақ – бұл өзгеріс­тер елдің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ете ала ма?

Сараптама • 25 Қаңтар, 2025

Нақты шешімдер қажет

Жаңа жыл ЕО-ның РФ банк саласына санкция енгізуімен басталды. G7 елдері Будапешт меморандумын жүзеге асыру мақсатында РФ-ға қарсы санкция салынатынын хабарлады. Осыған байланысты санкцияны айналып өту үшін көрші елдерде ашылған компаниялары да қарауылға ілінетіні айтылып жүр. 2024 жылы 20 желтоқсанда АҚШ-тың санк­ция жариялауы Ресей валютасын құнсыз­дандырды. Оның салдары біздің теңгеге де тигені жұртқа аян.

Сараптама • 24 Қаңтар, 2025

Бизнес қолдауға зәру

Үкімет салық базасын кеңейтпестен, онсыз да төлеп отырғандарға жүктемені көбейту арқылы салық түсімін ұлғайтуды жоспарлап отыр. Бұл – сәтсіз тәсіл. 2021 жылы дивидендке 10% жеке табыс салығын енгізген кезде қызық жағдай болды: ел тарихында тұңғыш рет салық түсімі (2023 жылы) бір жыл бұрынғыдан аз болып қалды. Неліктен? Өйткені бизнестің нақты мүмкіндігін есепке алмай енгізілген жоғары мөлшерлемелі салық кәсіпкерлерді «көлеңкеге» кетуге мәжбүр етті.