Қазақстанның жоғары білім саласындағы жаңа басымдықтардың байқалуымен өршіл университеттер өз аккредиттеулері есебінен ерекшеленуге тырысып, өзара бәсекеге түсе бастады. Көптеген университеттер жергілікті аккредиттеулерге ие. Бірақ өздерінің беделді халықаралық аккредиттеулерімен мақтана алатын университтер саны өте аз. Бірінші кезекте, бұл шетелдік аккредиттеу агенттіктері өтінім берген ЖОО қоятын қатаң талаптармен, жергілікті стандарттардан елеулі ерекшеленуімен, аудит кезінде келтірілетін шығындармен және халықаралық аудиттен сәтті өту үшін қажетті ұйымдастырушылық мақсаттармен және өзгерістермен байланысты.
Осылайша, халықаралық аккредиттеулер қазақстандық университеттердің шағын дегдарлы қатарын айқындайды. Біз UIB Университетінің 11 халықаралық аккредиттеу алғандығын жақсы білеміз. Ол 6 бакалавриаттың және 5 магистратураның аккредиттелген бағдарламалары. 2012-2016 жылдары Австрия сапаны қамтамасыз ету агенттігі (AQ Austria) біздің ұсынысты тексеріп, UIB университетінің халықаралық деңгейде білім беретіндігін растады.
Аккредиттелген университеттер PR-науқандар жүргізу үрдісінде жеке жетістіктерін пайдаланады. Өкінішке қарай, осындай көптеген қадам болашақ студенттерді, олардың ата-аналарын, билік өкілдерін және бизнес-шеңберлерді шатыстырады. Демек, сіз болашақ оқу орнын таңдаған кезде не нәрсеге назар аударуыңыз керек?
Біріншіден, халықаралық аккредиттеудің басымдыққа ие екендігі айқын. Сондықтан оларға ие университеттерді іздеу керек. Қабылдау комиссиясынан шетелдік аккредиттеулердің сертификаттарын көрсетуді сұраңыз, себебі, кейбір ЖОО жарамсыз болған бұрынғы жетістіктерімен мақтануы мүмкін. Есте сақтаңыз, шетелдік аккредиттеулер өте аз және олар бір-бірінен ерекшеленеді, оларды алу үшін орасан күш және еңбек қажет. Сонымен қатар, көптеген өтінім берген ЖОО әртүрлі кезеңдерде осы шарада сүрінеді.
Екіншіден, Батыс Еуропаның, Солтүстік Американың, Оңтүстік-Шығыс Азияның білім беру саласында танылған және беделді халықаралық көшбасшыларынан аккредиттеуден өткен университеттерді іздеген жөн. Бұл аймақтар өз шекаралары шектерінде экономикалық көшбасшылыққа қол жеткізген австриялық немесе неміс аккредиттеулері автоматты түрде сенімге ие болады.
Үшіншіден, ескеретін жайт, Білім министрлігінде ресми бекітілген шетелдік аккредиттеуші мекемелер тізімі бар. Нәтижесінде, Австриядан AQ Austria, Германиядан FIBAA, ACQUIN, ASIIN және басқа мекемелерден аккредиттеу алған университеттер министрлік ұсыныстарын ұстанып, талпыныстар жасауда.
Төртіншіден, «институттық» және «бағдарламалық» аккредиттеулер арасындағы айырмашылықты түсіну керек және сіз әлеуетті университетке оның жетістіктері туралы сұрақтар қоюыңыз керек. Институттық аккредиттеу – бұл білім беру бағдарламаларының біршама іріктелген тексерісін қамтиды. Ол құрылымға, ішкі үрдістерге, құжаттамаларға, шешімдердің қабылдануына, жоспарлауға және кадрлық саясатты қолдау бойынша есептердің жүзеге асырылуына жалпы университеттік тексеріс делінеді. Осындай шараларда шетелдік ұйым белгілі бір дәрежемен байланысты барлық жайттарды өте терең қарастырады. Оған бағдарлама құрылымы, субъектілер және оқу жоспарлары (мазмұны), студенттерді бағалау және қойылатын талаптар, профессорлық-оқытушылар құрамының және қызметкерлердің сапасы, бағдарламаның заманауилығы, өнеркәсіппен байланыс орнату және түлектер сапасы – жалпы алғанда, белгілі бір дәреже шектерінде алынған білім сапасы кіреді.
Сіздің купеде оғаш және жағымсыз иіс болса, жаңа пойыз мақтауға, әрине, ие болмасы анық. Аккредиттеуге қатысты тәсілдеме туралы осы тұрғыда да сөз қозғауға болады. Университеттер бірінші кезекте студенттер сапалы білім мен машық алуы үшін жалпы сапа мәселесін жақсартуы тиіс. Тек осыдан кейін өздерін ұйым ретінде аккредиттеулері керек.
Жоғары білім алу үшін жақсы орын іздеу кезінде аккредиттеуші бағдарламалардың халықаралық деңгейіне назар аудару қажет. Ал институттық аккредиттеулер сапаны растаудағы екінші кезең болуы керек (егер олар болса). Кейін, бағаларды қарастырыңыз, себебі, кейбір мекеме «халықаралық» аккредиттеулерге байланысты бағаны жоғарылатады. Сіз қабылдау комиссиясында болған кезде, әрқашан аккредиттеу туралы куәлік көшірмесін көрсетуді сұраңыз.
UIB Университеті өзінің аккредиттеу үрдісін 2012 жылы бастап 4 аккредиттеу алды. 2016 жылы UIB тағы 7 аккредиттеуге (4 бакалавриат деңгейінде және 3 магистратура деңгейінде) қол жеткізді. Енді, білім беру бағдарламалары деңгейінде біз үш тілдік білім сапасына сенімді болып отырмыз. Сонымен қатар, австриялық ұжымдардың институционалдық тексерістерінен өтіп, халықаралық институттық аккредиттеуге дайындалудамыз.
Марцин ДУШИНСКИ, UIB Университетінің вице-президенті