Қазақ өмірінің тереңінен суарылған талай дәстүрі мен мәдени қазынасы халқымыздың саналы ғұмырында сақталып, ертеден бүгінге жетті. Қазір сол көмескіленіп қалған дүниемізді қайта жаңғыртып, келешек ұрпақтың алдына қойып отырған жайымыз бар. Бұл жағынан мемлекеттің де қосып жатқан үлесі орасан. Сондай мәдени салтымызбен бірге сабақтасып, өшпестей болып келе жатқан қазақтың ұлттық ойындарының орны бөлек.
Ертеректе қазақтың ұлттық ойындары дегенде алдымен көз алдыңа ұлттық ат спорты, атап айтқанда, қыз қуу, көкпар, аударыспақ, бәйге, тағы басқалар елестейтін. Қазір олай емес. Халқымыз ғұмыр бойы көшпенділік күн кешіп, аттың жалында, түйенің қомында жүргенімен, өзіне тән басқа да ұлттық ойындарының бар екендігін әлемге мойындата бастады. Сондай ойындарымыздың бірі – тоғызқұмалақ.
Тоғызқұмалақ – әлемдік мәдениеттің кез келген үлгілерімен бой теңестіре алатын 4 мың жылдық тарихы бар зияткерлік ойын, озық рухани мұра. Бүгінде ұлтымыздың ұранына айналып отырған сақтар, ғұндар, көктүркілерден қазіргі күнге дейін жалғасып келе жатқан үндестіктің бір айғағы.
Тоғызқұмалақ соңғы жылдары жоғары қарқынмен дамып келе жатқандығы белгілі. Оған Туризм және спорт министрлігі елеулі үлес қосып отыр. Мерзімді басылымдар мен ақпарат көздері арқылы білгеніміздей, аталған ойын түрін дамыту барысында әлі талай дүниелер қолға алынатын сыңайлы. Бір қуанатыны, бүгінгі таңда тоғызқұмалақ ойынымен шұғылданушы елдердің қатары да өсіп отыр. Атап айтқанда, Қазақстан, Англия, Франция, Германия, Ресей, Қытай, Моңғолия елдерінде жергілікті халықтардың арасында ойнаушылардың саны артуда. Ал елімізде бұл ойын түрімен айналысушылардың саны 100 мыңға жеткен екен. Дегенмен, 100 мыңды күн санап көбейте түссек нұр үстіне нұр болар еді. Ол үшін тағы талай еңбек пен қажыр-қайрат қажет.
Айтайын дегенім, атадан келе жатқан асыл мұрамызды ұрпақтар санасында әлі де болса жаңғырта түссек. Ол үшін Білім және ғылым министрлігі аздап болса да қолдау көрсетсе өзі де құлшынып тұрған отандық жастарымыз ары қарай екпінмен алып кетері сөзсіз.
Өзім аталған ойынның жанкүйері әрі мұғалім болғандықтан, тоғызқұмалақ ойыны туралы кез келген мәліметті қалт жібермеуге тырысамын. Осылайша ұлттық ойынымызды мектеп бағдарламасына енгізіп, жыл сайын оқушылар арасында аламан сайыстар ұйымдастырсақ деген ұсынысым бар. Иә, қазір тоғызқұмалақпен Халықаралық тоғызқұмалақ қауымдастығы бел шеше айналысып жатқандығы рас. Тіпті оның ұйытқы болуымен бірнеше халықаралық жарыстар, әлем чемпионаттары өткізілді. Аталған жарыстарда Отанымыздың
тоғызқұмалақшылары оза шауып, өздерін ілгеріден көрсете білді. Ал шетелдерде өткізілген сындарда да еліміз шеберлерінің есімі бірінші болып аталды. Атап айтқанда, ерлер арасында Айдос Сейітжанның шашасына шаң жұқпай тұр бүгінде. Әрине, қуанамыз.
Ал алдағы шілде айының 18-і мен 22-сі аралығындағы Чехиядағы тоғызқұмалақ қауымдастығының бастамасымен тұңғыш рет Еуропа чемпионаты Пардубице қаласында өткізіледі. Оған да еліміздің үздіктері сайланып қойғандығы мәлім. Сондай-ақ, 2012 жылы Халықаралық тоғызқұмалақ қауымдастығының қолдауымен елімізде Азия және әлем чемпионаты өткізіледі. Тоғызқұмалақтың толайым табыстары бұл жолы да ел мәртебесін биіктен көрсетеді деген сенімдеміз.
Жаңыл ӨТЕБАЕВА, №37 орта мектептің мұғалімі. Астана.