Сайлау жүйесінде шамамен 70 мың адам жұмыс істейді. Олардың ішінде 41 мыңнан астамында алдыңғы сайлау науқанын өткізу тәжірибесі бар. Осы жылдың басында өткізілген сайлау комиссияларының жаңа құрамын қалыптастыру кезінде олардың 40%-ы жаңартылды. Олардың көбісі учаскелік және аумақтық комиссияларда тұрақты түрде жұмыс істемейтін адамдар.
Орталық сайлау комиссиясы (ОСК) бүкіл ел бойынша сайлау комиссияларындағы сайлауды ұйымдастырушылардың біліктілігін арттыру ауқымын түсіне отырып, оларды жүйелі негізде оқытуды ұйымдастыруда. Сайлау комиссияларының кадрларын ағымдағы сайлауға даярлау Қазақстан Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауын дайындау кезеңінде сайлау комиссияларының мүшелерін және сайлау процесінің өзге де қатысушыларын оқыту жоспарға сәйкес жүргізілді.
Электораттық оқыту алты бағыт бойынша әртүрлі нысанда өткізілді: аумақтық сайлау комиссиясының кәсіби негізде жұмыс істейтін мүшелері Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының базасында оқытылды; Аумақтық сайлау комиссиясы төмен тұрған сайлау комиссияларының мүшелерін жер-жерлерде оқытты; қашықтан оқыту және тестілеу жүргізілді, ОСК аппаратының қызметкерлері мен мүшелері өңірлерде көшпелі оқытуларды өткізді, семинарлар бейнеконференцбайланыс арқылы өңірлерде көрсетілді, сондай-ақ сайлау процесінің өзге де қатысушыларына (сенім білдірілген адамдар, байқаушылар, республикалық қоғамдық бірлестіктердің, саяси партиялардың, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері, жас сайлаушылар және т.б.) бірқатар оқыту іс-шаралары ұйымдастырылды.
Аумақтық сайлау комиссиясы және учаскелік сайлау комиссиясының 4 112 мүшесі 16 сәуірден бастап 30 мамырға дейін Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының базасында күндізгі оқудан өтті. Ақмола, Қызылорда және Атырау облыстары өңірлік филиалдар арқылы оқытудың едәуір бөлігін қамтамасыз етті. Электораттық оқыту процесіне Ортсайлауком бұған дейін дайындаған 100-ден аса сертификатталған тренер тартылды. Өз кезегінде аумақтық сайлау комиссиялары жер-жерлерде төмен тұрған сайлау комиссияларының мүшелерін оқытты. Олар қалаларда, аудан орталықтарында, кенттерде шамамен 2,5 мың көшпелі оқыту семинарларын өткізді.
Аумақтық және учаскелік сайлау комиссиялары сайлауды ұйымдастырушыларды оқытуды ұйымдастыру үшін әдістемелік базамен қамтамасыз етілді – Ортсайлауком 10 әдістемелік құрал мен ақпараттық-түсіндіру материалдарын, сондай-ақ Дауыс беру күнгі сайлауды ұйымдастырушылардың жұмысы туралы оқыту фильмін қолжетімді етіп шығарып, ОСК сайтында орналастырды, аталған фильм ОСК интернет-ресурсында, сондай-ақ барлық сайлау комиссияларына жеткізілді.
30 730 адам «Сайлау процесінің құқықтық негіздері және Қазақстан Республикасы Президентінің сайлауын өткізу кезіндегі сайлау комиссияларының жұмысын ұйымдастыру» модулі бойынша қашықтан оқытудан және тестілеуден өтті. Қашықтан оқыту және тестілеу жүйесі ОСК интернет-ресурсында орналасқан және барлығы үшін ашық «Өңірлер бойынша қашықтан оқыту және тестілеу статистикасы» бөлімі бар, мұнда үнемі жаңартылатын режімде статистикалық ақпарат көрсетіледі.
ОСК аппаратының мүшелері мен қызметкерлері өңірлерде 17 көшпелі оқыту семинар-кеңесін өткізіп, 10 263 сайлау процесін ұйымдастырушыны оқытты. Өңірлермен бейнеконференцбайланыс бойынша семинарларды Ортсайлауком ақпан айынан бастап жүргізуде, кезектен тыс сайлау жарияланған кезден бастап Ортсайлауком бейнеконференцбайланыс арқылы ағымдағы сайлау науқанын ұйымдастыру және дайындау мәселелері бойынша 12 семинар өткізді.
Барлық деңгейдегі сайлау комиссияларының мүшелерін дайындаудан басқа сайлау процесіне өзге де қатысушылар үшін оқыту іс-шараларын ұйымдастыру мен өткізуге жеке тоқталған дұрыс. Мысалы, 13 мамырда Нұр-Сұлтан қаласының Аумақтық сайлау комиссиясы базасында Ортсайлауком республикалық қоғамдық бірлестіктердің өкілдері үшін Қазақстан Республикасы Президентінің сайлауы науқанын қаржыландыру мәселелері бойынша, сондай-ақ сайлау комиссияларының президенттікке өз кандидаттарын ұсынған республикалық қоғамдық бірлестіктермен өзара іс-қимылы бойынша семинар өткізді. Семинар жұмысына кандидаттардың сенім білдірілген адамдары мен олардың штабтарының өкілдері қатысты.
Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Жамбыл облыстарында Ортсайлауком Жастар істері жөніндегі комитеттердің төрағаларымен кездесулер өткізді. Өңірлік жоғары оқу орындарының әлеуетін аумақтық сайлау комиссияларымен бірлесіп жұмыс істеуге тарту үшін Ортсайлауком Қазақстанның жоғары оқу орындарының студенттері арасында сайлау құқығы мен сайлау процесі мәселелері бойынша Ұлттық викторина жүргізуде. Бұл іс-шара – ТМД Парламентаралық Ассамблеясының Кеңесі бастамашылық еткен мемлекетаралық жобаның ұлттық кезеңі.
24 мамырда сайлау құқығы негіздерін білу викторинасының алғашқы интерактивті туры өтті, оған Қазақстанның 29 ЖОО-сынан 170 студент қатысты. 4 маусымда бейнеконференцбайланыс форматында екінші тур өтті, онда бірінші кезеңнің 10 жүлдегері сайлау тақырыбына арналған пікірталасқа қатысты. Ұлттық кезеңнің жеңімпазы ағымдағы жылдың қыркүйек айында ТМД елдерінің құрама командасы қатарында Санкт-Петербургтегі ғылыми пікірталасқа қатысатын болады.
Аумақтық сайлау комиссияларының жастармен жүргізген белсенді жұмысын атап өткен жөн. Алматы қаласының аумақтық сайлау комиссиясы 24 сәуір күні, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті мен Қазақ ұлттық аграрлық университетінің алғаш рет дауыс беретін жас сайлаушы студенттерімен кездесулер өткізді. Жамбыл облысының аумақтық сайлау комиссиясы 22 мамырда жоғары политехникалық колледж базасында жас сайлаушыларға арналған «Жастар жазғы мектебінің көшбасшысын сайлау» оқыту іс-шарасын ұйымдастырды. Шығыс Қазақстан облысының аумақтық сайлау комиссиясы өңір колледждерінің 140 алғаш рет дауыс беруші студентін оқытты. Ақтөбе облысының аумақтық сайлау комиссиясы сайлау процесіне қатысушылардың барлық санаттарымен: кандидаттардың сенім білдірілген адамдарымен, байқаушыларымен, саяси партиялардың, қоғамдық бірлестіктердің, құқық қорғау органдарының, БАҚ өкілдерімен және жас сайлаушылармен оқыту іс-шараларын өткізді.
Бүгінгі таңда сайлау процесіне қатысушылардың 4,5 мыңға жуығы дайындықтан өтті. Жалпы, Қазақстан Республикасы Президентінің кезектен тыс сайлауына дайындық кезеңінде барлық деңгейдегі сайлау комиссияларының мүшелері, сондай-ақ сайлау процесінің өзге де қатысушыларының 120 мыңға жуық адамды оқытудың түрлі нысандарымен қамтылды.
Сәбила МҰСТАФИНА, Орталық сайлау комиссиясының хатшысы