Инфрақұрылымды дамытудың серпінді стратегиясы

Осыған байланысты Үкімет 2029 жылға дейінгі Ұлттық инфра­құрылым жоспарын әзірлеп, бекітті. Құжаттың стратегиялық міндеті – басым жобаларды айқын­дау, нысаналы көрсеткіштер мен ин­фрақұрылымның негізгі бағыттарын белгілеу. Даму жоспары төрт негізгі бағытқа бөлінген 204 жобаны қамтиды, олар – энергетикалық (46 жоба), көлік саласы бойынша (59 жоба), сумен жабдықтау және су бұру (89 жоба), сондай-ақ цифрлық инфрақұрылымдар.

Биыл еліміздің жылу энергетикасына, жаңартылатын энергия көздеріне (ЖЭК) және электр энергетикасына айтарлықтай әсер еткен бірнеше маңызды келісім мен заңдарға қол қойылды. Энерге­тика министрлігінің «Жылу-электр энергетикасын дамыту»  бюджет­тік бағдарламасы шеңберінде рес­публикалық бюджеттен 14 жобаны іске асыруға 52,7 млрд теңге бөлінді, оның ішінде 6 жоба жылумен қамтуға, 8 жоба электрмен жабдықтауға қатысты.

Энергетикалық инфрақұры­лым­ды жаңғыртуды ынталандыру үшін еліміз қайтарымды инвес­тициялардың жылдық лими­тін 32 млрд теңгеден 428 млрд теңгеге дейін ұлғайтты. Қазір инвес­ти­циялық келісімдер шеңберін­де жалпы қуаты 2,48 ГВт болатын 19 келісім қолданыста, оның ішінде қайтарымды инвестициялар лимиті ұлғайғаннан кейін 13 келісім (жиынтық қуаты 1,4 ГВт) жасалды.

8 шілдеде Мемлекет басшысы жылумен жабдықтау саласында жинақталған кешенді проблемаларды шешуге бағытталған «Жылу энергетикасы туралы» жаңа салалық заңға қол қойды. Заң шеңберінде инфрақұрылымды жаңғырту және салаға инвестиция тарту көзделген.

Халықаралық әріптестермен ынтымақ­тас­тық еліміздің экология­лық орнықты энергетика жолын­дағы ұстанымын нығайтты. 7 наурызда Қазақстан мен Сауд Арабиясы Корольдігінің Үкіметі арасында 1 ГВт жел электр стансасының жобасын жүзеге асыру туралы келісімге қол қойылды. Бұл жоба Жетісу облысында іске асырылады, инвестор халықаралық компания – Acwa Power. 12 қарашада ел Үкіметі мен «Qazaq Wind Power» ЖШС арасында Жамбыл облысында жел электр стансасының жобасын іске асыру туралы тағы бір маңызды келісімге қол қойылды. Жобаның негізгі инвесторы – «Masdar» компаниясы, ал ЖЭС қуаты 1 ГВт құрайды. Бұл келі­сім еліміздің ЖЭК дамыту және көміртегі шығарындыларын азайту жөніндегі стратегиялық бағдарламасының бір бөлігіне айналды. Сондай-ақ қараша айында Қазақстан-Қытай үкіметтері арасында жаңартылатын энергия көздері саласындағы бірқатар жобаны іске асыру туралы келісім жасалды. Аталған келісім шеңберінде жалпы қуаты 1,8 ГВт жел және күн электр стансаларын салу жоспарланып отыр, бұл энергия көздерін әртараптандыруда маңызды қадам болуға тиіс.

Сонымен қатар еліміз Қатар­ мем­лекетінің қатысуымен бір­не­ше жобаны белсенді дамытуда. 20 нау­рызда Қызылорда облысын­да қуаты 1,1 ГВт бу-газ қондырғысы мен Абай облысында қуаты шамамен 350 МВт су электр стансасы­ның құрылысын қосқанда, бірлес­кен жобаларды іске асыру туралы Қатар елімен үкіметаралық келісімге қол қойылды. 17 сәуірде Ресей Федерациясымен тағы бір үкіметаралық келісімге қол қойыл­ды, ол Көкшетау, Семей және Өске­мен қалаларында жиынтық қуаты шамамен 1 ГВт болатын үш жылу электр орталығын салу жөніндегі жобаларды іске асыруды көздейді.

Биыл мемлекеттік бағдарлама аясында 12 мың шақырым автомобиль жолын жөндеу және салу жұмысы басталды, оның 7 мың шақырымы жыл соңына дейін бітуге тиіс.  Атап айтқанда, Қарағанды – Алматы (879 км), Талдықорған – Өскемен (768 км), Ақтөбе – Қандыағаш (96 км), Атырау – Астрахан (212 км) автожолдарын реконструкциялау аяқталды.

Теміржол көлігі саласында магист­ралды теміржол желісін жөн­­­деу жалғасып жатыр, биыл 1401 ша­­қы­­рымға жөндеу жүргізіл­ді (оның ішін­­де күрделі жөндеу – 570 км, ком­­по­ненттік жөндеу – 187 км және ал­дын ала жоспарлы жөн­деу – 644 км). Соны­мен қатар 143 жо­лау­шы ваго­ны, 185 локомотив және 1,5 мың жүк вагоны жаңартылды. 10 айда жаңа 113 жолаушы вагоны жет­кізіл­ді, жыл соңына дейін тағы 30 ва­гон әкелінуге тиіс. Жалпы 11 айда темір­­жол көлігімен 19,2 млн жолау­­шы және 390,5 млн тонна жүк тасымал­­данды. Жолаушылар тасымалы 2023 жылмен салыстырғанда 5,5%-ға өсті.

Биыл туристік сегментті дамыту мақ­сатында «Алматы – Түркістан – Ташкент – Алматы» жаңа бағыты іске қосылды. Бұл жоба ішкі және ха­лық­аралық туризмді дамытуда, сон­­дай-ақ елдер арасындағы мәдени, экономикалық байланыс­ты ын­­та­­ландыруда маңызды қадам болды.

Өткізу қабілетін арттыру және жүк тасымалына жағдайды жақсар­ту мақсатында жалпы ұзындығы 1,3 мың шақырым болатын төрт ірі теміржол жобасының құрылысы жалғасып жатыр.

Теңіз инфрақұрылымы айтар­лықтай нығайды. Ақтау портында жылына 300 мың ЖФБ өткізу қабілеті бар контейнерлік хаб салынуда. Құрық портында жаңа астық терминалы мен «Саржа» көпфункционалды терминалының құрылысы басталды.

Жылына 1 млн тонна қуат­тылығы бар жаңа астық тер­мина­лының ашы­луы елімізде тран­зит пен логисти­каны дамыту бағытында маңызды оқи­ға болды. Жоба аясында бір уақыт­та 28 мың тонна астық сақтауға мүм­кін­дік беретін 18 силос салынды. Тер­­ми­налдың конвейерлерінің өнім­ді­лігі сағатына 300 тонна. Бұл тер­ми­нал астық экспортын, оның ішін­де Қазақ­стан – Иран бағыты және Кавказ аймағы елдеріне жет­кізу кө­ле­мін арт­тыруды қамтамасыз етеді.

Сонымен қатар осы жылы Алматы мен Қызылорда әуежай­ларын­да жаңа жолаушы терминал­дары пайдалануға берілді. Алматы­дағы терминалдың өткізу қабілеті 6 есе артты (жылына 2,5 млн-нан 14 млн жолаушыға дейін), ал Қызыл­ордада 7 есе өсті (жылына 300 мың­нан 2 млн жолаушыға дейін). Бұдан бөлек, жыл соңына дейін Шымкент қаласы әуежайында жаңа терминалды іске қосу жоспарланып отыр.

Сондай-ақ биыл Шақпақ баба асуындағы туннельдің құрылысы, Бұқтырма су қоймасы арқылы өтетін көпір, Шамалған стансасындағы жолайырығы сынды бірқатар ірі инфрақұрылымдық жоба аяқталды.

Транскаспий халықаралық кө­лік бағыты да (ТХКБ) тұрақты өсіп келеді. Өткізу қабілеті жылына 6 млн тоннаға, оның ішінде 100 мың ЖФБ контейнерлік тасымал­дар­ға дейін ұлғайып отыр. 11 айда жүк та­сы­малының көлемі 63%-ға өсіп, 4,1 млн тоннаға жетті, ал кон­тей­нер­лік тасымалдар 2,6 есеге ар­тып, 50,5 мың ЖФБ құрады. Сонымен қатар Транскаспий көлік дәлізінің үйлестіру орталығы іске қосылды. Жаңа платформа ТХКБ-ның бәсекеге қабілеттілігін арттыруға жұмыс істейтін болады. Бұл Еуропа мен Азия арасындағы жеткізу мерзімін 15 күнге дейін қысқартуға мүмкіндік береді.

Бүгінде елімізде 450 мыңнан астам жүк автокөлігі тіркелген, олар күнделікті ел аумағында жүк тасымалдайды. Көлік жүйесінің қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ету және автожолдарға артық жүкте­мені болдырмау үшін ауыр сал­мақ­ты көліктердің салмағы мен өлшем­дерін тиімді бақылау қажет. Атал­ған мәселелерді шешу мақса­тынд­а 2025 жылға дейін 220 автомат­тан­дырылған өлшеу стансасын (АӨС) орнату жоспарланып отыр. Стансалар тәулік бойы жұмыс істейді және автокөлік құралдары­ның салмағы мен өлшемдерін үздік­сіз бақылауды қамтамасыз етеді.

Елімізде бақылау жүйесін одан әрі жетілдіру бағытында қозғалыс барысында автокөлік құралдарын автоматты түрде өлшеуге арналған «Сергек» қағидатын енгізу жоспарланып отыр.

«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодекске өзгерістер енгізіл­ді. Әкімшілік іс жүргізудің бірың­ғай тізілімі процессинг орталығымен интеграциялау жұмысы жүргізіліп жатыр. Бұл әкімшілік үдерістерді толық автоматтандыруға, оларды барынша ашық әрі жылдам жүргізуге мүмкіндік береді.