Тарбағатай – еліміздегі малды аудандардың бірі. Соңғы жылдары аудандағы шаруа қожалықтары ауыл шаруашылығына арналған мемлекеттік қолдауды тиімді пайдалана бастады. Былтыр тарбағатайлықтар мал тұқымын түрлендіру жұмыстары бойынша елімізде алғашқы орынға шыққан болатын. Аудан әкімі Ділдәбек Оразбаевтың айтуынша, 2014 жылы тұқым түрлендіруге 265 шаруа қожалығы қатысты. Елбасының қолдауымен қолға алынған «Агробизнес-2020» мемлекеттік бағдарламасы аясында былтыр ауданға жалпы көлемі 1 млрд.100 млн. теңге қаржы тартылды. Оның ішінде «Сыбаға», «Алтын асық», «Құлан» бағдарламалары бойынша 300 млн. теңге жеңілдетілген несие, өсімдік және мал шаруашылығына 700 млн. теңге субсидия бөлінді.
Жуырда ауданға жұмыс сапарымыздың аясында Екпін ауылында шаруашылығын дөңгелетіп отырған Қайырлы Қасеновтің «Мәуліт» шаруа қожалығында болдық. 2005 жылы құрылған шаруашылық ет өндіру бағытында жұмыс істейді. Жылына 400 бас ірі қара бордақылап, етке өткізеді. Өз шаруашылығында 300 бас ірі қара өсіретін Қайырлы Амангелдіұлы екпіндіктердің малдары мен төлдерін де сатып алып, ауылдастарына айтарлықтай қолғабыс тигізіп отыр. – Мемлекет басшысы агроөнеркәсіпшілерге ет экспорттау жөнінде тапсырма жүктегені белгілі. Біздің мақсатымыз – қазақтың ақ бас сиырының етінің сапасын арттыру. Алдағы уақытта Еуразиялық экономикалық одақ аясында өз өнімдерімізді көрші елдерге экспорттауды көздеп отырмыз. Бүгінде ауыл шаруашылығына мемлекеттік қолдау өте жақсы деуге болады. Мәселен, 2012 жылы «Сыбаға» бағдарламасы бойынша 6 пайыздық үстемемен 10 млн. теңге несие алған едік. Қазір несиенің біршама бөлігін қайтарып үлгердік. Өткен жылы сатып алған жаңа техникалардың 50 пайызын мемлекет субсидиялап, қайтарып берді. Тауда екі қыстағымыз бар. Онда аналық сиырлар бағамыз. Аналық сиырдың басына, сатып алынған бұқаға да субсидия төленеді. Бұл – біз сияқты қияндағы ауыл тұрғындарына өз кәсібін өркендетуге үлкен көмек, – деді шаруа қожалығының жетекшісі. «Мәуліт» шаруашылығының 3 мың гектар жері бар. Оның ішінде 250 гектар егістік, 600 гектар шабындық ретінде пайдаланылса, қалғаны жайылымдық жерлер. Жемшөпті өздері дайындап, егістік алқаптарына арпа, жоңышқа егеді. 120 бас ірі қараға арналған бордақылау алаңына қойылған бір жасар ірі қара кем дегенде 200 кило салмақ шығарады. Бордақылаған малды Семей, Өскемен, Алматы мен Астана қалаларына апарып сатады. Шаруа қожалығының жетекшісі бақташы, бордақылаушы және КамАЗ, трактор техникаларын жүргізетін механизаторлардан құралған 10 адамды жұмыспен қамтып отыр. Олар 80-100 мың теңге көлемінде еңбекақы алады. Ең төменгі еңбекақы – бордақылаушылардың көмекшілеріне тиесілі. Олардың айлығы – 40-50 мың теңге көлемінде. «Мәуліт» қожалығында бордақылаушы болып еңбек еткеніне 5 жыл болған Айдын Хамзаев қоражайдағы малға күнделікті шөбін салып, суарып тұратынын, 6-7 кило көлемінде жем беретінін, жалақысын уақтылы алып тұратынын жеткізді. Айтуынша, жұмысы өзінің қолайына жағады. Жылдан-жылға мал басын көбейтіп келе жатқан Қайырлы биыл жылқы өсіру мен тұқым түрлендіру мақсатында «Құлан» бағдарламасы бойынша несие алуды жоспарлап отырғанын жеткізді. Жас та болса іскер, алғыр жігіт ауыл ішінен заманға сай кең үй салыпты. Үйде қаладағы тұрмыстық жағдайдың бәрі бар. – Қазір еңбек еткен жанға мемлекет барлық жағдайды жасап отыр. Әсіресе, ауыл шаруашылығы – тиімді табыс көзі. Өйткені, адам баласына қай кезде де алдымен азық керек. Сондықтан, ауылда жұмыс жеткілікті, тек көзін тауып, ерінбей еңбек ету қажет, – дейді ол. Аудандық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Мерей Қайырбековтің айтуынша, Тарбағатай ауданында 2013 жылы 25 бордақылау алаңы болса, биыл оның саны 117-ге жетіпті. Сондай-ақ, ауылшаруашылық техникаларын жаңарту бағытында ауқымды жұмыс жүргізілуде. Осыған дейін лизинг жүйесі арқылы 170 техника сатып алынған. Нәтижесінде, асыл тұқымды шаруашылықтар саны артып келеді. Аталған жұмыстар биылғы жылы да жалғаспақ.
Думан АНАШ, «Егемен Қазақстан».
Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы.