Онлайн несие оңай емес

Кредитті онлайн рәсімдеу расымен де жеңіл әрі көп құжат та талап етілмейді, яғни жұмыс орнынан анықтама қағаз, зейнетақы төлемдерінің бар-жоғын, несие тарихын сұрап, басыңызды қатырмайды. Несие үшін банк бөлімшелеріне барып, уақыт кетірудің де қажеті жоқ, кепіл де керек емес. Тек ЖСН мен ұялы те­лефон болса жеткілікті: 15 минуттың ішінде сұраған ақ­ша­ңыз төлем картаңызға түсіп тұрады.

Бірақ несиені оңды-солды үлестіре беретін қызметтің бұл түрі біраз адамды сан соқтыртты. Та­лай адам ұшы-қиыры жоқ қарызға белшесінен батты. Ол ол ма, заңның солқылдағынан алаяқ­тар басқалардың сырты­нан кредит рәсімдеуді жиі­лет­ті. Ресми дерекке сүйенсек, биыл интернет және ұялы телефон арқылы жасалатын алаяқ­тық 139%-ға артқан екен. Бұл алдыңғы жылдармен салыс­тырғанда екі есеге артық.

Міне, интернет арқылы жасалатын алаяқтық оқиғалардың көбейіп кетуіне байланысты Үкі­мет, тиісті мекемелер онлайн кредит мекемелерінің жұ­мы­сын ерекше қадағалауға алып, 2021 жылы ҚР Қаржы на­ры­ғын реттеу және дамыту агент­тігі онлайн несие алуға байланыс­ты клиенттерді идентификат­тау жөніндегі талаптарды қа­таң­­датты. Агенттіктің жобасы – Fingramota.kz. порталында жа­рияланған ақпаратқа сүйенсек, жаңа талаптарға сәйкес енді клиентті аутентификаттау үшін мынадай үш тәсілдің біреуін пайдалану міндетті делінген: ұлттық куәландыру орталығы беретін электронды цифрлы қолтаңба; Ұлттық Банкінің Қазақстан банк­­­аралық есеп айырысу орта­лығының Жеке деректерді өңдеу орталығы көрсететін қызметтерді пайдалану арқылы биометриялық идентификаттау және екі факторлы аутентификаттау. Несие алушыны идентификаттамай, микрокредиттер беруге қатаң тыйым салынады.

Жалпы еліміздің Азаматтық кодексінде кез келген адам және кез келген заңды тұлға қа­рыз бере алады деп көр­се­тілген, яғни азаматтың бәрі бір-біріне несиеге ақша бере ала­ды. Бұл бір жағынан дұрыс норма сияқты көрінуі мүм­кін. Бірақ оның екінші жағы бар. Мысалы, банктерді, микро­қаржы ұйымдарын Ұлт­тық банк қадағалап, реттей алады, оларға бұл ұйымдар ба­ғы­нады да. Ал Ұлттық банк рет­темейтін ұйымдар беретін қа­рыз­дың барлық тәуекелін несие алушы өзі көтереді, бұған реттеуші ұйым араласа алмайды. Сондықтан әсіре сақ болған жөн. «Реттелмейтін кредиторлардың көбі қарыздарды жоғары мөл­шерлемемен үсынып, шектеулер мен талаптарды сақта­мауы мүмкін. Сондықтан келісім­шарт­пен жақсылап танысу қажет. Қандай қосымша немесе жасырын төлемдер бар еке­нін міндетті түрде көрген жөн. Кейбір компаниялар қарыз сомасының үштен бір бөлігін құрайтын кредиттің өзін ұйым­дастыру үшін ақы алады. Мысалы, берілген 150 мың кредиттен 50 мың теңгені қыз­метақыға төлеуге тура келеді. Не­гізі банктік қарыздар және микро­қаржы ұйымдарындағы қа­рыздар үшін жылдық тиімді сыйақы мөл­шерлемесі 56%-дан аспауға тиіс. Бұл ұзақ мерзімге алынған қарыздарға қатысты. Егер сіз ақшаны қысқа – 45 күнге дейінгі мерзімге алатын бол­саңыз, онда мөлшерлеме айына 30%-ға дейін жетуі мүмкін. Бұдан бас­қа мұндай қарыз көлемі 50 ЕАК немесе 145 850 теңге мөл­ше­рінде шектеулі. Қысқа мер­зімді онлайн-қарыздар бойын­ша негізгі борыш және пайыз сомасын бірден және толығымен қайтару қажет болатын фактіні де ескеру қажет. Оның үстіне мұны мерзімін өткізбей істеген дұрыс. Олай болмаған жағдайда, айтарлықтай көлемде өсімпұл есептеледі» дейді Fingramota.kz.

Биылдан бастап енгізілген тәртіп бойынша, қарыз түрінде ақша берумен айналысатын бар­лық компания есептік тір­кеуден өтуге міндетті. Сондай-ақ 2021 жылдың наурыз айынан бастап міндетті түрде Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің лицензиясы болуы керек, клиент осы лицензияны талап еткені жөн. Агенттіктің ха­барлауынша, бүгінде 1016 микро­кредиттік ұйым есептік тіркеуден өтіп, ли­цензия алған. Жыл басынан бері олардың саны 181-ге азай­ған. «Осылайша, кейбір ұйым­дар лицензиялау рәсімінен өтпеді. Несие рәсім­дегісі келген азаматтарға айта­рымыз, ли­цензияланбаған ұйым­дармен шарт жасасуға болмайды. Проб­лемалар туындаған кезде сіз мұндай компанияның әре­кетін тек сот тәртібімен ғана шеше аласыз», делінген ресми ақпаратта.

Ал микронесие алғалы отыр­ған ұйымның тіркеуден өткен-өтпегенін білгіңіз келсе, https://www.gov.kz/memleket/ entities/ardfm сайтынан тексеріп көруге болады.