Биыл Елбасы Жарлығына сәйкес әртүрлі деңгейдегі әкімдердің халықтың алдында есеп бере бастағанына он жыл толып отыр. Осы уақыттың аралығында әкімдер мен тұрғындар арасындағы үнқатысу мәдениеті және кездесулердің сапалық деңгейі әжептәуір өскені көзге анық көрінеді. Осындай оң ахуал ауаны өткен сәрсенбі күні Батыс Қазақстан облысының әкімі Нұрлан Ноғаевтың есеп беруі кезінде де айқын байқалды. Бұл ретте тағы бір айта кетер жәйт, облыс әкімінің атына тұрғындардан түскен ұсыныстар мен талап-тілектердің бір де бірінің аяқсыз қалмағаны. Оның барлығының жинақталып, сүзгіден өткізілгені, екшелгені. Осы ұсыныс-тілектер негізінде бұдан екі жыл бұрын арнайы іс-шаралар жоспары жасалғаны да үйренуге тұратындай үрдіс деуге болады.
Егер облыс басшысы өзі басқарып отырған өңірдің түпкір-түпкіріне шықпай, шалғайдағы ауыл тұрғындарының талап-тілектері мен мұң-мұқтаждарына құлақ түрмей бірден облыс орталығында өткізілетін кездесуге кірісіп кетсе көп нәрседен ұтылар еді. Әрі оның есебі жартыкеш болып қалар еді. Осы орайда Нұрлан Ноғаевтың биылғы жылдың басынан бері облыстың барлық өңірлерінде болып, ауыл тұрғындарының тыныс-тіршілігімен танысуы, барлық аудан, қала әкімдерінің есебіне қатысып, онда қозғалған өзекті мәселелерге қанығуы қорытынды кездесудің нәтижелі болуына тәп-тәуір септігін тигізгенін аңғардық.
Әкімдердің есеп беруі дәстүрге енгізілген өткен он жылдың ішінде оны өткізу мен ұйымдастыру ісі де ұдайы жаңғыртылып келеді. Қазір ұзақ уақыт алатын сала құлаш баяндамалар жасау үрдісі азайып келеді. Биыл жыл ішіндегі облыстың әлеуметтік-экономикалық даму деңгейін жан-жақты бейнелейтін бейнефильмнің кездесулерге қатысушылар назарына ұсынылуы да ұтымды болған секілді. Бұдан кейін сөз алған облыс басшысы бейнефильмнен көрініс тапқан мәселелерді қайталамай, өткен 2004 жылы атқарылған істерге терең талдаулар жасады.
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев орталық және жергілікті атқарушы органдар басшылары алдына қойған басты мәселелердің бірі – олардың әр өңірдің тек өзіне ғана тән даму ерекшелігін айқындап, сол бағытқа басымдық берілуін тапсыруы еді. Ендеше, Ақжайық атырабына тән даму сипаты мен ерекшелігі қандай? Кездесу кезінде бұл сауалдың жауабын есеп беруші тайға таңба басқандай айтып берді. Атап айтқанда бұлар – машина жасау мен мал шаруашылығын дамыту салалары. Әрине, машина жасау жалаң ұғым емес. Оның арғы астарында ішкі өңірлік өнім мен өнеркәсіпті дамыту, тұтастай ел өндірісі жиынтығына өңірдің қосатын үлесін ұлғайту деген сөз. Кездесу кезінде айтылғандай, Батыс Қазақстанның жұлдызы бұл тұрғыда ел аумақтары шоғырында жоғары тұр.
Мал шаруашылығын өркендету саласында да қол жеткен жетістіктер жеткілікті. Кездесуге қатысушыларға ұсынылған бейнефильмде осы салаға қатысты республика Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың айтқан сөзі тыңдалды. Яғни, мұнда Мемлекет басшысы облыстың еңбеккерлеріне қатысты мал шаруашылығы бойынша елімізде алдыңғы орында келесіздер, осы қарқындарыңыздан танбаңдар деп жоғары баға беріпті. Батысқазақстандықтардың Елбасы сенімінен шығып келе жатқаны сүйсіндіреді. Мұның нақты мысалы тек мал өсіру мен оның өнімдерін өңдеу ғана емес, Батыс Қазақстан облысы тұтастай ауыл шаруашылығы саласы бойынша республика өңірлері арасында бірінші орында келе жатқаны десек қателеспейміз.
Әсіресе, сала майталмандарының азық-түлік қауіпсіздігін сақтау мәселелеріне жан-жақты көңіл бөлгені атап айтуға тұрарлық. Сонымен бірге, Орал өңірінде ірі қара етін экспортқа шығару ісі оң жолға қойылған. Бұл арада оның ауқымы 8640 бас бордақылайтын Янайкин кешенімен шектелмейді. Мұндай инвестициялық жобалар өрісі жыл сайын өсіп, көбейіп келеді. Қазір соның бастауында тәулігіне 1400 бас марқа қозының еті өндірілетін республикада баламасы жоқ келісті кешен тұр. Сонымен бірге, тәулігіне жиырма тонна ет өнімдерін өңдейтін «Жайық ет» кешенінің де келешегі кемел.
Нұрлан Ноғаев өз есебінде мал шаруашылығы әлемдік ветеринарлық талаптармен үндес, өзектес дамуы қажеттілігі жөнінде орамды ой түйді. Әкім атап көрсеткендей, бұл үшін облыс әкімдігі құзырында арнайы ветеринарлық басқарма құрылған. Егер эпизоотиялық жағдай ескерілмесе, оның орын алу себептерін тереңдету шаралары еске алынбаса мал шаруашылығын ойдағыдай дамытамын деу бос әурешілік болып қалар еді. Сондықтан да облыс басшысы осы мәселені сала мамандарының алдына өткір түрде қойды.
Бүгінгі таңда Елбасы тарапынан облыс әкімдеріне қойылып отырған басты талаптардың бірі – инвестиция тарту көлемін ұлғайту. Бұл бағытта да жыл ішінде атқарылған істер аз емес. Атап айтқанда, осы аралықта негізгі капиталға 73 миллиард теңге қаражат тартылыпты. Бұл республикадағы ең жоғарғы көрсеткіш екені де өңірге тартылған инвестициялық өсімнің молдығынан хабар бере алады. Сондай-ақ, облыс әкімі атап көрсеткендей, Орал өңіріндегі құрылыс жұмыстарының қарқыны да жоғары. Бұл көрсеткіш жөнінен Батыс Қазақстан елордамыз Астана қаласынан кейінгі екінші орында тұрған көрінеді. Кездесуде алға тартылған жағымды деректің бірі осындай.
Елбасы Үкіметтің кеңейтілген отырысында атқарушы орган жетекшілеріне жұмыспен қамту деңгейін жақсарту жөнінде жаңа міндеттер қойғаны мәлім. Бұл істі Батыс Қазақстан облысының әкімі Нұрлан Ноғаев жыл ішінде жүйелі түрде жолға қоя біліпті. Бұл үшін бірінші кезекте аз қамтылған отбасылардың жиынтық табысын көбейту шаралары белгіленген. Соның нәтижесінде 2012 жылмен салыстырғанда атаулы әлеуметтік көмек алушылардың саны екі есеге дейін төмендеген. Арнайы талдаулар мен сараптамалар жасалған кезде атаулы әлеуметтік көмек алушылардың арасында еңбекке қабілетті жандардың да болғаны анықталған. Сәйкесінше олар да тізімнен алынған. Жұмыссыздықты азайтудың басты жолының бірі – тұрғындарға шағын несиелер беру десек – бұл бағытта да алынған асулар мол. Міне, осы шағын несиенің көмегімен өз ісін ашқандар көп. Алайда, осы несиені кейіннен қайтарып беру ісінде құлықсыздық көріністері кездеседі. Бұл жәйт несие тиімділігін төмендетеді, деді Н.Ноғаев. Дәл осындай көрініс тұрғын үй коммуналдық-шаруашылық саласындағы нысандарды жаңғырту кезінде де кездескен.
Жоғарыда айтылғандай, Нұрлан Ноғаев өз есебінде жыл ішінде атқарылған істерді тізе бермей, кездескен түйінді тұстарды да жасырмай айтып берді. Соның бірі – Орал қаласындағы апатты жағдайдағы үйлер проблемасы. Бұдан қалай құтылуға болады? Бұл үшін облыс әкімі мен «СВ.плюс» және «Болашақ» құрылыс компаниялары арасында тиісті келісімдер жасалған. Мұнда бірінші тарап инфрақұрылымдық жүйелерді ұсынса, екінші тарап өздерінде бар үй құрылысы комбинатының мүмкіндігін пайдаланып үй салады. Кейін бұл үйлер апатты үй иелеріне тегін ұсынылады. Ал құрылыстың екінші бір бөлігі коммерциялық бағамен өзге сұраныс иелеріне сатылмақ.
Тағы бір айтар жәйт, бүгінде облыстағы апат жағдайындағы мектеп ғимараттарын қалпына келтіру бағдарламасы толық шешімін тауып отыр. Оның біреуі қайтадан тұрғызылса, екеуі күрделі жөндеуден өткізілген. Қалған үш мектеп құрылысының аяқталар күні таяу. Сондай-ақ, өңірде үш ауысымдағы мектептер бүгінде толығымен жойылған.
Есеп беруші келесі кезекте облыста қазіргі күні 83 мұғалім, 102 дәрігер жетіспейтінін алға тартты. Не нәрсенің де қадір-қасиеті салыстырмалы түрде қарағанда көрінбей ме?! Осы көрсетілген сандар 2012 жылмен салыстырғанда екі есе азайғанын ескерсек, өңірде мұғалімдер мен дәрігер кадрлардың жетіспеушілігін жою жөніндегі істер жүйелі жүргізілгенін айқын көруге болады. Облыс әкімі бұдан соң білім, денсаулық сақтау, мәдениет салаларында тыңдырылған сан алуан істер мен қоғамдық саяси институттардың жай-күйіне жан-жақты тоқталды, әрі тұтастай алғанда өткен жылы облыста әлеуметтік-экономикалық дамудың оң динамикасы байқалғаны жөнінде нақты деректер келтірді. Сөзінің соңында Нұрлан Ноғаев кездесушілердің сан алуан сұрақтарына жауаптар қайтарды.
Бұл жауаптар өзінің ұтқырлығымен, ұтымдылығымен, сенімділігімен және нақтылығымен ерекшеленді деуге болады. Айталық, Н.Ноғаев жол-көлік оқиғаларын азайту үшін жол-көлік қызметінде полиция қызметкерлерінің санын көбейту қажеттілігі жөніндегі сауалға дәл қазір мұндай мүмкіндік жоқ, тәртіп әркімнің өзінің ішкі сана-сезімінде орнығуы қажет, бұл барлық қоғам мүшелерінің төл парызы деген жауап қайтарды. Облыста газ бағасы неге қымбат деген сауал төңірегінде ол бүгінгі күні қалыптасқан тарифтік өлшемдер бойынша: «Газ бағасын төмендетуге ешқандай негіз жоқ. Қазіргі баға әділ әрі орнықты баға. Біз таяуда Ұлттық-Экономика министрлігімен коммуналдық қызмет бағаларын төмендету емес, оның қазіргі деңгейін ұстап тұру жөнінде келісімге келгенбіз. Осы бағыт өзгермейді. Ал көршілес Атырау және Ақтөбе облыстарында газ бағасы неге сәл төмен дегенге келсек, оның есесіне бұл өңірлерде энергия бағасы жоғары. Міне, бағалар осылай сәйкестендіріліп отырады», деді ол.
Батыс Қазақстан облысының әкімі Нұрлан Ноғаев аға ұрпақ өкілдеріне үнемі үлкен құрметпен қарап, қолдау көрсетіп, тіпті олардың қуаныштары мен қайғыларына ортақтасып жүретініне батысқазақстандықтар жақсы қанық. Ұлық болсаң – кішік бол деген осы да. Бұл тұрғыда соғыс ардагері, Орал қаласындағы «Фронтовичка» майдангер әйелдер клубының мүшесі Лидия Губанова барлық соғыс ардагерлері атынан облыс басшысына ризашылығын жеткізді.
Иә, өңірде жыл ішінде облыс басшысының бастамасымен қолға алынған әрі нақты шешімін тапқан істер мол. Н.Ноғаев есебінің қорытындысында соның бәрін өз атына жапсырмай, бұл біздің бәріміздің ортақ ісіміздің нәтижесі деген түйін жасады. Біз оның осы жүрекжарды сөзін материалдың тақырыбына шығарғанды жөн көрдік. Мұның өзі облыс басшысының қарапайым келбетін танытқандай әсер қалдырды. Мен істедім дегенше, мың істеді десеңші деп те осындайда айтылса керек.
Темір Құсайын,
«Егемен Қазақстан».
Батыс Қазақстан облысы.