Қазір әлемдік білім беру кеңістігі жеке-дара қалуды қаламайды. Сондықтан да болар, әлемдегі 46 мемлекеттің Болон процесіне бірігіп отырғаны. Біз де осы үдерістен шығу үшін, яғни әлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылған едік. Күні кеше ғана Будапешт пен Вена қалаларында Еуропа білім министрлері бас қосқан ІІ форумда Болон процесі мен халықаралық Лиссабон ынтымақтастығына қосылуға қол жеткіздік. Бұл ел өміріндегі елеулі оқиға деуге тұрады. Соның нәтижесінде жоғары білім берудің еуропалық үлгісіне енетін боламыз. Қазақстандық жоғары мектептің әлемдік білім кеңістігімен бұлай үйлесуі ұлттық экономика үшін маман даярлауға кең жол ашып қана қоймайды, кадр сапасын арттыруға да ерекше септігін тигізеді. Сол секілді білім беру кеңістігіндегі ұстанымымызды нығайтуға да мүмкіндік береді. Отанымыз еуропалық білім беру кеңістігіне ену арқылы әлемдік білім беру үдерісіне жақындауға да қадам жасалады.
Ал осы игілікті шара Қазақ елінің жоғары білім беруіне қандай жақсылықтар әкеледі деген сауалға тоқталар болсақ, Болон процесіне қосылу арқылы, біріншіден, отандық білім беру бағдарламаларын және оқу жоспарларын еуропалық стандарттарға сәйкестендіруге, екіншіден, біліктілікті арттырып, академиялық дәрежелерді тануға, үшіншіден, қазақстандық жоғары оқу орындары берген дипломдардың Еуропа өңірінде жарамдылығы және кадрларымыздың кез келген елде жұмысқа тұруына құқылы болуына, төртіншіден, оқытушы-профессорларымыздың деңгей дәрежесін шетелдіктерге танытуға, бесіншіден студенттер мен оқытушылардың академиялық ұтқырлығын қамтамасыз етуге, алтыншыдан, екі дипломды білім беру бағдарламасын іске асыруға мол мүмкіндік туады деп жауап беруге негіз бар.
Әлемдегі жоғары білім беру ісінде кредиттік технология бойынша оқыту кең қанат жайған. Ендігі жерде бұл іс те елімізде өз шешімін табады. Жоғары оқу орнын бітірушілерге шетелдік үлгіге сай дипломның қосымшасын беруді, халықаралық еңбек нарығының талаптарына сәйкес олардың жұмысқа қабылдануына кепілдік жасауды қамтамасыз ету қарастырылып отыр. Болон декларациясының тағы бір маңыздылығы сол – кредиттік технология бойынша сынақтық бірлік жүйесін енгізу, яғни академиялық кредиттерді қалыптастыру. Жоғарыда айтқанымдай, елімізде соңғы жылдары бұл қадам біртіндеп өз шешімін тауып келеді.
Болон процесіне қосылғанға дейін елімізде көптеген жұмыстар атқарылды. Білім құрылымы мен мазмұны жан-жақты қаралып, декларацияның принциптеріне сәйкестендірілді. Кадр дайындаудың үш сатысы, нақтылай түссем, бакалавр – магистр – PhD бірте-бірте орнығып келеді. Білім беру процесі субъектілерінің академиялық еркіндік шекаралары кеңейтілді. Соның нәтижесінде білім беру мәдениеті қалыптасу үстінде.
Тағы бір айтарым, 2009 жылғы сәуір айында Лувен (Бельгия) университетінің базасында Болон процесіне қатысушы елдердің білім министрлерінің форумы өткен болатын. Осы шараға Қазақстан мемлекеті алғаш рет қатысып, білім беру саласында ынтымақтастық орнату мәселесін қозғаған еді. Сол секілді Отанымыздың Лиссабон конвенциясына қол қоюы, конвенция аясында Еуропа мемлекеттері қабылдаған бірнеше қорытынды құжаттарға сүйеніп біздің де біраз жұмыстарды тиянақты жүргізуге мүмкіндігіміз болады.
Халықаралық білім беру процесіне қосылғаннан кейінгі жерде талаптың күшейетіні белгілі. Мұның ең бастысы, Отанымыздағы жоғары оқу орындарының халықаралық аккредитациядан өтуі дер едік. Мұндай жағдайда Елбасы айтқан халықаралық рейтингке ену жүзеге асатын болады. Сол арқылы дүниежүзілік білім кеңістігінде тек танылып қана қоймай, өз орнымызды аламыз. Бүгінгі күні қазақстандық үш жоғары оқу орны шетелдік аккредитациялық агенттіктердің мамандандырылған сараптауынан жақсы өтті. Сондай-ақ Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясы сәулет мамандығы бойынша МСА-ЮНЕСКО-ның аккредитациялық агенттігінің талаптарына толық жауап беріп, үдеден шыға білді. М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті жеті білім беру бағдарламасы шеңберінде шетелдік ASІІN (Германия) аккредитациялық агенттігінен жоғары баға алса, Қазақстан-Британ техникалық университеті британдық мамандандырылған теңіз инжинирингі, ғылым және технологиялар институтынан инженерлік бағдарлама бойынша жоғары көрсеткішке қол жеткізді. Өткен жылы ұлттық университеттеріміздің 10 білім беру бағдарламалары мамандандырылған халықаралық аккредитациядан өткізіле бастады.
Бұл жұмыс Президент Нұрсұлтан Назарбаев ұйытқы болып отырған “Еуропаға жол” мемлекеттік бағдарламасына сәйкес атқарылып жатқанын да назарға сала кетсем деймін.
Жансейіт ТҮЙМЕБАЕВ, Білім және ғылым министрі.