Биыл Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (БҰҰ ДБ) мен Еуропалық Одақ (ЕО) арасындағы серіктестіктің 20 жылдығы. Серіктестік БҰҰ Жарғысының қағидаттарына, сондай-ақ бейбітшілік пен қауіпсіздікті, адам құқықтары мен дамуды ілгерілету жөніндегі мақсаттарға деген ортақ міндеттемеге негізделген.
Cеріктестік 2004 жылы 28 маусымда Өзара түсіністік туралы меморандум арқылы рәсімделгенімен, әлдеқайда ертерек, 1996 жылы Босния мен Герцеговинада басталды. Содан бері БҰҰ ДБ мен ЕО арасындағы серіктестік адамдардың өмірін жақсартуға, олардың үнін күшейтуге және Орнықты даму мақсаттарына (ОДМ) қол жеткізу үшін жергілікті шешімдерді ілгерілетуге бағытталып келеді.
20 жыл ішінде серіктестік айтарлықтай дамыды: БҰҰ ДБ ЕО-ның даму саласындағы ынтымақтастық бойынша негізгі серіктесі, ал ЕО БҰҰ ДБ-ның төртінші ірі доноры болды. ЕО мен БҰҰ ДБ бірлесе отырып дағдарысқа, тұрақсыздыққа, басқару саласына және қоршаған ортаны қорғауға бағытталған, 70-тен астам елде жүзеге асырылатын 170-тен астам бастаманы және 1 миллиард еуродан астам қаражатты қамтитын портфельді басқарады.
Сонымен қатар бұл серіктестіктің 2030 жылға дейінгі Күн тәртібіне деген адалдығы елдердің кедейлікті жою, қоршаған ортаны қорғау, сондай-ақ жалпыға ортақ өркендеуді қамтамасыз ету жолындағы ілгерілеуін қолдауынан айқын көрінеді. Мысалы, ЕО мен БҰҰ ДБ арасындағы серіктестік 80-нен астам елге ОДМ-на жетуге ықпал ететін орнықты даму басымдықтарын қаржыландыру үшін Қаржыландырудың кешенді ұлттық механизмін (INFF) әзірлеуге жәрдемдесті.
ЕО мен БҰҰ ДБ Орталық Азияда аймақтық ОДМ Платформасын құруға көмектесті. Бұл платформа білім алмасуға жәрдемдесу, институттарды нығайту және орнықты дамуды қаржыландыруға қатысты кедергілерді жою арқылы аймақтық интеграцияға ықпал етеді. Негізгі нәтиже – аймақтық ОДМ бақылау тақтасы – аймақта ОДМ-на жету прогресін жеделдетуге арналған цифрлық құрал. Платформа назар аударуды көбірек қажет ететін салаларды бөліп көрсетумен қатар, жалпыға ортақ орнықты дамуға қол жеткізуге бағытталған.
Сондай-ақ ЕО мен БҰҰ ДБ арасындағы серіктестік Орнықты даму саласындағы ұлттық мақсаттар мен міндеттердің іске асырылуын мониторингілеу жөніндегі Парламенттік комиссия құру арқылы Қазақстандағы ОДМ архитектурасын нығайтуға көмектесті. ОДМ-ның жаңа біртұтас институционалдық архитектурасының арқасында Үкіметтің ОДМ-ны жүзеге асыру жөніндегі функциялары қазіргі уақытта Парламенттің жүйелі қадағалау шараларымен қамтамасыз етілген. Бюджеттеу, нормаларды белгілеу және өңірлік даму салаларына орнықты даму қағидаттарын интеграциялау және енгізу елге сапалы түрде ілгерілеуге мүмкіндік береді.
БҰҰ ДБ әлем бойынша ЕО-дан алатын қаржыландырудың жартысынан көбін төзімділік, дағдарыс және тұрақсыздық мәселелерін шешуге бағыттайды. Дағдарыс және тұрақсыздық жағдайында өмір сүретін адамдармен жұмыс істей отырып, серіктестік негізгі қызметтер мен инфрақұрылымды қалпына келтіруге, жұмыс орындарын құруға және жергілікті дамуды қолдауға көмектеседі.
ЕО мен БҰҰ ДБ Орталық Азияда ауған әйелдерінің экономикалық мүмкіндіктерін Қазақстан, Өзбекстан және Қырғыз Республикасында білім беру және дайындау арқылы кеңейтуге бағытталған, ортақ трансшекаралық бастаманы жүзеге асырады. Бұл флагмандық гендерлік бастама 2019 жылдан бастап 155 ауған әйеліне білім алуға мүмкіндік берді. Бастапқыда 50 ауған әйеліне Қазақстан мен Өзбекстанда білім алу мүмкіндіктерін ұсыну мақсатында іске қосылған жоба 2021 жылы ЕО-ның қосымша қаржыландыруының арқасында Қырғызстанды қамтып, тағы 105 ауған әйеліне стипендия тағайындады. 2027 жылға қарай 155 ауған әйелі Орталық Азия университеттерінен академиялық және кәсіптік білім алып шықпақ.
2023 жылдың соңына дейін ЕО БҰҰ-ның бірнеше агенттігі, соның ішінде БҰҰ ДБ жүзеге асырған, Орталық Азия мен Ауғанстанға арналған Spotlight бастамасының негізгі доноры болды. Бұл бағдарлама әйелдер мен жас қыздарға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алуға, оған ден қоюға және жоюға бағытталды.
ЕО мен БҰҰ ДБ Қазақстанның «жасыл экономикаға» көшуін қолдау үшін бірлесе отырып жұмыс істеп жатыр. Осыған дейінгі ортақ жобаларымыз қоршаған ортаны басқару жүйесін қолдау, су ресурстарын басқару саясаты мен тәжірибесі, қоршаған ортаға деген әсерді бағалаудың жетілдірілген процедуралары, сондай-ақ қауымдастықтарды сейсмикалық қауіптерден қорғау және Орталық Азиядағы табиғи апаттар қаупін азайту шараларын күшейту сияқты салаларды қамтыды.
Ортақ күш-жігер Қазақстан Үкіметінің, азаматтық қоғам ұйымдарының, бизнестің, ғылыми ортаның және басқа да серіктестердің қолдауы мен ынтымақтастығының арқасында нығая түсті. Олардың адалдығы мен ұмтылысы ортақ табыстың ажырамас бөлігі болды.
ЕО мен БҰҰ ДБ арасындағы серіктестік кедергілерді жоюға, әділ мүмкіндіктердің болуын қамтамасыз етуге және қауіпсіз орта құруға оң әсерін тигізіп келеді. Орталық Азияда ОДМ-на қол жеткізуді жеделдету бағытындағы жұмыс аймақты 2030 жылға дейінгі Күн тәртібіне жақындатқаны сөзсіз.