Сақтандырылмағандар саны көбейді

Дегенмен, жергілікті атқару органдарымен бірге жүргізіліп жатқан жұмыстар оң нәтижесін беріп жатыр. Мәселен, өткен жылдың 1 тамызында Алматыда сақтандырылмағандардың үлесі 22,6% болса, жыл соңында 15%-ға дейін қысқарған еді, өкініш­ке қарай, бүгінгі таңда бұл көр­сет­кіш 18,5%-ға өсті.

Құрылымдық жағынан алып қарайтын болсақ, сақ­тан­ды­рыл­ма­ған 389 мың адамның 142 999-ы – БЖТ төлеуші болса, 100 818-і – әртүрлі себептермен кейін­гі айларда олардың атына жарна аудару тоқтатылғандар. Соны­мен қатар бұл көрсеткіштің ішінде 15 452 жеке кәсіпкер, 7 635 азаматтық-құқықтық келісім­шарт негізінде жұмыс істейтіндер мен өз бетінше төлеп отырған 2 682 адам бар.

Шағын және орта бизнес өкілдері де бар

Сонымен қатар сақтан­дырыл­ма­­ғандар арасында жыл соңына дейін сақтандыру төлемдерінен босатылған ШОБ қызметкерлері де болуы мүмкін.

– Жалпы, Үкіметтің №224 (№721) қаулысы бойынша Алма­ты­да 116 604 шағын және орта бизнес нысанына жеңілдік берілген. 2021 жылдың 5 ақпа­нын­дағы мәлімет бойынша, оның 68,2%-ы жұ­мысшыларын сақ­тандырған бол­са, қалған 31,8%-ы кәсіпо­рын­ның қыз­мет­­кері сақтандыру жүйе­сі­нен тыс қалып отыр деген сөз. Қор «Сақтандыру» ақпараттық жүйесіне енгізілмеген ШОБ қыз­мет­­керлері сақтандыру жүйесі­не қарыз болып қалмас үшін, бизнес нысандарына тиісті мәліметтерді 2021 жылдың 1-тоқсанының со­ңына дейін енгізуге мүмкіндік бе­ріп отыр.

– Еске сала кетсем, Үкіметтің 2020 жылы 20 сәуірдегі №224 қаулысы бо­йынша, жеке жұмыс істейтін тұлғалар, сондай-ақ микро, шағын және орта бизнес субъектілері 2021 жылдың 1 қаңтарына дейін қарамағындағы қызметкерлер үшін жарна төлеу міндетінен босатылған болатын, – дейді Т.Әбілдаев.

Кім қанша төлейді?

Жарна/аударым көлемі МӘМС туралы заңда көрсетілген тәр­тіп бойынша өзгереді. Заң бойынша, жұмыс берушілер әр қызметкер үшін өз қалтасынан аударым жасайды. Жұмыс беруші төлей­тін аударым мөлшері биыл өзгерген жоқ, қызметкер табы­сы­ның 2% көлемін аударады (2017 жылдың 1 шілдесінен – 1%; 2018 жылы – 1,5%; 2020 жылы – 2%).

Сонымен қатар жұмыс беруші ауда­рымға қоса, жалда­малы жұмыс­керлердің жалақысынан 2% мөл­шерінде жарна ұстап Қорға аударады (былтыр 1% болатын). Бірақ ай сайын жарна ұсталатын табыс көлемі 10 ең төменгі жалақыдан (немесе 425 мың теңгеден) аспауы тиіс. Яғни ай сайынғы жарна мөлшері 8 500 теңгеден жоғары болмауы керек.

Жеке кәсіпкерлердің жарнасы өзгер­ген жоқ. Олар бұрынғыша 1,4 ең төменгі жала­қының 5%-ын, яғни 2 975 теңге төлейді.

Сонымен қатар елімізде өзін-өзі жұмыспен қамтығандар деген санат бар. Олар бұрынғыша 1 ең төменгі жалақының 5 пайызын, яғни 2 125 теңге төлейді. Себебі биыл ең төменгі жалақы мөлшері өзгерген жоқ.

Бірыңғай жиынтық төлем төлеуші 1 айлық есептік көрсет­кіш көлемінде жарна аударады. Биыл АЕК мөлшері өзгерді. Сон­дықтан бұл санат 2 917 теңге төлейді. Қаржының 40%-ы – Медициналық сақтандыру қорына, 30%-ы – Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына, 20%-ы – Әлеуметтік сақтандыру қоры­на аударылады, 10%-ы табыс салығы ретінде ұсталады.

Сонымен қатар жұмыс беру­ші же­ңіл­ді­гі бар 15 санатқа кіре­тін қыз­мет­керлер үшін жарна аудар­майды. Оларды мемлекет сақ­тандырады. Мем­лекет олар үшін биыл орташа жалақының 1,6%-ын аударады (алдыңғы екі жылға бел­гіленген орташа айлық жалақы не­гізінде есептеледі).

Қорға қанша қаржы түсті?

Қорға жарна/аударым төлеу жалғасып жатыр. Медициналық сақ­­тан­дыру қорына МӘМС жү­йесі іске қосылған 2017 жыл­дың 1 шілдесінен 2021 жылдың 15 ақпа­нына дейінгі аралықта 529,1 млрд теңгеге жуық қаржы жинақ­талды.

Жарна көлемі жағынан жинақ­тал­ған соманың бестен бір бөлігі бұрынғыша, оңтүстік астананың еншісінде. Жалпы аталған уақыт аралығында Алматы қаласынан 99,5 млрд теңгеден астам жарна аударылды. Оның 79 млрд теңгеден астамы – жұмыс беру­ші­лердің жасаған аударымы болса, қалған 20,5 млрд теңге – жеке кәсіпкерлер мен азаматтық-құ­қық­тық келісімшарт бойынша еңбек ететіндерге тиесілі. Сон­дай-ақ Алматы қаласы бойын­ша 2019 жылдан бері өзін-өзі жұ­мыспен қамтыған 197 мыңнан астам адам 392,3 млн теңге көле­мін­де БЖТ төлеген.

41,5 мың КТ мен МРТ жасалды

Медициналық сақтандыру қоры осымен төртінші жыл қата­рынан кепіл­ден­дірілген тегін медициналық көмек және меди­циналық сақтандыру паке­ті шең­бе­рінде көрсетілген қызмет­терге ақы төлеп келеді.

2021 жылы Алматы қаласы бойынша қос пакет бойынша 186,8 млрд теңге қаржы қарас­ты­рыл­ған. Оның 109,5 млрд теңгесі ТМККК пакеті, 77,3 млрд теңге МӘМС пакетіне тиесілі.

Қордың Жеткізушілер база­сын­да Алматы қаласы бойынша 317 жеткізуші тір­келген. 10 ақпандағы мәліметке сү­йен­­сек, Алматы қаласында қос пакет шең­берінде 183 денсаулық сақтау ны­са­­нымен 179,2 млрд теңгенің келісім­шарты бекітілген. Жет­кі­зуші клини­ка­лар­дың 44%-ы – мемле­кет­тік, 56%-ы – же­кеменшік кли­никалар.

ТМККК пакеті бойынша 152 ден­саулық сақтау субъектісімен 104,3 млрд теңгенің келісімшар­ты бекітілген (оның 47% – мем­ле­кеттік, 53% – жекемен­шік). МӘМС жүйесінде 163 нысанмен келісімшарт жасалған, келі­сім­шарттың жалпы сомасы – 74,9 млрд теңге (оның 45%-ы – мем­ле­кеттік, 55%-ы – жекеменшік).

Жалпы, сақтандыру – халық­тың ден­­саулыққа жұмсай­тын шығын­дарын қыс­қар­туға ба­ғыт­­­тал­ған реформа. Мәсе­лен, МӘМС іске қосылғалы бері бұрын азаматтар қалтасынан тө­леп келген бағасы қымбат қыз­мет­тер қолжетімді бола бас­та­ды. Өткен жылы сақтандыру пакеті шең­берінде көрсетілген КТ/МРТ, ПТР сын­ды т.б. қызметтер саны 2019 жылмен са­лыстырғанда 3 есе артты. Мысалы, 2020 жылы Алматы қаласында 41 мың 540 КТ/МРТ жасалған. Оған 543,1 млн тең­ге­ден астам қа­ра­­жат төленді. Сонымен қатар онкологиялық сырқатты анық­тау мақсатында жасалатын 7 мың ПЭТ-диагнос­тика қызметі көрсетілген (позит­р­онды-эмиссиондық томография). Оған 1,2 млрд теңге төленді. Емханалар арқылы көр­се­тілген консультативтік-диагнос­ти­ка­лық қыз­меттің басым бөлігі меди­ци­­налық сақтандыру есебінен қаржы­лан­ды­рылды.

Қорыта айтқанда, сақтандыру енгізіл­гелі бері медициналық реаби­литацияға, жалпы, меди­циналық көмектің бар­лық тү­рі­не бөлінетін қаражат көл­емі едәуір артқаны байқа­лады. Мы­салы, бастапқы медици­на­лық-санитарлық көмек­ті қар­жыландыру деңгейі 7%, про­филактикалық тексерулер 162%, консультативтік-диаг­нос­т­и­калық қызметтер 49%, онкогематология 17%, гемодиализ 6%, стационарды алмастыратын көмек 13%, стационарлық көмек 8%, қалпына келтіруге бағытталған ем-дом 63%, паллиативтік көмек 12%-ға өсті.

АЛМАТЫ