Қызылорда облысында үш өндіріс орны іске қосылады

Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте аталған облыс басшысы Гүлшара Әбдіқалықова әуелі өңірдің әлеу­меттік-экономикалық дамуына тоқталды. Ол өз сөзінде тәуел­сіз­дік­тің 30 жылы ішінде Сыр елі қар­қынды дамып, индус­триалды-аг­рар­лық өлкеге айналғанын айтты.

«Тәуелсіздік жылдары өңір экономикасына 4 трлн теңгеден астам инвестиция тартылды. Жалпы, өңірлік өнімдегі өнеркәсіп өндірісінің үлесі 1991 жылғы 11 пайыздан 30 пайызға дейін, ал ауыл шаруашылығының үлесі соңғы 10 жылда 3,9 пайыздан 6,3 пайызға дейін артты. Соның ішінде күріштің өнімділігі мен жалпы алынған өнімі бүгінде 1991 жылғы көрсеткіштерден 1,5 есеге өсті. 30 жыл ішінде 8 млн шаршы метрге жуық тұрғын үй пайдалануға берілді. Берілген тұрғын үйлердің көлемі 1991 жылғы 260 мың шаршы метрден бүгінде 600 мың шаршы метрге дейін жетті.  Халықтың 97 па­йызы орталықтандырылған ауыз сумен қамтылған. 30 жыл ішінде 500 мыңнан астам бала дүниеге келсе, халықтың саны 592 мыңнан 827 мыңға дейін көбейіп, ал өмір сүру ұзақтығы 8 жылға артқан (64,4 жастан 72,79 жасқа дейін). Жүздеген әлеуметтік нысан бой көтерді, оның ішінде облыстық медициналық, диагностикалық, перинаталдық, мүгедектерді оңал­ту және тағы басқа орталықтар бар. Спорт инфрақұрылымы ны­сан­дарының саны 3 есеге, ал дене­шынықтыру және спортпен шұ­ғыл­данатындар саны 6 есеге артты», деді Г.Әбдіқалықова.

Спикердің сөзіне сенсек, жетістіктермен қатар, бірқатар маңызды мәселені шешу міндеті де тұр. Айталық, жұмыс істеп тұрған кен орындарының сарқылуына байланысты мұнай өндіру көлемі қысқарып жатыр (92,1%). 2007 жылы өңірде ең жоғары өндіру көлемі 11,7 млн тоннаны құрады. Биыл болжам бойынша 4,2 млн тонна мұнай өндіріледі. Демек, жұмыс орындары да азаймақ. Тығырықтан шығар жол қайсы? Бұл сұраққа облыс әкімі: «Жаңа кен орындарын іздеу мақсатында биыл Арал теңізі акваториясының «Батыс» және «Шығыс» учас­келерін, сондай-ақ Сырдария шөгінді бассейні аумағының бір бөлігін сейсмикалық барлау бо­йынша жобалық-сметалық құжаттама әзірлеу аяқталады. 2022 жылы сейсмикалық барлау жұмыстары басталады. Индустриялан­дыру бағдарламасының үшінші бес­жылдығы (2020-2025 жж.) аясында құны 543 млрд теңгеден асатын 46 инвестициялық жобамен жұмыс жүргізіп келеміз, бұл өз кезегінде 7 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Биыл құны 45 млрд теңгені құрайтын, қолданысқа түскенде 500-ге жуық жұмыс орны ашылатын 3 жо­ба­ны іске қосу жоспар­лануда. Оның қатарында Қызылорда қа­ла­сындағы шыны зауыты бар. Бұ­­ған қоса биыл Жаңақорған ауда­нында «Шалқия» кен орнын­да тау-кен байыту комбинаты­ның (235 млрд теңге) және Арал ауданында кальцийленген сода зауытының (93,5 млрд теңге) құрылысын бастау дайындықтары жүргізілуде. Ал Шиелі ауданында «Баласауысқандық» ванадий кен орнын игеру жұмыстары жалғасуда, осы жылдың желтоқсан айынан бастап, ферромолибден өнімін өндіруді бастаймыз», деп жауап берді.

Жалпы, өңірде жұмыссыздық деңгейі 4,9%-ды құрайды. Жыл басынан бері 27 мыңнан аса жаңа жұмыс орны құрылды (27 549), оның 14114-і – тұрақты. Соның ішінде жұмыспен қамту орталықтары арқылы 849 мүм­кіндігі шектеулі адам жұмыспен қамтылды, оның 306-сы тұрақты жұмыс орындарына орналасты. Биыл мүгедектерді әлеуметтік қолдауға барлығы 1,8 млрд теңге бөлінді (республикалық бюджеттен 875,2 млн теңге, жергілікті бюджеттен 924,6 млн теңге).

Жұмыс тұрақты, жалақы ай сайын түсіп тұрғанымен, азық-түліктің бағасы өсе берсе, халықтың әлеуметтік жағдайы нашарлайтыны анық. Осы ретте өңірдегі баға мәселесі қалай шешіліп отыр?

«Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тұрақ­тандыру мақсатында Тұрақ­тандыру қоры жұмыс істеп жатыр (жыл басынан бері облыстық бюджеттен 3124 тонна өнім сатып алуға 900 млн теңге бөлінді), айналым схемасы бойынша қарыз қаражаты берілуде. Соңғы 2 жылда осы схема бойынша 15 кәсіпкер­лік субъектісіне 1083 млн теңге бөлінді (кәсіпкер қарыз есебінен халықты нарықтық бағадан төмен бағамен азық-түлік­пен қамтамасыз етеді, сондай-ақ облыстың кез келген ірі дүкенінде өзінің әлеуметтік бұрышын аша алады. Қарыз қаражаты тауар өндірушілерге ауыл шаруашылығы өнімдерімен, не оны қайта өңдеу өнімдерімен қамтамасыз ету үшін тікелей де беріледі. Субъект алған қары­зын «Байқоңыр» әлеуметтік-кәсіп­керлік корпорациясына кері қай­тарады», дейді Г.Әбдіхалықова.

Негізі баға тұрғысынан халық­­қа жағдай жасауда азық-түлік жәрмеңкесінің де септігі тиеді. Өңір басшысының баяндауынша, Қызылорда облысында жыл бойы тұрақты түрде 36 ауыл шаруашылығы жәрмеңкесі өткізілді (азық-түлік тауарлары нарық бағасынан 15-20% төмен бағамен сатылды). Азық-түлік тауарларын өндірушілер және сауда субъектілерімен бағаның негізсіз өсуіне жол бермеу мақсатында 300-ге жуық меморандумға қол қойылды, сондай-ақ өндірушілер, көтерме жеткізушілер және ірі сау­да желілерімен (4 өндірушімен, 4 сауда желісімен, 5 көтерме жет­кізу­шісімен) 13 монополияға қар­сы комплаенс жасалды. Нәти­жесін­де, әлеуметтік маңызы бар тауар­ларға баға индексі бүгінде орта­ша республикалық деңгейден аспайды.

«Мемлекет басшысы шағын және орта бизнесті дамытуға ай­рықша көңіл бөледі. Аталған саланы өңірімізде ілгерілету мақ­сатында Қызылорда облысының 2023 жылға дейінгі экономикалық даму картасын жүзеге асырып келеміз. Бүгінде жалпы құны 9,5 млрд теңгеге 163 жоба (1,5 мың жұмыс орны құрылған) іске қосылды, оның ішінде биыл 74 жоба (2,3 млрд теңге), 426 жұмыс ор­ны құрылды. Нәтижесінде, қой, сиыр және жылқы етінен жасал­ған консервілер, күріш, қара­құмық ботқасы, жантақ балы, қауыннан жасалған чипсы және тағы басқалары өндірілуде.

Несие алу көлемі жыл са­йын ұлғаюда. Биыл Бизнестің жол картасы-2025 және «Еңбек» мемлекеттік бағдарламалары аясында және «Қызылорда» өңірлік инвестициялық орталығы арқы­лы жалпы құны 30 млрд теңгеге 2605 жоба қаржыландырылды (2020 жылы 23,4 млрд теңгеге 1659 жоба). Бизнеске жастардың белсенділігі артуда. Ішкі нарықты өз өнімдерімізбен толықтыру мақсатында 2 пайызбен несиелеу бағ­дарламасын іске қос­тық. Ол мақ­сатқа облыстық бюд­жеттен 400,0 млн теңге бөлінді (348 млн тең­геге 14 жоба қар­жы­лан­ды­рыл­ды). Кәсіпкерлікке көпбалалы ана­ларды қамтып отырмыз (олар­д­ың саны 26 мыңнан астам). Мем­­лекеттік қолдау шаралары нәти­­жесінде шағын және орта бизнестің жалпы өңірлік өнімдегі үлесі 17 пайызға жетті», дейді Қызылорда облысының әкімі.

Әлеуметтік нысандарға келсек, биылғы 1 қыркүйекке 748 орындық 3 мектеп пайдалануға берілген (Арал ауданы Сексеуіл кентінде 300 орындық, Қызылорда қаласының Саяхат ауданында 348 орындық және Шұғыла ауданында 100 орындық), оның ішінде 2 мектеп 448 орындық жекеменшік мектептер (Қызылорда қаласының Саяхат ауданында 348 орындық және Шұғыла ауданында 100 орындық). Жыл соңына дейін 900 орындық тағы 2 мектепті тап­сыру жоспарлануда, оның біреуі апаттық мектептің орнына (Жаңа­қорған кентіндегі 600 орындық №169) салынып жатыр.

«Инклюзивті білім беруді дамыту үшін 47 мектепке дейінгі ұйымдарда 27 мектепте инклюзив кабинеттері ашылуда. Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақ­сатында мектептер бейнебақы­лаумен қамтамасыз етілген. Елба­сы­ның тапсырмасына сәйкес биыл Қызылордада колледж сту­дент­тері үшін 475 орындық 3 жатақ­хана пайдалануға берілді. Бұ­қаралық спортты дамыту мақ­са­тында өңірде 7 спорт кешені пай­далануға берілсе, 6 спорт ке­ше­нінің құрылысы жалғасуда. Мем­лекет басшысының тапсырмасына сәйкес облыста 2156 баланы қамтитын мемлекеттік спорттық тапсырысты қаржыландыруды 2021 жылғы 212 млн теңгеден келесі жылы 4312 балалар үшін 638 млн теңгеге ұлғайтуды жоспарлап отырмыз», деді Г.Әбдіқалықова.