Кеше Президент жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының Ғылыми кеңесі Елбасының билік тармақтары арасындағы өкілеттіктерді қайта бөлу мәселелері жөніндегі Үндеуін талқылауға арналған кеңейтілген отырыс өткізді.
Отырысқа академияның профессорлық-оқытушылар құрамы, қызметкерлері, магистранттар мен докторанттар қатысты. Талқылау барысында жаңашылдыққа қатысты сарапшылардың бағасы беріліп, конституциялық реформаларды жүзеге асырудағы Үкіметтің ықпалы мен кәсіби мемлекеттік аппараттың рөлі қарастырылды.
Мемлекеттік басқару академиясының ректоры Фатима Жақыпова жиын барысында сөз сөйлеп, конституциялық өзгерістердің қоғамды демократияландыруға маңызды ықпалын тигізетініне тоқталды.
«Сіздерді Үндеуді талқылап, оны іске асыру үшін нақты жұмысқа кірісуге шақырамын», – деді академия ректоры.
Мемлекеттік билік тармақтары арасындағы өкілеттіктерді қайта бөлу мәселелері жөніндегі Жұмыс тобының мүшесі, академияның профессоры Зинаида Федотова ұсынылып отырған конституциялық реформаның мәні, оны жүзеге асыруға қатысты тәсілдер туралы, сондай-ақ мемлекеттік басқару жүйесін жаңғыртуға қажетті жаңа мүмкіндіктер туралы баяндама жасады.
– Мемлекет басшысы Президенттің, Парламенттің, Үкіметтің және сот-құқық қорғау жүйесінің өкілеттігіне талдау жүргізетін арнайы Жұмыс тобын құрды. Мемлекеттік билік тармақтары өкілеттіктерінің бөлінуі бойынша шет мемлекеттердің тәжірибесі назарға алынды. Нәтижесінде Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ұсыныстар дайындалды. Ұсыныстар Мемлекет басшысымен бірге мұқият талқыланды. Бұл конституциялық өзгерістерді енгізудегі мақсат не? Басты мақсат елімізде тиімді, орнықты, заманауи мемлекеттік басқару жүйесін қалыптастыру. Мемлекеттік биліктің әрбір тармағының өкілеттігі нақты айқындалып, оның құқы мен міндеттері, жауапкершілігі анық көрсетілуге тиіс. Сонымен қатар, билік тармақтарының өзара жұмысы кезінде билік тепе-теңдіктері сақталуы керек. 25 жыл ішінде Қазақстан Президенттік басқару жүйесімен қалыптасу мен нығаю, гүлдену жолынан өтті. Мықты президенттік билік жас мемлекеттің алғашқы қалыптасу жолында, дағдарысқа қарсы бағдарламаларды жүзеге асыруда, өмірдің барлық салаларын жаңғыртуда өте керек болды. Бүгінде Қазақстан дамудың жаңа кезеңіне аяқ басқандықтан, мемлекеттілікті одан әрі нығайтып, демократияландыру үрдісін дамытып, билік тармақтарының өкілеттіктерін кеңейту әрі жауапкершілігін арттыру қажет, – деді З.Федотова.
Оның айтуынша, конституциялық реформалардан кейін де сыртқы саясат, қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік сынды стратегиялық маңызға ие мәселелер Президенттің өкілеттігінде қалады. Президент биліктің барлық тармақтарының өзара келісіммен жұмыс істеуін, сонымен қатар, билік органдарының халық алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз ететін болады.
Президенттің мемлекеттік билік тармақтарын бөлу мәселесі бойынша жариялаған Үндеуі мен күні кеше Қазақстан халқына арнаған Жолдауы өзара тығыз байланысты әрі бір-бірін толықтырады. Қолданбалы зерттеулер институтының директоры, заң ғылымдарының докторы Марат Жұмағұлов осылай деді.
– Үшінші жаңғыру кезеңіне аяқ басқан уақытта мемлекеттік органдардың жауапкершілігін арттыру арқылы оның халықтың қажеттілігіне, сұранысына мойын бұруына ықпал жасалуы тиіс деп ойлаймын. Үкімет пен оның жергілікті атқарушы органдарының жұмысы халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталуы керек, – деді М.Жұмағұлов.
Саяси ғылымдар докторы, профессор Төлеутай Сүлейменов атап өткендей, конституциялық өзгерістер негізінде 40-тан астам президенттік өкілеттіктің Парламент пен Үкіметке берілуі демократиялық қағидалардың жүзеге асуының бір көрінісі болып табылады. Яғни, Парламент пен Үкімет қоғам өмірінде айтарлықтай белсенді рөлге ие болады.
– Парламент пен Үкіметтің өкілеттіктерінің кеңеюін – халық билігінің нышаны деп қабылдауға болады. Уинстон Черчилльдің «Демократия – басқарудың нашар формасы, бірақ одан жақсысын әлі ешкім ойлап тапқан жоқ» деген қанатты сөзі бар. Бұл демократияны кемсітуі емес, керісінше, оның артықшылығына қатысты айтқан мадағы. Олай болса, біздің мемлекетіміз де алдағы уақытта демократиялық басқарудың элементтерін, формасын белсенді түрде қолданысқа енгізеді деп сенемін, – деді Т.Сүлейменов.
Арнұр АСҚАР,
«Егемен Қазақстан»