– Майрагүл, қолөнерді таңдауға не түрткі болды? Бұл бала кезден сіңген қасиет пе, әлде есейе келе қолға алған кәсіп пе?
– Моңғолиядағы Эрдэнэт деген өндірістік қалада дүниеге келдім. Әкем Моңғолия елінен атамекенге 1991 жылдары алғашқы үлкен көштің бірін бастап келген болатын. Ол кезде 6-сынып оқушысы едім. Қолөнермен айналысу бала күнгі арманымнан туындады деп айта алмаймын. Бірақ кішкентайымнан қолөнерді көріп өстім. Айналамдағы әйел қауымының көбі қазақтың әртүрлі ұлттық қолөнерімен айналысатын. Әжелерім осы қолөнердің нағыз майталмандары болыпты. Ол кезде қадірін онша түсінбеппін. Атажұртқа келген соң ұлттық қолөнердің дамымай тұрғанын байқадым. Сөйтіп жүріп ермегіме айналды. Қолымнан келгенше тіге бастадым. Қазақстанның әйгілі этно-дизайнері Ырза Тұрсынзада апайды кездейсоқ теледидардан көріп болмысына да, қолынан шыққан дүниелеріне де ғашық болдым. Әлеуметтік желі арқылы дәріс сабағына қуана қатыстым. Ол кезде пәтер жалдап тұрамын, қымбат болса да мақсатымнан аянып қалмадым. Басқа адамдардың дәріс сабағында тек технологияны үйретсе, Ырза апай рухты оятатын, сананы өзгертетін қасиетімен баурап алатын. Ол кісі «Сендер – сауданың адамы емессіңдер, сендер ұлттық қолөнердің, мәдениеттің, салт-дәстүрдің елшісі, халық пен көне мәдениеттің арасындағы алтын көпірсіңдер. Сендер көне дүниені, салтымызды, қазақтың қырық жанды әйелінің болмысын жаңғыртып жатырсыңдар», деп үнемі құлағымызға құятын.
Басында кәсіп ашамын деген ой мүлдем болған емес. Үйімнің бір бөлмесін қазақы нақышта жасау және сіңлім мен болашақта қызымның жасауын өз қолыммен тіккім келді. Бірақ Ырза апайдан сабақ алған соң, өзіме сеніп, толықтай беріліп, кәсіп бастап кеттім. Төл мәдениетімізді жаңғыртып, ата кәсібімізді жалғастыру мақсатыма айналды. Осы қолөнерді жан-жақты дамытып, еліміздің өркендеуіне үлес қосқым келеді.
– Нарықтағы негізгі бағытыңыз қандай, көпшілік қандай бұйымдарға жиі тапсырыс береді?
– Негізінен қыз жасауын жасаймыз. Оның ішінде көрпешелер, махаббат көрпесі, құдағи көрпесі, қоржындар, ұлттық нақыштағы кішігірім сыйлықтар бар. Арнайы тапсырыс бойынша да сыйлықтар жасаймыз. Тұтынушылар көбіне үйге арналған көрпе мен жастыққа да жиі тапсырыс береді. Сондай-ақ ұлттық киімге басымдық беріп жатырмыз. Қазір заманауи үлгі мен ұлттық нақыш үйлесім тапқан киім кигісі келетін азаматтар көп. Алдағы уақытта сол бағытты жетілдіру ойда бар. Киіну – адамның талғам тәрбиесінің көрінісі. Көбіміз сәнді киінуді білсек те, мәнді киінуді біле бермейміз. Әрине бренд киім кигенді қарап қалталы екенін байқасақ та ұлттық сыр-сипатын, болмыс-бітімін байқау қиын. «Күміс әшекейлер тек сәндікке тағылмайды, оның емдік және басқа да жақсы қасиеті зор», деп Ырза апай жиі айтады.
– Қолыңыздан шыққан дүниелердің нарықтағы бағасы қанша?
– Көрпешелерім 30 мың теңгеден басталып 120 мыңға дейін барады. Жай құрақтардан немесе күрделі құрақтардан құралған. Одан кейін кестелі қол, кесте ою басу деп бағасы өзгеріп отырады.
– Қазіргі экономикалық ахуал күніне қырық құбылып тұр. Нарықтағы жағдай сіздің кәсіпке қалай әсер етіп жатыр?
– Әрине, қазір теңге қайта-қайта құнсызданып жатыр, ол сөзсіз әсерін тигізеді. Қымбатшылық қалтаға салмақ түсіреді. Адам бірінші кезекте азық-түлікті ойлайды ғой. Соның әсері ме, ұлттық бұйымға деген сұраныс азайып кеткендей көрінеді. Дегенмен нарықтың сипаты сол, сұраныс кейде өседі, кейде төмендейді. Біздің тарапымыздан сапалы жұмыс үздіксіз жалғаса береді. Бірақ жұмыс істейтін тігіншілер жағы тапшы. Көбі істің қыр-сырын үйреніп алғаннан кейін өз алдына бөлек кәсіп ашып кетіп жатады. Бұл бір жағынан қуантады, бір жағынан енді жолға қойылып келе жатқан шаруаға зардабын да тигізіп өтеді. Сондықтан қолының ебі бар, кәсіпке жаны жақын, ұзақ мерзімді перспективада жұмыс істегісі келетін ісмер жандарға есігіміз әрдайым ашық. Жалпы, қазір 10-15 адамға жұмыс беріп отырмын. «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында еліміздегі біраз өңірді аралап ақысыз тренинг семинар және мега фестиваль өткіздік. Қатысушылардың көбі үйде отырып жұмыс істейді. Солардың ішінен жақсы көзге түскен қатысушыларды таңдап, бірігіп кәсіп істеу бойынша ұсыныс та жасадым. Дизайн, мата көлемін өзім есептеп жасаймын және сату жағын өзім ұйымдастырамын.
– Соңғы уақытта бизнесте әйел азаматтардың белсенділігі артып келеді. Бұл әрине, қуанарлық құбылыс. Кәсіп аясын кеңейту ойда бар ма?
– Иә, қоғам да біздің жұмысымызды қабылдай бастады, тиісінше мемлекеттің де көзқарасы түзу. Қазір Нұр-Сұлтан қаласында әйелдерге арналған «Бақытты отбасы» ақпараттық-білім беру орталығында бас сарапшы болып жұмыс істеп жатырмын. Мұнда көпбалалы, жалғызбасты және мүмкіндігі шектеулі бала бағып отырған аналар және жағдайы төмен отбасындағы әйелдерге арналып көптеген ақысыз тегін курстар мен тренингтер өтеді. Қосымша мамандық аламын деген жандарға қолдау көрсетіліп, психолог, заңгер және дәрігер сарапшылар арнайы кеңес береді. Бұл жоба әйелдерді кәсіпкерлікпен айналысуға және әлеуметтік жағдайын жақсартуға үйретеді. Тәжірибелі кәсіпкер әйелдер өзінің жеке тәжірибесімен бөлісіп, мотивациялық тренингтер ұйымдастырады. Жақында ғана Премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжанов орталықтың жұмысымен танысып, оң бағасын берді. Жұмыс істегеніне 6 айдан асты, бұйыртса 14 наурыз күні ресми ашылуын жасаймыз деп жоспарлап отырмыз.
– Жалпы, қазіргі қазақ әйелінің бизнестегі рөлін қалай бағалайсыз?
– Әйелдердің билік пен бизнесте, ғылым мен мәдениетте ерекше қабілетімен танылып жатқанын білеміз. Бұл бізде қазір қалыпты жағдай. Сондықтан да қоғам өмірін әйелдердің еңбегінсіз елестету мүмкін емес. Оның ішінде кәсіпкер әйел азаматтардың кез келген саланы ұршықша иіріп, ел экономикасының дамуына ықпал етіп отырғандар саны күннен-күнге артпаса кеміп жатқан жоқ. Айта кету керек, осы күні «Бақытты отбасы» орталығында 6 айдың ішінде түрлі салада ақысыз тегін курс оқып, арнайы мамандардың кеңесін алып, тренингтерден өткен 1500 қыз-келіншектің ішінде зейнеткер аналарымыз да болды. Орталықта білім алған әйелдердің 70 пайызы жұмысқа тұрып өз кәсібін жүргізуде. Бұдан бөлек, қайтарымсыз грантқа ие болғандар да көп. Жобаның мақсаты да сол – әйел адам білім алып, сүйікті ісімен айналысып, отбасына бақыт, береке әкелсе деген.
