Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталғанына биыл 75 жыл толып отыр. Адамзат тарихындағы ең қасіретті соғыс бір ғана Кеңес Одағының өзінен 20 миллионнан аса адамның өмірін жалмады. Қанды майданнан қайтпаған жауынгерлердің көбінің артында балалары қалды. Сол балалардың бірі мен едім.
Соғыс балалары… Әкеден ерте қалған олар тағдырдың теперішін көріп, өмірде көп нәрседен қағылды. Соғыс кезінде балалығымыз ұрланған біздің де қазір алдымыз сексенге келіп қалды.
Әкем Ғосмания Дүрмағамбетов 1907 жылы Қарағанды облысы Қарқаралы ауданында дүниеге келген. Әжемнің айтуынша, әкеміз ақылды, көптің қамын ойлаған, мейірімді де еңбекқор жан болған. Жастайынан еңбекке ерте араласып, соғыстың алдында Балқашмыс зауытында жұмыс істеген екен.
1941 жылы әкемді Қарқаралының әскери комиссариатынан Отан қорғауға шақырғанда мен 2 жаста ғана болыппын. 9 жасар ағам Дәулетхан мен 5 жастағы апам Мағира үшеуміз анам Малғияның қолында қалдық. Анам соғысқа кеткен азаматтардың орнына колхозға жұмысқа кіріп, балаларын асырау үшін көп жыл аянбай еңбек етті.
Ресей Федерациясы Қорғаныс министрлігінің Бас архивінің ресми деректері бойынша әкем Ғосмания Дүрмағамбетов 57-армияның 156-шы атқыштар дивизиясының құрамында соғысқан. 1942 жылдың қазан айына дейін үйіне хат жазып тұрған әкеміз сол жылдың 20 қазанында бірнеше айға созылған даңқты Сталинград түбіндегі шайқаста ерлікпен қаза тапты. Большие Чапурники ауылының Бауырластар бейітінде 57-ші армияның жауынгерлерімен бірге жерленген. Тарихтағы деректерге сүйенсек, әкем майданның ең қауіпті аумақтарының бірінде соғысқан екен.
Сталинградты бетке алған Германия мен оның одақтастары әскері қару-жарақтың барлық түрімен толық жарақталған. Сталинград шайқасы Екінші дүниежүзілік соғыстың барысында үлкен бетбұрыстың басталуына жол ашқан шайқас болды. Неміс-фашист әскерлерінің Сталинград түбіндегі жеңілісі неміс халқына моральдық жағынан үлкен соққы болды. Сол Сталинградты қорғау үшін менің әкем де соңғы демі қалғанша шайқасып, теңдесі жоқ батырлық көрсеткен. Жауға қасқайып қарсы тұрып, жеңісті жақындатуға үлесін қосты.
Арада 70 жыл өткенде балаларым Назгүл мен Бақытты ертіп Волгоград облысы Большие Чапурники ауылына, әкемнің жерленген жеріне барып қайттым. Қабіріне туған жердің бір уыс топырағын салдық. Осылайша көптен бері ойымда жүрген үлкен бір шаруаны бітіріп, көңілім жайланып қалды. Барған жерімізде жылыұшырай қарсы алған жергілікті халыққа, бейітке қарап, күтім жасап жүрген мектеп оқушыларына ризашылығымызды білдірдік. Большие Чапурники ауылының Ұлы Жеңістің 70 жылдығына орай ұйымдастырған соғыс ардагерлеріне арналған парадына қатыстық.
Балаларым мен немерелерімнің есінде соғыс даласынан қайтпай қалған әкемнің бейнесі ержүрек жауынгер ретінде мәңгі қалатынына сенемін. Бейбіт заманның орнауына үлкен үлесін қосқан майдангерлерді жас ұрпақ қашанда зор құрмет тұтып, естен шығармауы керек. Бұл – бізге парыз.
Құрал ДҮРМАҒАНБЕТОВ
Қарағанды