Еңбек адамдарына арналған тұжырымдама
Елімізде 2030 жылға дейінгі қауіпсіз еңбек тұжырымдамасы қабылданды. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова атап өткендей, тұжырымдама Мемлекет басшысының «Әділ Қазақстанның экономикалық бағдары» атты халыққа Жолдауында көрсетілген тапсырмасын орындау үшін әзірленген.
Құжат 4 негізгі бағытты қарастырады. Олар – тәуекелге бағдарланған тәсіл негізінде еңбекті қорғаудың ұлттық жүйесін жаңғырту, жұмыс орындарында тәуекелді төмендету жөніндегі шараларды экономикалық ынталандыру, кәсіби құзыреттер мен ғылыми әлеуетті дамыту, сондай-ақ еңбекті қорғау саласындағы бақылау мен мониторингтің тиімділігін арттыру.
Қауіпсіз еңбектің негізгі индикаторлары – өндірістік жарақат пен кәсіптік аурулар көрсеткіші. Олар зиянды жағдайларда жұмыс істеудің салдары. Осыны ескере отырып, тұжырымдама аясында тиісті іс-шаралар кешені іске асырылады.
Премьер-министр ұсынған мәлімет бойынша Қазақстанда 500 мыңға жуық адам зиянды еңбек жағдайында жұмыс істейді. Экономикалық ынтымақтастық пен даму ұйымы (ЭЫДҰ) елдерінде бұл көрсеткіш өндірістік үдерістерді автоматтандыру және қауіпсіздік техникасы деңгейін арттыру есебінен жыл сайын азайып келеді.
«Ал бізде өндірістік жарақат алу көрсеткіші біршама жоғары екенін атап өтуге тура келеді. Елімізде жыл сайын 2 мыңға жуық адам жұмыс барысында жарақат алады. Оның ішінде 200-ден аса адам мерт болады», деді Ә.Смайылов.
Премьердің пайымынша, өндірісте қазір қолданылып жүрген жазатайым оқиғалардан сақтандыру жүйесі жұмыс берушілерді еңбек жағдайларын жақсартуға ынталандырмайды. Бүгінде кәсіпорындардың тек 32%-ы ғана өз қызметкерлерін сақтандырып отыр.
«Көптеген елде өмірді сақтандыру компаниялары сақтандыру сыйлықақысының белгілі бір бөлігін превентивті іс-шараларға бағыттайды. Яғни оларда қызметкерлерді еңбек қауіпсіздігіне оқытуға, ұжымдық және жеке қорғау құралдарын сатып алуға басымдық беріледі. Біз де осындай жүйеге көшуіміз керек», деді Үкімет басшысы.
Ол осы салада қалыптасқан проблемаларды кезек күттірмей шешу үшін Қазақстанда алғаш рет 2030 жылға дейінгі Қауіпсіз еңбек тұжырымдамасы әзірленгенін айтты.
«Бұл құжат, ең алдымен, кәсіптік қауіп-қатерлер мен өндірістік жарақаттану деңгейін және кәсіптік ауру түрлерін төмендетуге бағытталған. Барлық тәуекел алдын ала ескерілетін болады. Өндірістегі қауіпсіздік саласын цифрландыру осы мәселелерді шешуге ықпал етуге тиіс», деді Премьер-министр.
Оның айтуынша, тұжырымдама еңбекті қорғау саласындағы бақылау мен мониторингтің тиімділігін арттыруы керек. Ұсынылған құжат бойынша дауыс беру рәсімінен кейін Үкімет басшысы тұжырымдама іс-шаралары барлығын орындау жұмысын жүйелі түрде ұйымдастыруды тапсырды.
Оған қоса қауіпті өнеркәсіптік нысандардағы апаттар санын төмендетуді бақылауда ұстау, Кәсіптік аурулар институтын құру мәселесін тездету, сондай-ақ емдеу мен профилактиканың сапасын арттыру қажет. Сонымен қатар ол өңірлерде еңбекті қорғау талаптарының сақталуы бойынша превентивті мемлекеттік бақылауды қамтамасыз ету және осы бағыттағы ауқымды ақпараттық-түсіндіру жұмысын күшейту керектігін ескертті.
Заңнамалық тапсырмаларға мониторинг жүргізіледі
Үкіметтің кезекті отырысында 2023 жылға арналған заң жобалау жұмыстары жоспарының орындалу барысы және 2024 жылға арналған заң жобалау жұмыстары жоспарының жобасы да талқылауға шықты. Соңынан жаңа Цифрлық кодекс және жоғары оқу орындарын тұрақты түрде қаржыландыру: Үкіметтің 2024 жылға арналған заң жобалау жұмыстарының жоспары бекітілді.
Әділет министрі Азамат Есқараев биылғы жоспарда Парламент Мәжілісіне 32 заң жобасын әзірлеу және енгізу көзделгенін мәлімдеді. Оның ішінде бүгінде бес заң жобасына Мемлекет басшысы қол қойған, 20-сы Парламент қарауында жатыр, бес заң жобасы – Үкімет қарауында (Су кодексі, «ҚР аумақтық қорғанысы туралы», дене шынықтыру және спорт мәселелері бойынша, т.б. жобалар), тағы екеуі – мемлекеттік органдарда келісу сатысында (Құрылыс кодексі және оның заң жобасы).
Атап айтқанда, бизнес-қоғамдастықпен тұжырымдамалық мәселелерді пысықтауға байланысты Су және Құрылыс кодекстерінің жобалары бойынша жұмыс жалғасып келеді. Бұлармен бірге, биыл жоспардан тыс 18 заң жобасы әзірленді, 70-ке жуық жекелеген түзетулер пакетіне бастамашылық жасалды. Енді 2024 жылға арналған жоспар 18 құжатты әзірлеуді көздейді екен. Олардың қатарында мұрағат ісі және мәдениет мәселелері бойынша, сондай-ақ «Кәсіби парасаттылыққа тестілеу туралы» заң жобалары бар.
Премьер-министрдің айтуынша, биыл қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету, экономика және бюджет, медиа мен әлеуметтік саладағы заңнамалық бастамаларды іске асыру бойынша ауқымды жұмыстар атқарылды.
«Жаңа жоспарды іске асыру кезінде заң жобаларын уақтылы енгізуге ерекше назар аударған жөн. Сондай-ақ болжамдық-талдау жұмыстарын күшейту қажет», деді Ә.Смайылов.
Үкімет басшысы жаңа Цифрлық кодекстің жобасын, сондай-ақ инновациялық қызмет саласын мемлекеттік қолдау жүйесін жетілдіру мәселелері жөніндегі заңды әзірлеудің маңызын атап өтті.
«Аталған заң жобаларының қабылдануы IT саланы дамытуға, перспективалы стартаптар санын ұлғайтуға, қосымша инвестициялар тартуға мүмкіндік береді», деді ол.
Оған қоса, білім және ғылым саласын дамыту, сондай-ақ университеттерді орнықты қаржыландыруды қамтамасыз ету мақсатында Нысаналы капитал қоры туралы заң жобасы әзірленетінін айтты.
Құқық қорғау органдарында сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында кәсіби әдептілікті тексеру институты енгізіледі. «Осылайша, мемлекеттік реттеудің өзекті міндеттерін шешуге қажетті заң жобаларын әзірлеу жоспарланып жатыр. Заң жобаларын әзірлеу сапасы мен уақтылы ұсынылуына мемлекеттік органдардың бірінші басшылары тікелей жауапты екенін атап өтемін», деді Ә.Смайылов.
Үкімет басшысы сөзін қорытындылап, Мемлекет басшысының, Президент Әкімшілігі мен Премьер-министрдің заңнамалық тапсырмаларына мониторинг жүргізу, оларды әрі қарай әзірленіп жатқан заң жобаларына енгізуді қамтамасыз ету қажеттігін еске салды.
