Ұлыстың ұйытқысы – Оңтүстік

28-29 қыркүйекте Астанада Оңтүстік Қазақстан облысының күндері өтеді «ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ ТӘТТІ ЖЕМІСІ ОҢТҮСТІК ӨМІРІНЕН АЙҚЫН КӨРІНЕДІ» Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Асқар МЫРЗАХМЕТОВПЕН әңгіме – Асқар Исабекұлы, әңгімемізді жұрт ғасыр жобасы деп атап кеткен «Бейнеу – Бозой – Шымкент» газ құбыры құ­ры­лысының басталуынан өрбітсек. Үш мил­лионға жетеғабыл халқы бар оң­түс­тік көгілдір отын мәселесінде кіріп­тар­лықтан қаншалықты құтылады? – Бүгіндегі «Газли – Шымкент» газ магистралі облыстың 7 аудан, қалаларын қамтамасыз етіп отыр. Ал газ құбырынан алыс отырған Созақ, Бәйдібек, Кентау, Түр­кістан, Отырар секілді аудандардың кө­гілдір отынға қолдары жетпей келген. Сондықтан «Бейнеу – Бозой – Шымкент» магистральді газ құбырын өте маңызды жоба деуіміз керек. Осы арқылы елімізде тұңғыш рет бірыңғай ұлттық газ тасымал­дау жүйесі қалыптаспақ. Нақты айтқанда, аймаққа жыл сайын 6 миллиард текше метр көлемінде газ жеткізіліп, 8 аудан, қа­ла қамтылатын болады. Соның арқасында халықтың тұрмыс жағдайын жақсартып, өңір экономикасының өсуіне, өнеркәсіп­тің қанат жаюына қосымша мүмкіндік тумақ. – Былтыр өңірлік өнім алғаш рет 1 трлн. теңгеден асты. Елбасы Нұр­сұл­тан Назарбаев Оңтүстік Қазақстан об­лы­сы­­­на келгенде «Экономиканың тіні – ша­ғын және орта кәсіпкерлік. Оны өркен­дету жолы оңтүстікте жақсы жол­ға қой­ылған», деген еді. Біздегі басым ба­ғыт­тар қайсы? Қазақстанды бау-бақша, көк­өніс өнімдерімен қамтама­сыз етуге оңтүстіктің әлеуеті жете ме? Пай­дала­ну­дан шығып қалған суарма­лы жерлердің қатарға қосылуы қалай жүріп жатыр? – Дұрыс айтасыз, басқа-басқа Қазақ­ста­н­ды көкөніс өнімдерімен еркін қам­та­ма­сыз етуге оңтүстіктің әлеуеті жетеді. Осы бағытта жүйелі жұмыстар жүріп жатыр. Соңғы екі жылда су шаруашылығы ны­сандарын қалпына келтіру жұмыстары­ның нәтижесінде 77 мың га суармалы жер­лер қай­та айналымға қосылып, 9 мың­нан астам жаңа жұмыс орындары ашыл­ды. Бұл жұ­­­мыс биыл да жалғасын тауып отыр. 2011 жы­лы қалған 26,7 мың га жер қатарға қо­сы­латын болады. Бүгінде, оның 19,1 мың гек­тары пайдалануға берілді. Яғни, енді қо­сымша 6 мың адам тағы да жұмыспен қамтылмақ. Барлық аудандарда су беруші комму­нал­дық мекемелер ықшамдалып, тәртіпке келтіріліп 954 млн. теңгеге 236 дана керек техника сатып алынды. Шардара су қой­масынан Мақтаарал ауданының 90 мың гектар егіс алқаптарына су сорғылар ар­қы­лы ағын су жобасы іске қосылды. Жылыжайлар көлемі 51 пайызға ұлғайып, 315 гектарды құрады. Жыл соңына дейін 370 гектарға жеткізілетін болады. Жылы­жай­ларды екі қоянды бір оқпен ату үшін мектептердің жанынан да құра бастадық. Бүгінде 93 мектептің жанынан жылыжай салынды. Жоспарда 300 мектеп тұр. Тамшылатып суару технологиясы 4852 гектар жерге ендірілді. Жыл соңына дейін тамшылатып суару әдісін 19,0 мың гек­тар­ға жеткізу үшін жұмыстар жүргі­зі­луде. Салыстырмалы түрде айтсақ, 2009 жыл­дың басында бар-жоғы 1 мың гектар болатын. Қолда бар 38 қойманың жалпы сыйымдылығы 80 мың тоннаны құрайды. Ағымдағы жылы оның сыйымдылығын 150 мың тоннаға жеткізу жұмыстары жүр­гізілуде. Бүгінде басты мәселе өнімді өн­діруде емес, оны тиімді сатуда. Сондық­тан биыл сауда-логистикалық орталықтың құрылысы басталды. Ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу көлемі 50 млрд. теңгені құрап, 8,4 млрд. теңгеге артты. – Осыған орайлас сұрақ. Сусыз тіршілік жоқ. Қырғыз ағай­ын­дар Тоқ­тағұл ГЭС-інде нөпір су лікілдеп то­­­лып тұрса да алқабы шөлдеп қаталаған қа­зақтарға оңайлықпен су бергісі жоқ. Ал қыс­та көршісін топан су басса да қарамай, энер­гетикалық режімге кө­ше­ді. Шардара су қой­масы салынғанға дейін Өзбекстанға Арнасай ар­қылы біз Арал суы­ның суын бердік. Ел­басының тікелей тап­сыр­масымен салынған «Көк­сарай» су реттегішінен биылғы көрген пайда­мыз­ды жіліктеп бере аласыз ба? – Көксарай су реттегіші сіз айтқан ол­қылықтың орнын толтырып жатыр. Был­тыр­дың өзінде, құрылысы толық аяқтал­май жатып, 360 млн. текше метр су көк­тем­де Көксарайға жиналмағанда, Қызыл­орда об­лы­­­сына біраз қиындықтар туғызар еді. Оның сыртында оңтүстік үшін де пай­дасы зор. Көксарай арқылы 20 мың гек­тар суар­малы жерді кәдеге асыруға бо­лады. Балық өсіру­ге, мал азығын дайын­дау­ға қосымша мүм­кіндік бар. Яғни,­ Көк­сарай су реттегіші өзі­не артылған үмітті толықтай ақтап келеді. – Сіздің тікелей қадағалауыңызбен жер көлемі 337 гектарды алып жатқан «Индустриялық аймақ» құрылды. Бұл жобаның екінші тиімді жағы, қаланың ажарына нұсқан келтіріп тұрған, қи­рап, қоқысы қалған бұрынғы фосфор за­уытының орны тәртіпке келді. Был­тыр 37 ірі инвестициялық жоба қарал­ғанын білеміз. Келешегін көз алды­ңызға қалай елестетесіз? – Индустриялық аймаққа кәсіпкерлер әуелде күмәнмен қарағанымен, қазір кү­дік­тері сейілген сияқты. Осының дәлелі сұ­раныс күннен күнге артып отыр. Келешегі мол. 2011 жылы аймақтың инфра­құ­ры­лымын дамытуға 1,4 млрд. теңге бөлін­ді. 2011 жылы индустриялық аймақта 16 инвестициялық жобаны іске қосу жоспарланса, 7 айда 5 жоба іске қосылды. Бүгін­де бұдан бөлек 30 жоба қаралуда. Жалпы жобаларға келетін болсақ, ин­дус­триялық-инновациялық даму бағдар­ла­­масының аясында 2011 жылға 63 жоба жоспарланып, оларда 4651 жаңа жұмыс орнын ашу көзделген. Оның ішінде ин­дус­трияландыру картасына 31 жоба енгізілген, 2098 жаңа жұмыс орны ашылатын болады. Бүгінде 31-дің 15-і iске асы­ры­лып, 908 адам жұмыспен қамтылды. Жыл аяғына дейін, кестеге сәйкес, қалған 16 жоба iске қосылып, 1190 жаңа жұмыс орны ашылатын болады. 2011 жылы «Оңтүстік» АЭА-ның ин­фра­құрылымын аяқтау үшін қалып отыр­ған 36 млн. теңге жұмсалады. Яғни, бү­гін­де АЭА инфрақұрылымы (темір жолдан басқа) толық аяқталды деп айтуға болады. Енді аймаққа жаңа жобалар тарту мақсаты тұр. Осы бағытта төмендегі ин­вес­ти­ция­лық жобаларды іске асыру жос­пар­ланып отыр. Мәселен, тоқыма бұй­ымдары өнді­рі­сін ұйымдастыру. Мақсат – жылына 130 мың тонна жүн мен түбіттен сырылған өнімдер өндіру. Жобаның құны – 561 млн. теңге, ашылатын жұмыс орны – 272. Тігін фабрикасы және арнайы материалдар өндіру цехы. Қуатын жылына 150 мың дана арнайы костюмдер тігуге жеткізу. Жобаның құны – 251 млн. теңге, ашылатын жұмыс орны – 300. 2011 жылдың 7 айында «Максимум» АИО» ЖШС-іне 2224 жоба бойынша жал­пы сомасы 5,4 млрд. теңге сұраныс ке­ліп түскен. Оның ішінде 1808 жоба жал­пы со­масы 3,4 млрд. теңгеге мақұл­дан­ған (осы­ның 1492 жобасы 2 млрд. теңгеге қар­жы­ландырылды). Бұл жобалар бойынша 1361 жұмыс орны ашылды. Өткен кезеңмен салыстырғанда 1175 жо­ба­ға артып отыр. Осы келтірілген мысал­дар «Индустриялық аймақтың» болашағын айқын танытады. – Жыл сайын өтетін «Ырыс алды – ынтымақ» форумы шие болып қатқан түйіндерді тарқатуға септігін тигізіп жатыр. Мақсат орындалып келе ме? – Жұртшылық осы форумға алғаш­қы­да ел аузында мәтел болып кеткен «Күл­төбенің басында күнде жиын» дегендей көзқараспен қарағанын сездік. Бірақ, бұл бір мезеттік іс емес, ертеңді бағдарлап, келешекті кемел етуге бағытталған жоба. Қазір үлкен қоғамдық институтқа айн­а­лып келеді. Нақты жасалып жатқан жұ­мыс­тар бар. Елбасы саясатының өзекті тақырыбы – ел бірлігіне, білімді және иманды ұрпақ тәрбиелеуге септессе, діт­теген мақсатымызға жеткеніміз. – Тәуелсіздіктің 20 жылдығы оңтүс­тіктің өмірінде айшықты көрінуде. Соң­ғы үш жылдың өзінде ғана тек білім саласында 164 нысан пайдалануға берілді. Тәуелсіздікті қазаққа «ассалау­ма­ғалейкум» деп өзі есіктен кіріп келгендей көретіндер бар. Ал облыс бас­шысы қалай ойлайды? – Мүмкін, «есіктен өзі кіргенмен де» оны дұрыс қарсы алып, бағалап, төріне шығару, шаңыраққа көтеру екінің бірінің қолынан келмейтіндігін біз бүгін көріп отырған жоқпыз ба? Кеңес өкіметінің дәу­ірлеген тұсында да оңтүстік мектеп­те­рі­нің жартысына жуығы апатты жағдайда бол­ды. Төрт, үш ауысымдық мектептер кез­десетін. Қазір бәрі ретке келді. Яғни, бұл – тәуелсіздіктің тәтті жемісінің бір ғана айғағы. Сіз білім беру саласындағы нысан­дарды ғана айттыңыз, ал мұндай жұмыс­тар барлық салаларда жүргізіліп жатыр. «Мың өліп, мың тірілген» қазақтың арай­лы таңы Тәуелсіздікпен бірге енді атты. Біз «Мемлекет рәміздері» алаңында Елба­­сы­мыздың тәуелсіздік туралы айтқан мына­дай тарихи сөзін жаздырып қойдық: «Біз мемлекет құрдық. Құрғанда да, аты бар да заты жоқ мемлекет емес, бүкіл адам­­зат та­нитын, танып қана қоймай, мой­­ындайтын, құрметтейтін мемлекет құ­ра алдық. Ендігі жерде тәуелсіздік туын тігуге қаншалықты қажыр-қайрат керек болса, оны құлатпай сақтап қалуға сон­ша­лықты қажыр-қайрат керек». Жастар жү­рек­ке тоқып, тағылы­мын бойына сіңірсін деп жаздырдық. Тәуелсіздік қазаққа оңай келді деп са­найтындардың ұлтқа жаны ашитын­ды­ғы­на оншалықты сенбеймін. Тәуелсіз ел бол­дық деп құр мақтанбау керек, тұғыр­лы, өмірлі, баянды болуы үшін бәріміз бір адамдай жұмыс жасауымыз керек. Әлем даралаған Елбасымыз осы сая­сат­ты парасаттылықпен іске асырып келеді. – Әңгімеңізге рахмет.

Әңгімелескен Бақтияр ТАЙЖАН.

 

* * *

ШЫРАЙЛЫ ШЫМКЕНТ ШАҺАРЫ

халықаралық байқауда ТМД бойынша үздік қала деп танылды

Бұл атауды қойған ел Президенті. Нұрсұлтан Әбішұлы оңтүстікке келген сапарында Шымкенттің бүгінгі келбетіне көңілі тоғайғандығын білдіріп осылай деген. Сосын ақырын жымиып, “өздерің де “ш” әрпін жақсы көресіңдер ғой”, деп жеңіл әзілдеген. Шешеден сыбау – мақтанатын, ерекшеленетін, ерекшелендіретін сөз емес, әрине. Мұның да шымкенттіктердің сөз қолданысынан шығып, архаизмге айналар күнін тілейік. Өмірде өзгермейтін ештеңе жоқ. Шымкенттіктер кешегі жалбыр тонды қаланың бүгіндері қамқа тон кигенін көздері көріп отыр. Адам жақсылыққа кенелген сайын бұрынғысын ұмыта берер екен. Бұрын ішкі орамдар түгілі орталық көшелердің асфальты шұрық тесік болып жататын. Жүргізушілер апандай шұңқырға мәшинесінің төсін оңдырмай ұрып алып, дөңгелектері жарылып, ойбайға басып жататын. Пендеміз ғой. Асфальт жол мықты, тақтайдай тегіс болғаннан кейін мәшине­лердің тізгін тартпай ызғытатындығы анық. Сондайда жол бойына жақын отырған тұрғындар “бұрынғы апан тесік жолдарымыз жақсы еді” деп бір қояды. Шымкенттің сұрқын қашырған қала ортасын шырмауықтай шырмап алып, күн көзін көрсетпеген қара базарлары болатын. Оңтүстіктің халқы өзге өңірлерге қарағанда өз пайдасына пысықтау, әмбебап келеді. Дүниенің кең уақытында қаланың қақ ортасын базарларға бөліп алған іскер жігіттер әрбір шаршы метрлердің қып-қызыл ақша екендігін майының қауашығына салып, есептеп көрген де, екі адам ғана өте алатындай орын қалдырып, қалғанын жайма базарға айналдырып жіберген еді. Шымкентте өз халқына келім-кетімді қосқанда 1 миллиондай халық бар. Осынша жұрттың жартысы базар аралағанын көз алдыңызға елестете беріңіз. Қапқа лық толтыра салған балық секілді милы­ғады да жатады. Ал сол маңға бір кірген көлік кептелекке түсіп, жүгірушінің жаны күйіп зор­ға шығады. Базарларды сыртқа шығармаса бұл Шымкент қала болып жарытпайды. Осындай байлам болған. Бастаманы сол кездегі облыс әкімі Бердібек Сапарбаев көтерді. Болат Жыл­қы­ши­ев сыртқа көшуге үш жыл мерзім белгілеп, қала сыртынан айырбасқа жер бөлді. Жан бермек оңай емес. Көшірудің үлкен күші Өмірзақ Шөкеевке түсті. Айтқанға көнгенмен, ке­лі­сім-шарт жасалды, көнбегенін төске салып омырды. Ымыраға көндірді. Нұрғали Әшімов бұрынғы “Көл” базарының орнын абаттандырып, шағын көлшікте қайық жүзгізіп, Шәмші Қалдаяқовтың “Менің Қа­зақстаным” фестивалін өткізді. Ал Шымкенттің гүлдей жайнап, республика бой­ынша үшінші қала атануына шын мәнінде үлкен үлес қосқан азамат – облыстың бүгінгі әкімі Асқар Мырзахметов. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі ая­сында қала ансамблімен үндесетін ғажайып архи­тек­туралық кешендер салудың бас-аяғында жүрді. Қала әкімі Арман Жетпісбаевтың да аянып қалған жері жоқ. Орынбасарларын, жауапты мамандарды ертіп алып, таң қараңғысына дейін құрылыс басында жүргендерін көзіміз шалған. Жаңа жобалар биыл да атқарылып жатыр. Со­лардың ең бастысы – «Тәуелсіздіктің 20 жылдығы» атындағы саябақ. Саябақ аумағына «Алтын шаңы­рақ» ел бірлігі монументі, «Тәуелсіздік шежіресі» соң­ғы үлгідегі субұрқақ және басқа да көркейту эле­менттері орнатылатын болады. Жыл аяғында «Цирк», жеңіл­атле­тикалық манеж, халықаралық деңгейдегі бассейн, үлкен теннис кешендері іске қосылады. Екінші үлкен жоба – қорғасын зауытын жау­ып, ол орынды тазартып, Бадам өзенін көріктендіріп, халық демалатын орынға айналдыру. Бұл жөнінде бү­гінде «ТЭО» жасалды, тиісті жұмыстар жүргі­зі­лу­де. Қала орталығындағы 13 көп қабатты үйді күр­делі жөндеуден өткізіп, қаланы көркейту жұмыстары басталды. Түнгі қаланың шырайын келтіру мақса­тында 15 жерге жарық шамдармен безендірілген жол үстіндегі темір кермелер орнатылды. Сондай-ақ, жарықтандырылатын көшелер саны 44-тен 72-ге жетті. Аталған жұмыстар ағымдағы жылы жалғасын тауып, екінші-үшінші деңгейлі 32 көшені қосымша жарықтандыру жобасы әзірленуде. Көшелерді орта жөндеу жұмыстары да назардан тыс қалмай, 2011 жылы қаламыздың 105 көшесінде орташа жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Көше қиы­лыс­тарында стандарттарға сай көше аттары, жол бел­гілері көрсетілген арнайы темір құрылғылар ор­на­тылды, бағдаршамдар реттелуде. 537 көпқабатты үй ауласының 245-інде көріктендіру жұмыстары қол­ға алынып, балалар ойын алаңшаларына түрлі ойын элементтері орнатылуда. Бұл жұмыстар келер жылы да жалғасын табатын болады. Қирап жатқан бұ­рынғы фосфор зауытының орны қоқыстан тазар­ты­лып, индустриялы аймақ құрылды. Инвесторлардың есебінен 5 жұлдызды екі қонақ үй салынбақ. Құры­лысын бастау 2011 жылдың аяғына жоспарланып отыр. Облыс әкімі қаладағы атқарылып жатқан жұ­мыстарды осылайша жіліктеп берді. Бүгінде Шымкенттей жауһар қалада көпшіліктің демалатын, көңіл көтеретін мәдени орындары көп. Қала тымырсық тартса, хош иісті мыңдаған дарақ­та­ры бар Дендробаққа барады. Онда түнде де самаладай жарық. Қала орталығындағы “Шәмші гүлзары” ансамблі Қазақстанның көп қалалары үшін үлкен арман. Биылғы мамыр мен шілде аралығында гүлзарда мемлекетіміз тәуелсіздігінің 20 жылдығы және Ас­та­наның мерейлі мерекесіне арналып облыстық “Тәуел­­сіздік – мерейім” атты фестиваль өтті. Әр аудан, қала сенбі, жексенбі күндері кезегімен өз өнер­ле­рі­мен сарапқа түсті. Әсем әуен мен шалқыған күй Шым қаланың тұрғындарын сиқырлы сазымен ұйыт­ты. Қала жұрты мен қонақтары қызықшылыққа қа­рық болды. “Тәуелсіздік – мерейімнің” соңы “Арыс жағасындағы” гала-концертке, “Менің Қазақ­ста­ным” фестиваліне жалғасты. Шымкенттен түлеп шыққан таланттар басы “Досмұқасан” болып, оңтүс­тік­тің бас қаласын әнмен әлдиледі. Бұл, әрине, об­лыс­тық мәдениет басқармасының бастығы Күлия Ай­дар­бе­ко­ва ханым бастаған ұжымның да жемісті жұмысы. Әсем Шымкент өз қазанында ғана қайнап жатқан жоқ. ТМД елдері бойынша 80-нен астам қала қа­тыс­қан бәйгеде кермеге оқ бойы үздік келді. “ТМД мен Еуразиялық экономикалық қауымдастықтың таңдау­лы қаласы” атты ІІ халықаралық қазылар байқау-кон­курсында Шымкент үздік қала деп танылды. Есті жұрт қуанарлықтай марапатқа ие болды. Ал кет­пен­нің сабынан қарауыл қарайтындар қашанда табылады. Шымкент – шын мәнінде көркем шаһар, таза­лық­т­ы жаны сүйетін кірпияз қала. Оған таң қараң­ғысында тұрсаңыз, көзіңіз әбден жетеді. “Ел жатса да енекем жатпайды» дегендей, қала тазалығына жауапты “ЛТД-Тұрмыс” ЖШС-ның қызметкерлері қала ұйқысынан оянғанша кешегі күннен қалған қоқыстан арылтады. – Елбасы Шымкентке Қазақстандағы үшінші қа­ла деген жоғары баға берді, – дейді қала әкімінің ор­ын­басары Салқан Полатов. – Қала басшысы осы құрметке лайық болуды, қаланың әлеуетін көтерумен қатар, абаттандыру мәселесіне үлкен мән береді. Облыстың бас қаласы болған соң облыс басшысы да Шымкентті дамыту жоспарын күн тәртібінен түсір­ген емес. Ал ынтымағы жарасқан, бірлікке ұйыған елде береке болады.

Әрине, Шымкент секілді үлкен қалада шешілмеген проблема жоқ десек, қателессек керек. “Шамның жарығы түбіне түспейді” дегендей, ондай мәселелер бар. Ал олар келер күндердің еншісінде...

* * *

ДЕРЕК ПЕН ДӘЙЕК

Өнеркәсіп. 2011 жылдың қаңтар-тамызында облыста 230,7 млрд. теңгенің өнеркәсіп өнімі өндірілді. Аса маңызды өнімдердің ішінде ұн өндіру – 3,1% (482,4 мың тонна), мазут өндіру – 5,6% (699,6 мың тонна), цемент – 27,2% (919,6 мың тонна), әк – 2 есе (68,0 мың тон­на), сүт – 18,6% (11,0 мың тонна) артқан. Сумен жаб­­­дық­тау, кәріз жүйесі, қалдық­тардың жиналуын және та­ра­тылуын бақылау бойынша 2,9 млрд. теңгенің өнімі өндірілді. Ауыл шаруашылығы. Ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі, қолданыстағы бағада 93,3 млрд. теңгені құрады. Об­­­лыстың ауылшаруашылық та­уар өндірушілері 106,3 мың тон­на мал және құс етін, 466,1 мың тонна сүт, 186,6 млн. дана жұмыртқа өндірді. 2011 жыл­дың 1 қыркүйегіне об­лыс­тағы шаруашылықтардың бар­­­лық санаттарындағы ірі қара мал саны – 928,9 мың, қой – 3921,4 мың, ешкі – 458,3 мың, жылқы – 191,1 мың, түйе – 20,8 мың, шошқа – 46,6 мың, құс 2673,2 мыңды құрады. Шағын кәсіпкерлік. Ша­­ғын кәсіпкерлік субъектілерінің саны 110,6 мың болды. Шығар­ған өнімі (тауарлары, көрсет­кен қызметі) 266,1 млрд. тең­гені, жұмыспен қамтылғандар саны 298,7 мың адамды құра­ды. Инвестиция саласы. Об­лыс экономикасын дамытуға, бағалау есебімен негізгі қорға 136,7 млрд. теңге инвестиция бағытталды. Тұрғын үй құрылысын дамыту. Тұрғын үй құрылы­сы­на 3277,9 млн. теңге инвестиция тартылды. Пайдалануға бе­­рілген тұрғын үйдің жалпы алаңы 115,4 мың шаршы метр­ді құрады. 2011 жылдың қаң­тар-тамызында пайдалануға берілген тұрғын үйдің нақты көлем индексі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстыр­ған­да 182,1 пайызға артты. Сыртқы сауда. Облыс­тың сыртқы сауда айналы­мы­ның көлемі 1985,5 млн. АҚШ долларын құрады. Оның ішінде экспорт – 1247,6 млн. АҚШ дол­ла­ры, импорт 737,9 млн. АҚШ доллары болды. Салық-бюджет саласы. 2011 жылдың қаңтар-тамы­зын­­­да мемлекеттік бюджетке түскен салықтар мен басқа тө­лемдердің көлемі 136 166,0 млн. теңгені құрады. Республи­калық бюджетке 99 992,1 млн. теңге (бұл түсімдердің жалпы көле­мі­нің 73,4%-ы) қаржы құй­ыл­ды. Жергілікті бюджетке 36173,9 млн. теңге түсті. Ақша-несие саясаты. Ек­інші деңгейлі банктер арқылы 66,3 млрд. теңге көлемінде несиелер берілді. Оның ішінде ипотекалық несиелендіруге 1 849 млн. теңге несие бөлінді. Шағын және орта кәсiпкерлiк­тi дамытуға берілген несие­лердің көлемі 11 427 млн. теңгені құрады. Халықты әлеуметтік қорғау. Аз қамтамасыз етілген азаматтардың саны 25 288 адам болды. Бұл – облыс хал­қының 1,0 пайызы. 2011 жыл­дың 1 қыркүйегіне олардың са­ны 30,7%-ға азайды. Демография. 2011 жыл­дың 1 тамызына облыс хал­қы­ның саны 2 600,1 мың адамға жет­ті (2010 жылдың сол айы­на – 2 544,3 мың адам). Оның 1 018,5 мыңы – қала халқы, 1581,6 мыңы – ауыл халқы. Жұмыспен қамту. 2011 жылдың 2 тоқсанында облыс­­та экономикалық тұрғыдан бел­­сенді халық саны – 1 162,9 мың адамды, жұмыссыздар – 66,8 мың адамды, жалпы жұ­мыссыздық деңгейі 5,7% құ­ра­ды. 2011 жылдың 1 қыр­күйе­гі­не жұмысқа орналастыруға өті­ніш білдірген 27,9 мың жұ­мыссыздың 18,3 мыңы жұмыс­пен қамту органдары арқылы жұмысқа орналастырылды. Қо­ғамдық ақылы жұмыстарға 7 758 ресми тіркелген жұ­мыс­сыздар тартылды. * * * 108 елді мекен ауыз су ны­сан­дарына (400 мыңға жуық ха­лық) 15,8 млрд. теңге қаралды. Жыл соңына 320 мыңға жуық тұр­­­ғын таза ауыз сумен қам­ты­лып (80 мыңы өтпелі), су құ­бырлары бар елді мекен саны 582-ге жетеді.

* * *

2011 жылдың 7 айында «Мак­­симум» АИО» ЖШС-іне 2224 жоба бойынша жалпы сомасы 5,4 млрд. тг. сұраныс келіп түс­­кен, оның ішінде 1808 жоба жал­пы сомасы 3,4 млрд. тг. мақұлданған (оның 1492 жо­ба­­сы 2 млрд. тг. қаржылан­ды­рыл­ды). Бұл жобалар бойынша 1361 жұмыс орны ашылды. Өт­кен кезеңмен салыстырғанда бұл – 1175 жобаға артық.

* * *

Жыл аяғына дейін 58 білім нысаны іске қосылмақ, оның 24-і 2011 жылдың 1 қыркүйегіне берілді. 10-ы оның алдында берілді. Анықталған 29 үш ауы­­­сымда білім беретін, апатты жағ­дай­дағы 62 мектептің мә­се­лесі толық шешілді. «100 мектеп» бағдарламасы бойынша 39 мектеп жоспарланса, оны то­лы­ғымен аяқтадық. Жалпы білім саласындағы барлық сақал­ды құрылыстар жабылды. Халықтың табысы. Ең­­бек­ақы. 2011 жылдың шілдесінде облыс халқының орта есеппен жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табысы 28 601 теңгені құрап, 2010 жылдың шілдесімен салыстырғанда 7,4 пайызға жо­ғарылады. Денсаулық сақтау. Денсау­лық сақтау саласын дамытуға 59 нысанның құрылысы мен қай­та жөндеу жұмыстарына обл­ыс­­тық бюджет есебінен 3 511,7 млн. теңге қарастырылған. 2011 жылдың 1 қыркүйегіне жалпы 2 650,2 млн. теңге игерілді. Облыс­тық бюджеттен 42 нысанның күрделі жөндеу жұмыстарына 2 840,1 млн. теңге қарастырылған. 28 мекеменің жобалау-сметалық құжаттарын әзірлеу үшін 2011 жылы облыстық бюджеттен 107,5 млн. теңге, оның ішінде 2 медициналық колледжге 15,3 млн. теңге қарастырылған. Ден­сау­лық сақтау мекемелерінің ма­териалдық-техникалық базасын жақсарту мақсатында республи­калық бюджет есебінен 1 681,2 млн. теңге, облыстық бюджет есебінен 3 419,0 млн. теңге, оның ішінде 33,6 млн. теңгесі 3 ме­ди­циналық колледждің материал­дық-техникалық базасын жақ­сар­туға қарастырылды. 2011 жылдың 1 қыркүйегіне жал­пы 6 566,2 млн. теңге игерілді. Білім беру. Облыста 52 738 көлемінде тәрбиеленушісі бар 517 мектепке дейінгі тәрбие беру мекемелері жұмыс істейді. Оның 165-і мектеп жанындағы шағын орталықтар, 63-і жекеменшік балабақшалар, 40-ы жекеменшік шағын ор­та­лықтар. 2010-2011 оқу жы­лын­да жалпы білім беру мектептері мен мектеп-интернат­та­ры­­ның саны – 1048, ондағы оқу­шылар саны 530,6 мың адамды, оның ішінде жекеменшік мектептер саны – 6, ондағы оқу­шы­лар саны 1,4 мың оқушыны құ­рады. Облыс бойынша Интернет жүйесіне 960 мектеп қосылған, оның ішінде 779-ы ауыл мектептері. Спутниктік оқу телеарна­ла­ры арқылы қашықтықтан оқыту жүйесіне 460 мектеп қосылған. Облыс мектептері 592 мульти­ме­диялық-лингафондық кабинеттермен жабдықталған және 286 мектепке 1100 интерактивті тақ­талар орнатылған. Орта білімді мамандар даярлаумен 12,9 мың оқушысы бар 26 кәсіптік лицей айналысады. Сонымен қа­тар, 60 колледж (оның ішінде 18-і мемлекеттік) жұмыс істейді. Колледждердің жалпы конти­н­генті 60,1 мың оқушыны (мем­ле­кеттік – 28,5 мың оқушы) құ­ра­ды. Облыста жоғары білікті мамандар даярлаумен 12 дербес жо­ғары оқу орны (оның ішінде 3-уі – мемлекеттік), сонымен қа­тар, 2 филиал (1 – мемлекеттік) айналысады. Оларда 77,7 мың студент, оның ішінде 39,1 мың студент мемлекеттік жоғары оқу орындарында оқиды. Мәдениет. Облыста 435 кiтапхана, 12 мұражай, 268 клуб­­тық мекеме (мәдениет үйле­рi, клубтар, автоклубтар), 8 театр, 11 мәдени және дем­алыс сая­ба­ғы, 3 кинотеатр және т.б. ха­лық­қа мәдени қызмет көрсетуде.

Спорт. Облыста 4152 спорт ғимараты, оның ішінде 21 стадион, 20 жүзу бассейні, 3011  жазық-алаңшалық ғима­рат­тар халықтың, оның ішінде оқитын жастардың арасында көпшілік спорттық-сауықтыру жұ­­мыс­т­а­­рын жүргізуге мүмкін­дік береді.