Әңгімені көзіміз көрген жарқын істен, жақсы мысалдан бастайық. Әдіс Тәшенов пен Бибігүл Бейсембаеваның мектеп жасындағы төрт баласын ертіп, Талдықорғаннан Қостанай облысының Сарыкөл ауданындағы Сорочинка селосына қоныс аударғанына бір айдан енді ғана асты. Үлкен үш баласы студент, Талдықорғанда оқиды. Бір-екі төсек жаймасын, киім-кешегін ғана алып, пойызбен жетіпті. Олар Сорочинкаға келгенде сыры кеппеген төрт бөлмелі үй дайын тұрған еді. Ертеңіне отағасы Әдіс жергілікті «Агро парасат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне жүргізуші болып орналасты, ал Бибігүлдің жұмысы жолға шығарда-ақ шешіліп қойған еді. Мұндағы орыс мектебіне қазақ тілі маманы керек болатын. Мұғалім келе жатыр дегенде мұндағы мектеп ұжымы мен ауылдағы ата-аналар ерекше қуаныпты.
– Талдықорғаннан бізді ешкім қуған жоқ. Бірақ шиеттей жеті баланы асырап жеткізу үшін отбасымызға кіретін табыс жеткілікті болуы тиіс екенін ойладық. Отбасымыз үлкен, бірақ осы уақытқа дейін мынадай төрт бөлмелі үйде тұрып көрген емеспіз. Балаларым да кең үйде рахаттанып қалды. Ал өзімнің мұғалім ретінде арман-мақсатым да биік, – дейді Бибігүл қуанышын бөлісіп.
Сонымен жұмысы жоқтар жұмыс тапты, ауылға маман келіп, үміт оты жағылды. Бұл бір сауапты іс еді. Енді сауапты істі жалғағандар кімдер деңіз? Жыл сайын оңтүстік облыстарда өтетін солтүстіктегі бос орындар жәрмеңкесі ме? Жоқ. Бір күні Бибігүлдің смартфонында «Жаңа аймаққа көшу» деген чат пайда болды. Кімнің жібергеніне де назар аудармапты. Оқып шықты. Чатта отырғандар оңтүстіктен солтүстікке қоныс аударатындар үшін ақпарат береді екен. Алдымен түсінбей қалды, интернетті кезіп жүретін бос сөз бе деп қалғаны да рас. Чатты жиі ашып, ондағылардың ақпаратын оқи бергісі, тыңдай бергісі келгенін өзі де байқады. Чаттағылардың барлығы «Еңбек» нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту мемлекеттік бағдарламасы аясында қабылданған жұмыс күші көп оңтүстік аймақтардан жұмыс күші тапшы солтүстік өңірлерге ерікті қоныс аудару бағдарламасын шемішкеше шағып тұр. Сөздерінен керемет жылылық, бауырмалдық, елжандылық пен ұлтжандылық еседі. Бибігүл де солтүстік облыстардың біріне көшкісі келетінін жазды. Оған чаттан Серік Әлтаев жауап беріп, Бибігүлдің отбасы, жолдасының, өзінің мамандығы, жағдайлары туралы сұрады. Өздерінің атқарып отырған волонтерлік жұмыстары туралы айтты. Ол Бибігүлге қазақ тілі пәнінің мұғалімі қажет Қостанай облысының Сарыкөл ауданындағы Сорочинка селолық округінің әкімі әрі өздерінің еріктілер тобының мүшесі Берік Қалмұратовтың телефонын беріп, сәт сапар тіледі.
– Берікпен хабарласқан соң, жолдасымыз екеуміз балаларды жетектеп, Қостанай қайдасың деп тартып отырдық. Өйткені Беріктің де, Серіктің де, еріктілер тобындағы басқа да кісілердің жауапкершілігіне имандай сендім әрі таңғалдым. Біз келгенде Берік үйді де, жұмысты да дайындап қойған. Жергілікті жердің ерекшелігі туралы да айтып түсіндірді. Енді Қостанайдың қарынан да, боранынан да қорықпаймыз, арқамызды қабырғаға тірегендей сенім күшті, – дейді Бибігүл. Қостанайға Түркістан облысының Ордабасы ауданынан қоныс аударғанына бір жылдан енді асқан Берік Қалмұратовқа жергілікті тұрғындар сенім артып, селолық округ әкімі болуына дауыс беріпті. Ол өзінен кейін тағы үш отбасының көшіп келуіне ықпал етіпті. Өзін тек әкім емес, тәжірибелі ерікті санайды.
Сөзімізге мысал болған Әдіс пен Бибігүлдің құтты қонысын табуы «Жаңа аймаққа көшу» чатын құрған еріктілер бүгінгі игілікті іске бірден келмепті, ізденіске толы жолдан өтіпті.
– Біз Фейсбук әлеуметтік желісінде отырып, Нұр-Сұлтанда, Алматыда, басқа қалаларда үйсіз-күйсіз жүрген көпбалалы, жалғыз басты аналардың қамын ойлаушы едік. Оларға қаржы жинап беріп, қайырымдылықпен айналыстық. Бірақ қайырымдылық мәселені шешпейді екен. Қандастар құрған «Шындықтан қаша амайсың» чатында да жүрдік. Бірде тек қандастар мәселесін қаузай бермей, ұлтымызға тән басқа да өзекті мәселені көтерейік дедік. Сол үшін «Мәселе алаңы» деген чат аштым. Қатарымыздағы аз адам не істеу керек екенін ойлана бастадық. Петропавлдық Садыржан Аният: «Бауырлар, қазір қазақтың көші өткір мәселе емес пе? Солтүстікте мектептер жабылып жатыр, ауылдар босап қалды. Осыны көтерейік те» деп жазды. Біз мұны бір ауыздан қолдап, чаттың атын, «Жаңа аймаққа көшу» деп өзгертіп, сол сәттен бастап жұмысқа кірістік, – дейді ерікті, қызылордалық Гүлжан Батталова.
Еріктілердің бұл қадамы әлгі үйсіз-күйсіз жандарға балық емес, қармақ берумен бірдей еді. Жаңа чатты барынша таратып, тығырықтан шыға алмай аңтарылып жүрген жандарға солтүстік өңірге барып, тірлік жасауына жол көрсету басты мақсат болды. Еріктілер өркениеттің озық жаңалығы интернетті ұлт пайдасына пайдаланудың тамаша үлгісін көрсетті. Өздерінің де қатары толыға бастады, Арыстағы жарылыстан кейін Солтүстік Қазақстан облысының Қызылжар ауданына жеті баласын жетектеп қоныс аударған Серік Әлтаев, Арыстан құқық қорғаушы Сәбитхан Сәрсенбаев, Петропавлдан мемлекеттік қызметтен тәжірибесі мол Нұржамал Тамбетова, Павлодарға Арыстан қоныс аударған Нұржамал Өмірбекова, Өскеменнен Гүлшат Құрманова, Петропавлдан Ерлік Мұхамеджанов, Гүлзада Ізтілеуова, Қостанайдан Берік Қалмұратов қосылып, бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып дегендей, бірлікпен белсене іске кірісті.
– Таңертеңнен түннің бір уағына дейін чатқа түскен сұрақтарға жауап береміз, ұйықтасақ телефон жастығымыздың жанында жататын болды. Бұл жеңіл жұмыс емес. Тобымыздағы Сәбитбек Сәрсенбаев пен Нұржамал Тамбетова бізді мемлекеттік бағдарламалар, еліміздің заңдары туралы ақпараттармен қамтамасыз етіп, жол көрсетіп отырады. Тәжірибелері мол, көп нәрседен хабардар етіп, көзімізді ашты. Істің шашырамай сауатты, тәртіппен жүруіне үлкен ықпал етті, – дейді «Жаңа аймаққа көшу» чатының уығын қаласқандардың бірі, алматылық Әсия Қарабалина. Бірлік, адал жұмыс – ұлтым дегендердің ішкі қуаты екен.
Қазір жұрттан сұраныс тым көп болғандықтан, уатсап желісі көтере алмай, «Жаңа аймаққа көшу» чатынан «Қостанайға көшу тобы», «Павлодарға көшу тобы», «Петропавлға көшу тобы», «Шығыс Қазақстанға көшу тобы», «Админдік кеңес офисі» деп аталатын және Телеграмм желісінен бір чат ашып, барлығы 6 чатты бөлуге тура келді. Еріктілердің жұмысы мемлекеттік бағдарламаның жүзеге асуы үшін ең керек нәрсенің бірі халықты ақпараттандыру, түсіндіру жұмысын кеңінен жүргізу екенін айқындады. Олар чатта тек ақпарат беріп ғана қоймайды, қоныс аударушы орналасқанша істі қиюластырып, үйлестіріп отырады. Жұрттың көзін жеткізу үшін чатқа, әлеуметтік желілерге солтүстік облыстарға қоныстанған отбасылардың тіршілігін видеоға түсіріп салып отырады. Қай облыста қандай бос орын бар, ол ауылдың әлеуметтік жағдайы қалай екенінен хабардар етеді, жергілікті атқару органдарының өкілдерімен байланысады.
– Қазір солтүстік өңірлердегі жергілікті шенеуніктер біздің пікірлерімізбен, талаптарымызбен санасатын болды. Бейқамдық, бейжайлық жоқ, – дейді Гүлжан Батталова.
«Жаңа аймаққа көшу» чатынан бөлінген топтардың қайсысына кірсеңіз де қайнаған өмірге тап болғандайсыз. Чаттағы еріктілердің еңбегін бөле жаруға болмайды, олардың ұлт қамы үшін құлшынысы сүйсіндіреді, болашаққа деген сенімді күшейте түседі. Еріктілердің арқасында осы жазда тек Солтүстік Қазақстан облысының Қызылжар ауданына ғана 53 отбасы көшіп барған. Оған осы ауданға қоныс аударуға ниеттеніп келгендерді қолынан жетектеп жүріп жақсы, арзан үйлерді, қолайлы жерлерді көрсететін, жүгіріп жүріп бәріне уақыт табатын Серік Әлтаевтың еңбегі, қосқан үлесі қомақты. Шығыс Қазақстаннан, Қостанай мен Павлодардан құтты қонысын тапқандар да жеткілікті. Еріктілердің айтуынша жүгін түйіп, солтүстік облыстарға көшуге қопаңдап отырғандар саны да көбейіп келе жатқан көрінеді. «Мың өліп, мың тірілген» қазақтың көрмегені жоқ-ау, бірақ сақтаған да, жығылғанда қайта тұрғызған да, алға сүйреген де сырттан келген құдірет емес, халқымыздың іштей ширығуы, ішкі қуаты еді. Бүгінгі еріктілердің қимылы да қазақтың осы мінезін айтып тұрғандай. Айтпақшы, еріктілер Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаевтың биылғы жылды «Волонтер жылы» деп белгілегенін қуана қолдаған. Ал олардың қолға алған ісі уақытпен өлшенбейді, әр қазақтың көңілі тоғайғанша жалғаса береді.
ҚОСТАНАЙ