Кейінгі уақытта елімізде аквамәдениетті қалыптастыруға айрықша назар аударылып отыр. Бұл өз кезегінде балық өсіруге бел буған азаматтардың кәсібіне сауаттылықпен қарауына мүмкіндік туғызатыны анық. Шерхан Мұртаза атындағы Халықаралық Тараз инновациялық институтында ашылған аквамәдениет ғылыми зерттеу орталығы шаруалардың өз ісіне ұқыптылықпен қарауына зор ықпал етіп отырғаны даусыз.
Жеті жыл бұрын PhD дәрежесін алған Венера Арыстанғалиева аквамәдениет ғылыми зерттеу орталығының директоры ретінде өңірдегі балық өсіруші азаматтардың жұмысын жүйелендіруге айтарлықтай септігін тигізіп жүр.
«Елімізде аквамәдениетті дамытуға айрықша көңіл бөлініп жатқаны қуантады. Алайда балық өсіру ісіне ден қойған азаматтардың жұмысында олқылық аз емес. Олар су айдыны болса жеткілікті деген ойдың құшағында жүр. Сондықтан шаруашылық басшылары саланың маңыздылығына мән бермейді. Азаматтар өз ісіне сауаттылықпен қарамағандықтан, қиындық туып жатады. Фермерлер бірінші кезекте балық өсіруге арналған жерді заң тұрғысынан дұрыс рәсімдеуді меңгергені жөн. Өкінішке қарай, иелігіндегі жерді мақсатты түрде балық шаруашылығы үшін өзгерту мәселесін олар дұрыс білмейді. Ал жас фермерлер үшін балық өсіру саласы бойынша арнайы білім мен кәсіби біліктілік керек екенін көріп отырмыз», дейді В.Арыстанғалиева.
Маманның айтуынша, ғылыми-зерттеу орталығының қызметкерлері өңірдегі бекітілген 100 суайдынының барлығында биологиялық зерттеу жұмыстарын жыл сайын тұрақты жүргізеді. Бұл өз кезегінде балық өсірушілердің жұмысын жүйелей түсуге айтарлықтай ықпал етеді.
«Айдындарда таңдалған балық түрін өсіруге арналған суға гидрохимиялық зерттеу жүргізудің маңызы зор. Біз шекті деңгейде рұқсат етілген концентрацияларды анықтау, суайдынын реттеу бойынша шаруаларға ұдайы кеңес береміз. Табиғи суайдынындағы балықтардың табиғи азық-түлікпен қамтамасыз етілуін нақтылаймыз. Осы тұрғыдан алғанда шаруалар бұл іске асқан жауапкершілікпен қарағаны жөн деп есептеймін», дейді ол.
В.Арыстанғалиеваның айтуынша, аквамәдениет саласын өркендетуге мүмкіндік мол. Билік тарапынан балық өсіру саласына арнайы субсидия қарастырылған. Бұл өз кезегінде жұмыстың алға жылжуына, фермерлердің осы іске зор ынтамен кірісуіне ықпал етеді. Мамандар балық шаруашылығының ел экономикасын көтеруге айтарлықтай үлес қосатынын айтады.
«Жұмыс барысымен шет мемлекеттерге жиі баруға тура келеді. Ресей, Өзбекстан, Қырғыз Республикасындағы әріптестерімізбен тығыз байланыс орнатқанбыз. Жұмыс сапары кезінде ондағы аквамәдениеттің өте жақсы дамығандығын байқаймыз. Бұған себеп, осы саладағы кәсіби мамандардың жеткілікті болуы дер едім. Тәжірибе көрсеткендей, ондағы кадрлардың біліктілігі жоғары. Біздің елдегі аквамәдениетті дамытудағы артықшылық ретінде жердің кеңдігі мен суайдындарының көптігін айтар едім. Басты кемшілік – аквамәдениет саласындағы кадр тапшылығы, тәжірибелік алаңдардың жоқтығы. Елімізде балық шаруашылығына деген қызығушылық бар екеніне талас жоқ. Әсіресе жастар осы саланы меңгеріп, кәсібін дөңгелетуге бел буып отыр. Сондықтан білікті кадр даярлау, өзге мемлекеттермен тәжірибе алмасу, балық өсірушілердің білімі мен тәжірибесін шыңдау қажет екеніне күмән жоқ», дейді ғалым.
Расында, балық өнімдері арқылы экономикаға айтарлықтай табыс түсіріп жатқан мемлекеттер аз емес. Елімізде қырыққа жуық алыс-жақын шет мемлекетке балық экспорттайды. Экспортқа шығарылатын балықты еселеу үшін бүгінде ауыз толтырып айтарлықтай жұмыс атқарылып жатыр. Әйткенмен, шаруалар бұл іске сауаттылықпен келгені жөн. Ол үшін В.Арыстанғалиева айтқандай, сауатты мамандар көп болса дейсің.
Жамбыл облысы