Қыз бала үшін тұрмысқа шығып, ана атанудан асқан бақыт жоқ. Бүкіләлемдік додада алтын медальдың табалдырығында тұрып сүрінген қайсар қыз ауыр атлетикада әлі де алынбаған несібесі барын ұғынды-ау. Өзін көкке көтерген халқы үшін тағы да тәуекелдің қайығына ескек салмақ болған.
Әттеген-ай. Алтын қолында тұр еді. Риода. Алып мұхит әлдилеген, қара маржан Пеле доп тепкен, футбол сиқырымен әлемді арбаған мемлекетте Жазира алтын медальға сынық сүйем қалғанда сүрінгенін ойлағанда, өзін қайдам, өзіміздің ішіміз өртеніп кете жаздайды. Бәрі де көз алдымызда...
Алексей Ни кеше бір алтын мен бір күміс аламыз дегенде осынысы рас болса әулие емес, әулиеден былай да емес деп жазғанбыз. Бас бапкер бізді қатты таңғалдырды. Айтқаны айдай келді. Алтынды да алды, күмісті де алды. Біздің ұл мен қыздың басқасын былай қойғанда қытайлық қарсыластарының алды әлемнің 3 дүркін чемпионы, олимпия ойындарының жеңімпаздары. Әлемнің рекордтарын қалауынша өзгертіп жүрген сайыпқырандар. Соған қарсы бір дүркін әлем чемпионы және екі дүркін күміс жүлдегерге қарсы тұрмақшы. Қолында осындай қару болса ешқандай бапкер асылық сөз айтпас еді. Әуелде осы байламды естігеннен кейін бір күн бұрын біз де ойландық. Бір күн бұрын қағазға мынадай ойлар жаздық.
Сәрсенбіні қазақтар сәтті күн деп ырымдайды. Біз Жазира Жаппарқұл мен Нижат Рахимовтың кейінгі жылдардағы жетістіктерін олардың басты қарсыластарымен салыстырып, Ни айтқан жұмбақ есептің шешуін іздеп көрдік.
Алдымен Жазира.Тойған қозыдай томпиып жүретін қызымыз екі дүркін әлем чемпионатының күміс жүлдегері. Рио де Жанейродағы олимпия ойындарына Жазираның жолын Астанадағы әлем чемпионатында орап кеткен корей қызы Ре Ын Хи қатыспайды. Хьюстонда өткен әлем чемпионатында ол ресейлік Ольга Апанасьева екеуі допинг дауына іліккен.
Екеуі де осал емес. Бірақ, Ольга олимпиадаға келгісі келсе де қатыса алмас еді. «Барғыз басың барғызбас» дегендей, допинг шырғалаңы Ресей құрамасын Риодағы ірі додадан мүлде алып тастаған. Бірақ, бұл екеуі Жазираның «Абылай аспас сары белі» емес еді. Олимпия ойындарының жеңімпазы қытайлық Сян Яньмен әлем чемпионатында екі дүркін алтыннан олжа салған қыз. Ол Хьюстанда өткен әлем чемпионатында қос сайыс қорытындысы бойынша 263 кило көтеріп Жазирадан бақандай жеті килоға алға кетті. Біздің қыз бағындырған меже – 256 кило. Бірақ, бұл жерде бір ескеретін жағдай, Жазира чемпионатқа қол жарақатымен барған. Осының барлығын есепке алатын болсақ, біздің томпақ қызымыздың қолында алтын медаль тұрғандай көрінеді. Әйтеуір, алла жар болып, қыдырәлейкүмсалам шылауында болсын деп тіледік.
Қысқаша таратқанда, осылай жорамал жасағанбыз. Алдымен қыздардың сайысы басталды. Канадалық Мадеау жұлқа көтеруді 98 киломен бастады. Бары осы екен. Ал, беларусь қызы үш кезегінде де 103 килоға тапсырыс беріп, біреуін де ала алмай арманда кетті. Ол үшін олимпия ойындары осы жерден бітті. Біздің бапкерлер тартыс төрт спортшының арасында өтеді деген. Соларды бағып отырмыз, басқасы қызық болмай қалды. Жазира мен Сян Яньменнен бөлек мысырлық Сара Ахмед пен колумбиялық Солис қай медаль менікі деп жалаңдап отыр. Сян Яньмен жұлқа көтеруде 120 кило мен серпе көтеруде 145 кило тапсырыс беріпті. Біздің Жазира 110 кило мен 140 килоны межелеген. Сара Ахмед 110 мен 139 килоның арасында тұр.
Сонымен атлеттер мен бапкерлердің есебі басталып кетті. Қытайлықтар біздің қызды бағуда. Армян қызы 107 кило, колумбиялық Солис 110 киломен тоқтады. Осы салмақты екінші кезегінде бағындырған Сара Ахмад енді шығатын екеуін күтіп «Қособада» жатыр. Жазира шықты. 110 килоны қиналмай алды. Сара 112 килоны көтеріп кетті. Алдында 120 килоға тапсырыс беріп желкесі күдірейіп отырған Сян 113 килоны еркін көтерді. Әлем рекордшысы бәрін алдына салып, әліптің артын бағуда. Жазира екеуі ғана қалды. Алексей Ни шар тасын әрі-бері ойнатып, Сяннан басқасын бері суырып алған. Жазира 115 килоны бір толғап төбесінде ойнатқанда күміс медальдың қалтамызда екенін ұқтық. Сян тағы бір килоға артық тапсырыс берді. Көтерді. Біздің қыздың 117 килоға шамасы жетіңкіремей қалды. Негізі, жетіп тұрған. Кейін Ни бармағын шайнағандай болған. Күміс медаль біздің қыздың буынына түсіп кетіпті. Соңғы кезегінде Сян 118 килоны көтеріп жатып мойнына түсіріп алды. Нағыз итжанды екен. Тез өзіне келді.
Серпе көтеру. Жұлқа көтеруден 1 кило артта қалдық. Қорқынышты емес сияқты. Өйткені Алексей Ни Жазираның жаттығуда 150 килоны еркін алатындығын айтқан. Міне, бапкердің есебі қайда жатыр. Ахмед Сара мен Солис 140 килодан аса алмады. Жазира шықты. Еркін. Көңілді. Кем дегенде күміс қолында екендігін біледі. Қырсық шалғанда 140 кило зілтемірді ырқынан шығарып алды. Жүрегіміз зырқ еткен. Армандап отырған алтынымыздың ауылы алыстап бара жатқанын осы кезде ұқтық. Енді бәрі кеш. Кеудесінен жаны шығып кетпесе әлем рекордшысы енді есе бермейді. Солай болды. Жазира 140 килоны екінші кезекте алғанда Сян 142 кило көтерді. Жазира соңғы кезегінде 144 кило көтергенде, ол көп қиналмастан 145-ті көтерді. Сян – олимпия ойындарының жеңімпазы. Енді ол жанын қинаған жоқ. 147 килоға тапсырыс бергенімен кеудеге апарып тастап жіберді.
Қос сайыс қорытындысы бойынша Сян Яньмен 261 кило, Жазира 259 кило, Египет қызы Сара Ахмед 256 кило жинап, үш мәртебелі орынды пышақ үстінен бөліп алды. Бас бапкерді қайдам, Жазираға алтын алмады деп өкпелей алмадық. Бір жарым миллиардқа жуық халқы бар халықтан іріктеліп келген Сян қандай, он миллион қазақтан суырылып шыққан біздің қыз қандай. ойлап көрсеңіз сапалы ұлт екенбіз ғой деген мақтаныш кеудеңді кернейді. Әйтпесе мына күміс біз үшін алтыннан еш кемдігі жоқ. Жазира Жаппарқұл күміс медалімен барлық спорт түрлері бойынша бірінші рет олимпия ойындарының жүлдесін алған тұңғыш қазақ қызы ретінде тарихқа алтын әріппен жазылды. Тарих осылай жазылады.
Алда – Токио олимпиадасы. Ресейге салынған санкцияның зардабы біздің спортшыларға да тиді. Допинг дауы талай саңлақтарымызды баудай түсірді.
Токиоға екі ғана ауыр атлеттің баратындығы жөнінде шешім шығарылды. Олар кімдер?
Мінбердегі жекпе-жекте ешкімге жеңіліп көрмеген Илья Ильин үлкен спортқа қайта оралмақ. Қандай сынға түссе де түсін, түрін бермейтін, қорғасындай мығым Зульфия Чиншанло да әзір тұр. Олимпия ойындарының жеңімпазы Нижат Рахимов та жолын ешкімге кескізбейді. Солардың қатарында қарқарадай болып Жазира қыз да тұр.
Риода жеңіске жеткенде Үкімет берген қаржысын ауыр дертпен күресіп жүрген жиені Әлияны емдеуге жұмсаған Жазира Жаппарқұл адамгершілік тұрғысынан алғанда адамзаттың асылы ғой. Алла арманына жеткізгей деп тілеп жүрміз.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
ҚЫЗЫЛОРДА
