Зергерлік өнер әрдайым көненің көзі ретінде бағаланып келген. Бүгіндері әшекейлердің сатылымда сұранымы жоғары. Дегенмен соңғы кездері бағалы металдан жасалған бұйымдардың шет мемлекеттерге заңсыз саудалануы белең алды.
Өткен жылы Сауда министрлігінің Техникалық реттеу және метрология комитеті (ТРМК) кәсіпкерлік кодекске сәйкес 2365 зергерлік бұйым өткізушіге тексеру жүргізген. Бақылау барысында 80%-дан астамы, оның ішінде 1921 кәсіпорынның сараптау, талдау және «Барыс басы» символының бейнесін білдіретін еліміздің сынамалық таңба басу міндетті рәсімдерінен өтпегендігі анықталған. Осы арқылы нарықтағы зергерлік бұйымдардың сапасы мен түпнұсқалығын бақылау саласында күрделі мәселелерге кезіккен.
«Шын мәнінде, отандық таңбаның жоқтығы біздің нарықтағы алтын, күміс, платина және басқа да бұйымдардың сынамаларына күмән туғызған. Мәселен, тұтынушылар 585 сынамадағы сақинаны құрамында 58,5% таза алтын бар деген үмітпен сатып алады. Бірақ олар іс жүзінде артық ақша төлеп, құрамында алтыны әлдеқайда аз бұйымды, көбіне алтын жалатылған әшекейлерді алып жатқанын қайдан білсін? Сөйтіп, сатып алушылардың құқықтары бұзылады. Қазір осы бағытта бірқатар шара жүзеге асырылып жатыр», дейді комитет төрағасы Қуаныш Елікбаев.
Нарықты реттеу тетіктерінің бірі – биыл шілдеден бастап енгізуге жоспарланған зергерлік бұйымдарды міндетті таңбалау ісі. Оны енгізу арқылы елімізде әрбір өткізілетін зергерлік бұйымға тағылған тауар туралы белгісі, мекенжайы, атауы, артикулы, сынамасы, салмағы, өлшемі, салынған тастары туралы ақпарат беріледі. Ең бастысы, сараптама актілерін цифрландыру және цифрлық таңбалаумен байланыстыру жоспарланған.
Елімізде заңды түрде жұмыс істеп, Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде бірыңғай брендпен тауарларды сатылымға шығарып отырған Қазақстан зергерлер лигасының басшысы Қайсар Жұмағалиев жазалау шараларын қатаңдатуды, оның ішінде қылмыстық жауапкершілікті енгізуді ұсынып отыр.
«Таңбалауды енгізу нарықты ақтауға мүмкіндік береді. Бірақ адал зергерлер сынамалау кезінде орын алған жағдай бұл жерде де болуы мүмкін деп қорқады. ТРМК талдауына сүйенсек, 80%-ы сынамадан өтпеген. Егер мұндай бұйымдарды мемлекет кірісіне тәркілеу түріндегі әкімшілік жауапкершілік күшейтілмесе, онда таңбалау да осындай жағдайға тап болады. Сондықтан қабылданып жатқан шаралармен қатар бағалы металдардан жасалған зергерлік бұйымдардың заңсыз айналымы үшін қылмыстық жауаптылықты енгізуді ұсынамыз», деп атап өтті Зергерлер лигасының басшысы.
Иә, былтыр елімізде 1,2 млрд теңгенің зергерлік және соған ұқсас бұйымдар өндіріліп, бағасы да 4,3%-ға өскен. Осы жылдың қаңтар айының соңында қолсағаттар бір жыл ішінде – 10,1%-ға, неке сақинасы 2,9%-ға қымбаттаған.
Аталған бұйымдардың нарықтағы жаһандық табысы өткен жылы 374,2 млрд долларға жетіп, алдыңғы жылмен салыстырғанда 11,5%-ға артқан. Мамандар биылғы табыс 390,7 млрд долларды құрауы мүмкін екендігін айтады. 2028 жылға қарай әлемдік зергерлік бұйымдар мен сағат нарығының табысы 448,9 млрд долларға жетіп, оның 357,2 млрд доллары зергерлік бұйымдардан және 91,7 млрд доллары сағаттардан түседі деп болжам жасайды сарапшылар.