Тұлғаға тағзым жасалды

Өткен ғасыр басында азаттық үшін басын бәйгеге тіккен ұлтшыл тұлғалардың алғы шебінде болған Смағұл Сәдуақасовтың ең әуелі, би­ыл 100 жылдық мерейтойын атап өтіп жатқан «Егемен» үшін де ерекше ор­ны бар. Се­бебі Алаш арысы 1921 жыл­дың қаңтар айынан бас­тап «Еңбекшіл қазақ» г­азетін аз уақыт бас­қарса, екінші рет 1925 жыл­дың ма­мыр айында басылым ре­дакторлығына тағайын­далып, республиканың бұ­рынғы астанасы Орынбордан жаңа орталық Қызылордаға газетті бұйдалап жеткізген екен.

Жарықтық, нағыз толыс­қан шағында, бар-жоғы 33 жасында Мәскеу-Донбасс темір жол құрылысында апаттан қайтыс болып, өр­телген сүйегі Дон қабiр­ста­нында топыраққа көмiл­мей, құмыра iшiнде сақ­талып келген едi. Арада 78 жыл өткенде, яғни 2011 жыл­дың қаңтар айында мар­құмның күлі туған топырағына жет­к­ізіліп, елор­­даның ескі қо­рымына жер­ленген болатын.

Алаш арысының басына тағзым етуге жиналған зия­лылар арасынан алғаш­қы болып сөз алған тарих ғы­лым­дарының докторы, академик Мәмбет Қой­гел­диев: «Смағұл – ХХ ға­сырдың алғашқы шире­гін­дегі күрделі кезеңнің ұлы тұл­­ғасы. Оның идеясы, ұста­нымы болашаққа үлгі. Ол ең әуелі, сол тұста жа­ңа­дан бекіп келе жатқан то­тали­тарлық жүйеге ашық қарсы шықты. Егер оның идеясы жеңіске жеткенде отызыншы жылдардағы қыр­ғын болмайтын еді. Бо­ла­шақта зиялылар тарапынан Солтүстік Қазақстан облысы аумағында бір ауданға көрнекті қайраткердің есі­мін берсек деген ұсыныс көтерілуде. Сондай-ақ Нұр-Сұлтан қаласындағы №78 орта мектепке Смағұлдың есімі берілмек. Оның артында қалған мұрасы өте құнды. Ел оны білуі керек», деді танымал тарихшы.

Сонымен қатар тағ­зым кезінде филология ғы­­­лым­дарының докто­ры, про­фес­сор Серік Не­ги­мов, қо­ғам қайраткері, рес­пуб­ли­калық «Қа­һарман­дар» рес­публикалық қоғамдық қорының төрағасы Сабыр Қасымов, смағұлтанушы-академик, Ресей елінен мар­­­­­құмының күлін туған то­пырағына жеткізген азамат Дихан Қамзабекұлы қа­тарлы ғалымдар сөз сөй­леп, Алаш арысының сан қыр­лы болмысы жайлы баяндады.